Ώρα να εμπεδωθούν οι ηθικές αρχές στην ελληνική διοίκηση

Γράφει ο Σεραφείμ Νικολάου, Πολιτικός Επιστήμονας

Η ηθική έχει τις ρίζες της στους αρχαίους κλασικούς . Ο Αριστοτέλης θεωρούσε την ηθική ,ως μέρος της πολιτικής , που η κύρια λειτουργία της ήταν να διαμορφώνει τις κατάλληλες συνθήκες , ώστε όλα τα μέλη της ανθρώπινης κοινότητας να επιτύχουν την πραγματική ευτυχία.

Για τον Αριστοτέλη , δύο είναι τα είδη της αρετής , η διανοητική που χρωστάει τον κύριο λόγο της γένεσης της στη διδασκαλία και η ηθική που είναι αποτέλεσμα της συνήθειας. Οι αρετές δεν υπάρχουν μέσα μας εκ φύσεως , αλλά η φύση μας είναι δεκτική στις αρετές , τέλειοι στην αρετή γινόμαστε με την διαδικασία του έθους, της συνήθειας. Η γνώση άρα του καλού δεν είναι αρκετή για την αρετή του ατόμου ,χρειάζεται και η εφαρμογή του καλού, μέσα από ένα κατάλληλο νομικό σύστημα που διαπαιδαγωγεί τον πολίτη στην αρετή , μιας και είναι δύσκολο να την αποκτήσει κανείς από την νεότητά του.

Η ηθική στην διακυβέρνηση απασχολεί τους σύγχρονους θεωρητικούς με κύριο ερώτημα την αναβάθμιση της ποιότητας της ηγεσίας και την ενίσχυση της ηθικής στα κατώτερα επίπεδα άσκησης διοίκησης . Ο εκσυγχρονισμός των αξιών αντανακλά το αναμενόμενο επίπεδο συμπεριφοράς των κυβερνητών και των δημοσίων υπαλλήλων .Ο καθηγητής Αντώνης Μακρυδημήτρης, του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του Πανεπιστημίου Αθηνών, εισηγήθηκε τα βασικά στοιχεία ενός ηθικού κανόνα, με την ακροστιχίδα ALIR , Accountability ,όπως λογοδοσία, στοιχείο της δημοκρατικής αρετής, Legality , όπως νομιμότητα, που προσδιορίζει τη δράση της δημόσιας υπηρεσίας, Integrity , όπως επαγγελματική ακεραιότητα και αξιοκρατία , Responsiveness , όπως ανταπόκριση της διοίκησης στα αιτήματα της κοινωνίας των πολιτών ως βασική κοινωνική αρετή.

Σήμερα , ο κώδικας ηθικής στη διοίκηση πρέπει να περιλαμβάνει βασικές αρχές :

1. Αρχή νομιμότητας , ως αξιολογικός και πραξεολογικός οδηγός κάθε ευνομούμενης πολιτείας
2. Αρχή της ισότητας, ως ομοιόμορφη αντιμετώπιση των ίδιων περιπτώσεων
3. Αρχή της ουδετερότητας των Δημοσίων Υπαλλήλων
4. Αρχή της διαφάνειας , ως πρόσβαση και γνώση των διοικητικών εγγράφων από τους ενδιαφερόμενους
5. Αρχή της χρηστής και αδιάφθορης διοίκησης , ως δύναμη εξάλειψης της διαφθοράς και ενίσχυσης του ήθους και της δεοντολογίας των λειτουργών
6. Αρχή της προστασίας του πολίτη, ως ανταπόκριση ταχεία στα αιτήματα των πολιτών
7. Αρχή της ποιότητας των αποτελεσμάτων , ως της ανάγκης για συγκεκριμένους στόχους και επαληθεύσιμα αποτελέσματα.
8. Αρχή της εγγύτερης προς τον πολίτη διοίκησης , ως δυναμική απο-συγκέντρωσης της διοίκησης και πιο ευέλικτης παρέμβασης στην οικονομία και την κοινωνία.

Η ηθική στη διοίκηση ως θεωρητικό πλαίσιο και ως πράξη στη διοίκηση προσιδιάζει στις ανάγκες της σύγχρονης δημοκρατικής πολιτείας.