Γιατί η κοινωνική απομόνωση μας κάνει κακούς…. μη χρηστικούς;

Γράφει η Βίκυ Δασκαλάκη, Ψυχολόγος, Ψυχολόγος, Πτυχ. Παντείου, Msc Neuropsychology- PhD

Σύμφωνα με επιστημονική έρευνα γίνεται φανερή μια σαφή και άμεση σχέση μεταξύ κοινωνικής ευεξίας και των επιπτώσεών της στη συναισθηματική και σωματική υγεία, ωστόσο η επιστημονική κοινότητα δεν έχει ακόμη δημοσιεύσει κάτι παγκοσμίως αποδεκτό ως οριστική αιτία. Μια βασική αιτία που αρρωσταίνουμε είναι αποτέλεσμα της κοινωνικής απομόνωσης είναι επειδή είμαστε κοινωνικά όντα και αυτό το απομονωμένο αίσθημα μας αναγκάζει να βιώνουμε χρόνιο στρες. Τα συμπτώματα του χρόνιου στρες και της κοινωνικής απομόνωσης είναι τα ίδια. Είναι το άγχος, ή μάλλον οι επιβλαβείς ορμόνες που συνδέονται με το άγχος, που μας κάνει να νοσούμε..Οι επιστήμονες έχουν διερευνήσει το ερώτημα γιατί η κοινωνική απομόνωση έχει τόσο αρνητικό αντίκτυπο στην ψυχική και σωματική υγεία μας. Το γεγονός ότι έχει αρνητικό αντίκτυπο στην ψυχική και σωματική υγεία είναι πλέον γενικά αποδεκτό αλλά όχι γιατί πραγματικά συμβαίνει. Το ερώτημα έχει διερευνηθεί από ψυχολόγους, νευρολόγους, της ογκολόγους, καρδιολόγους.

Παρ’ όλο αυτά έχει παρατηρηθεί και το εξής θετικό στην περίπτωση των ακοινώνητων ανθρώπων ότι μπορεί να είναι πιο δημιουργικοί σε σχέση με τους υπολοίπους.

Η σχέση κοινωνικής απομόνωσης και το μέγιστο δυνατό δημιουργικότητας δεν ισχύει, όμως, εξίσου για άλλες κατηγορίες ανθρώπων που, επίσης, αποφεύγουν τους άλλους αλλά για ψυχολογικούς λόγους, κυρίως επειδή τους φοβούνται, όπως όσοι είναι πολύ ντροπαλοί, έχουν κοινωνική φοβία (κοινωνική αγχώδη διαταραχή) ή πάσχουν από αποφευκτική διαταραχή προσωπικότητας. Οι ερευνητές επισήμαναν ότι οι ακοινώνητοι άνθρωποι μπορεί να περνούν περισσότερο χρόνο μόνοι τους από ό,τι με άλλους, αλλά δεν είναι αντικοινωνικοί! Συνήθως δεν παίρνουν οι ίδιοι την πρωτοβουλία για μια κοινωνική επαφή, αλλά συχνά δεν απορρίπτουν τις προσκλήσεις από άλλους.«το βασικό που μετράει, είναι το κίνητρο. Πρέπει να κατανοήσουμε για ποιον λόγο κάποιος αποσύρεται κοινωνικά, για να καταλάβουμε τους κινδύνους και τα οφέλη από κάτι τέτοιο».

Πολλά τα ερωτήματα που οδηγούν το άτομο σε κοινωνική απομόνωση όπως:
>είναι κατάλληλη η διατροφή;
>Aν το φυσικό περιβάλλον είναι κατάλληλο, δηλαδή είναι το σωστό, υπάρχουν οι σωστές υποδομές, η θερμοκρασία το κλίμα κλπ. Οι συναισθηματικές ανάγκες του ατόμου συναντώνται σε καταστάσεις που του αρέσει να κάνει ή που πρέπει να έχει..
>Έχουν το σωστό χώρο διαβίωσης;
>Είναι ικανοποιημένες οι κοινωνικές ανάγκες του ατόμου;
>Υπάρχουν άλλοι του είδους του με τους οποίους να μπορεί να αλληλεπιδράσει;
>Τελικά γιατί η αποσύνδεση από τους άλλους θα έχει ισχυρό αντίκτυπο;
>Τα κοινωνικά όντα μπορούν να οριστούν με δύο βασικά χαρακτηριστικά γιατί αυτή η αποσύνδεση από τους άλλους θα έχει τέτοιο αντίκτυπο;

Τα κοινωνικά ζώα μπορούν να οριστούν με δύο βασικά χαρακτηριστικά εξαρτώνται το ένα από το άλλο για να λάβουν τροφή και να υπερασπιστούν τον εαυτό τους. Με άλλα λόγια, εξαρτώνται από το καθένα άλλο για την επιβίωσή τους. Ορισμένα αρπακτικά, όπως οι λύκοι τα λιοντάρια, χρησιμοποιούν μια συντονισμένη επίθεση! Δεν μπορούν να εκτελέσουν μια τέτοια επίθεση μόνα τους όποτε λογικά μόνα τους δεν μπορούν να αποκτήσουν τροφή….

….Άλλα κοινωνικά ζώα υπερασπίζονται τον εαυτό τους από τα αρπακτικά, ενώνοντας στενά και αντιμετωπίζοντας ομοιόμορφα την απειλή ή χρησιμοποιώντας κλήσεις συναγερμού! Τα κοινωνικά όντα θα υπερασπίσουν τους πόρους των τροφίμων τους καθώς και τους εαυτούς τους και τα ασθενέστερα όντα στην ομάδα.

Τα κοινωνικά όντα εξελίσσονται ή σχεδιάζονται με τέτοιο τρόπο ώστε η επιβίωση του ατόμου να εξαρτάται από τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας, είτε πρόκειται για μια φάλαινα, ένα ”γκρούπ” λύκων, μια υπερήφανη ομάδα λιονταριών ή ένα κοπάδι των ελεφάντων…Κυριολεκτικά δεν μπορούν να επιβιώσουν μόνα τους. Κυριολεκτικά δεν μπορούν να επιβιώσουν μόνοι. Ως εκ τούτου, τα άτομα που αισθάνονται αποκομμένα από την ομάδα τους θα είναι φυσικά σε κατάσταση υψηλής ανησυχίας…Πρόκειται για υψηλό άγχος, πράγμα που σημαίνει ότι θα υπάρξουν συγκεκριμένες φυσιολογικές και συναισθηματικές αλλαγές. Αυτές οι αλλαγές γίνονται όταν ο υποθάλαμος, μια μικρή περιοχή του εγκεφάλου που συνδέει το νευρικό σύστημα με το ενδοκρινικό σύστημα, αυξάνει τον συναγερμό κινδύνου!

Ωστόσο, υπάρχει ένας άλλος λόγος για τον αρνητικό αντίκτυπο στην ψυχική μας υγεία, όταν είμαστε κοινωνικά απομονωμένοι, κάτι που δεν θεωρώ ότι συνδέεται με ορμονικές αλλαγές. Οι φίλοι είναι ένας ηχητικός πίνακας και οι αλληλεπιδράσεις μαζί τους μας παρέχουν σχόλια σχετικά με τις σκέψεις και τα συναισθήματά μας. Χωρίς φίλους που θα μας παράσχουν ειλικρινείς και αμερόληπτες ανατροφοδοτήσεις, μπορούμε εύκολα να χαθούμε στο λαβύρινθο των δικών μας ιδεών..Πιστεύω ότι η ανάγκη να αρθρώσουμε τις σκέψεις μας και να τις μεταφέρουμε σε επίπεδο ομιλίας πραγματώνεται διαμέσω λόγου. Η δέσμευση του μέρους του εγκεφάλου που απαιτείται για να εκφραστούμε, φαίνεται να επηρεάζει τις σκέψεις μας. Ο φίλος μας ίσως δεν έχει να προσφέρει καμία ουσιαστική συμβουλή και πραγματική λύση στο πρόβλημα παρόλα αυτά μετά από τη συζήτηση κάπως είναι πιο ξεκάθαρο το πεδίο για το τι πρέπει να κάνουμε. Πιστεύω ότι αυτός είναι ένας από τους λόγους που οι φίλοι μας βοηθούν να μην φτάσουμε σε ακραίες ψυχικές διαταραχές.

Η τηλεόραση πρωτίστως για τους ανθρώπους και τις ανθρώπινες σχέσεις και έχει γίνει ο αναπληρωματικός κοινωνικός κύκλος. Σταματήσαμε να έχουμε φίλους για να παρακολουθήσουμε την ”έτοιμη λύση” που ”προσφέρει ο ”μάνατζερ” που ”κρύβεται” πίσω στη σκηνοθεσία της T.V. Η τηλεόραση έχει πετύχει περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη δύναμη να αλλάξει την αντίληψη για τον εαυτό μας, μέσα στην κοινωνία. Άλλοτε για καλό άλλοτε για το χειρότερο…

Ένας άλλος λόγος κοινωνικής απομόνωσης είναι η γήρανση του ατόμου.
Οι μεγαλύτεροι έχουν φτάσει σε φθορά, σε κοινωνική ευεξία καθώς παρατηρούν ότι το μέγεθος του κοινωνικού κύκλου τους σταθερά συρρικνώνεται.

Τέλος δε εάν σε κάθε διάσταση της ζωής μας, αν δεν εργαζόμαστε συνειδητά για να αναπτύξουμε και να βελτιώσουμε την υγεία μας, η φύση εκδικείται με σκληρό αντίτιμο. Εάν δεν ασκούμαστε τακτικά, και σε φυσικό χώρο κατά τα διάρκεια της ημέρας, θα έχουμε ασθενέστερη και μια καθόλα καλή υγεία/ ψυχική υγεία. Αν δεν επενδύσετε, λοιπόν σε αυτό το κομμάτι η υγεία πιθανότατα να υποφέρει και από οικονομικής άποψης!