H Ayn Rand απέναντι στους αρνητές και ο σύγχρονος φιλελευθερισμός
Γράφει ο Βαγγέλης Αντωνιάδης
Ο σύγχρονος φιλελευθερισμός
Από πολλούς ο σύγχρονος φιλελευθερισμός χαρακτηρίζεται ως ο φιλελευθερισμός του 21ου αιώνα καθώς όπως η ανάπτυξη του κλασικού φιλελευθερισμού ταυτίστηκε με την εμφάνιση του βιομηχανικού καπιταλισμού με παρόμοιο τρόπο η νέα εκδοχή φιλελευθερισμού με παρόμοιο τρόπο σχετίζεται με την 4η βιομηχανική επανάσταση.
Αναμφίβολα η εκβιομηχάνιση οδήγησε σε μια θεαματική αύξηση του πλούτου αλλά και των ανισοτήτων που συνοδεύτηκε από την επέκταση των φτωχογειτονιών και της φτώχειας.
Παράλληλα η κοινωνική ανισότητα έγινε ακόμα περισσότερο εμφανής καθώς η αυξανόμενη με δημογραφικούς όρους κοινωνική τάξη των εργαζομένων στις βιομηχανίες φαινόταν να μειονεκτεί λόγω των χαμηλών μισθών, της ανεργίας και των υποβαθμισμένων συνθηκών εργασίας και διαβίωσης.
Αυτά τα δεδομένα είχαν έντονη επίδραση στον βρετανικό φιλελευθερισμό ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα. Ενώ επηρέασαν αποφασιστικά και τον αμερικανικό φιλελευθερισμό ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα. Ενώ επηρέασαν αποφασιστικά και τον αμερικανικό φιλελευθερισμό μετά την κρίση του 1929.
Ακριβώς σ αυτή την ραγδαία μεταβαλλόμενη ιστορική και πολιτική συγκυρία οι φιλελεύθεροι επικέντρωσαν τις προσπάθειες τους στην δημιουργία μίας εναλλακτικής μορφής καπιταλιστικής ανάπτυξης που θα οδηγούσε σε γενική ελευθερία και ευημερία. Με αποτέλεσαν να αναθεωρήσουν την αντίληψη για μια αέναη επιδίωξη του ατομικού συμφέροντος προτάσσοντας το ιδανικό μιας δίκαιης κοινωνίας.
Καθώς το μοντέλο του οικονομικού ατομικισμού δεχόταν ολοένα και σφοδρότερες επιθέσεις, οι φιλελεύθεροι αναθεώρησαν και τις αντιλήψεις τους για το κράτος.
Ήταν ήδη προφανές άλλωστε πως το μη παρεμβατικό κράτος της κλασικής θεωρίας δεν είχε τους μηχανισμούς για να ανταπεξέλθει στις σύγχρονες προκλήσεις και οι φιλελεύθεροι σταδιακά να μετακινηθούν στην ανάπτυξη ενός εξουσιοδοτικού κράτους. Δίχως ωστόσο να απομακρυνθούν από το ιδεολογικό και αξιακό πλέγμα.
Από αυτή την οπτική, ενώ ο κλασικός φιλελευθερισμός χαρακτηρίζεται από μια σαφή ιδεολογική συνοχή, ο σύγχρονος φιλελευθερισμός ενσωματώνοντας ευρύτερες ιδεολογικές θέσεις όπως η ατομικότητα, η θετική ελευθερία, ο κοινωνικός φιλελευθερισμός και η οικονομική διαχείριση.
Στις μέρες μας, τις μέρες της πρωτοφανούς σε ένταση και διάρκεια υγειονομικής και ανθρωπιστικής κρίσης που προκάλεσε η πανδημία του Covid-19 . Υπάρχει ένας κύκλος αρνητών προερχόμενος από την ελευθεριακή άκρα δεξιά που δέχεται την ύπαρξη της πανδημίας όμως στο όνομα κάποιου θολού και αόριστου δικαιωματισμού αρνείται την δυνατότητα του κράτους να επιβάλλει περιοριστικά μέτρα.
Στους κύκλους της ελευθεριακής και συνάμα φασίζουσας άκρας δεξιάς δίνει σαφή απάντηση η πλέον ριζοσπαστική εκδοχή φιλελευθερισμού μέσα από τις γραμμές της Ayn Rand.
Ελευθερία του λόγου σημαίνει, απελευθέρωση από την κρατική καταστολή, κυβερνητικές παρεμβολές ή κυρώσεις και τίποτα άλλο. Δεν σημαίνει το δικαίωμα να ζητάμε οικονομική υποστήριξη ή υλικά μέσα για να επιβάλλουμε τις απόψεις μας σε άλλους ανθρώπους που ενδεχομένως να μην μπορούν να μας υποστηρίξουν.
Η ελευθερία του λόγου περιλαμβάνει την ελευθερία να μην είναι υποχρεωμένοι, να συμφωνεί, να μην υπακούς και να μην είναι υποχρεωμένος να υποστηρίζεις τους αντιπάλους σου.
Η επίκληση άλλωστε του συγκεκριμένου δικαιώματος αποτελεί από μόνη της άλλωστε μία θεμελιώδη αντίφαση. Καθώς η εργαλειακή χρήση αυτού του δικαιώματος περιλαμβάνει εξίσου και την εργαλειακή χρήση του από άλλους.
Στην πρακτική του εφαρμογή αυτό το δικαίωμα μεταφράζεται στο να έχει κάποιος άνθρωπος την ελευθερία να προσχωρήσει στην υλοποίηση των στόχων του με δικές του προϋποθέσεις.
Μπορούν άραγε οι πολίτες να χρησιμοποιούν φυσική βία ή άλλες μεθόδους εξαναγκασμού;
Δεν μπορούν να λογοκρίνουν ή να καταστείλουν καμία άποψη στον δημόσιο διάλογο.
Μόνο σε περιόδους κρίσης η κυβέρνηση μπορεί να επιβάλλει περιοριστικά μέτρα.
Πηγή : Αyn Rand, The Ayn Rand Column, Publication Ayn Rand institute, New York 2017
