Aμερικανική εξωτερική πολιτική: Από τον πασιφισμό Ομπάμα στον απομονωτισμό Τραμπ
Γράφει ο Βαγγέλης Αντωνιάδης
Ήδη από την εποχή της ανάρρησης Ομπάμα στο προεδρικό αξίωμα των ΗΠΑ η αμερικανική εξωτερική πολιτική υιοθέτησε τάσεις αναχωρητισμού από τις διεθνείς εξελίξεις αφήνοντας χώρο για να δράσουν οι κυριότεροι αντίπαλοι τους στο διεθνές παίγνιο της πολιτικής κυριαρχίας. Δηλαδή η Ρωσία, η Κίνα, το Ιράν και οι διάφορες εκδοχές του σουνιτικού ριζοσπαστικού Ισλάμ.
Ο Ομπάμα εκφραστής της ακραίας πασιφιστικής πτέρυγας των Δημοκρατικών αλλά και λόγω των προσωπικών του σχέσεων με το Ισλάμ, ουσιαστικά πριμοδότησε την αραβική άνοιξη και συχνά ακραία ισλαμιστικά κινήματα, παραδίδοντας εκτεταμένες περιοχές της βόρειας Αφρικής και της Μέσης Ανατολής σε χαοτικές καταστάσεις.
Σχεδόν ταυτόχρονα η αποχώρηση των ΗΠΑ από το Αφγανιστάν και το Ιράκ δημιούργησε τεράστια κενά ασφαλείας, αφήνοντας ζωτικό χώρο για την επανεμφάνιση των Ταλιμπάν σε μία συγκυρία που αυτοί είχαν συντριβεί χάνοντας κάθε επιχειρησιακή δυνατότητα αλλά και για την εδαφική εξάπλωση του ISIS σε εδάφη του Ιράκ και της Συρίας που προφανώς δεν θα υπήρχε αν στάθμευαν ακόμα αμερικανικές δυνάμεις σ αυτήν την κομβική χώρα της μέσης ανατολής με τις σημαντικές ενεργειακές πηγές.
Όσο και αν φαίνεται παράδοξο και αν και με διαφορετική ιδεολογική αφετηρία ο απομονωτισμός Τραμπ, που οφείλει την ανάρρηση του στο προεδρικό αξίωμα στην στήριξη Πούτιν είναι συνεχιστής της εξωτερικής πολιτικής Ομπάμα με πλέον πρόσφατο παράδειγμα την αποχώρηση των αμερικανικών δυνάμεων από την Συρία και την αντίθετη με την λαμπρή και μακρά διεθνοπολιτική και διπλωματική παράδοση των ΗΠΑ εγκατάλειψη των συμμάχων τους στην περιοχή, δηλαδή των Κούρδων της Συρίας και του Ισραήλ, δίνοντας παράλληλα οριστικά ασφαλή έξοδο για την Ρωσία στην ανατολική Μεσόγειο και αναβαθμίζοντας το γεωστρατηγικό τρίγωνο Ρωσίας-Τουρκίας-Ιράν σε απόλυτο ρυθμιστή των εξελίξεων στην Μέση Ανατολή.
Aν γυρίσουμε πίσω στον χρόνο θα διαπιστώσουμε πως η τρομοκρατική επίθεση στους δίδυμους πύργους στο κέντρο της Νέας Υόρκης, της οικονομικής μητροπόλης των ΗΠΑ και στο Πεντάγωνο στην Ουάσινγκτον, δηλαδή στο διοικητικό και στρατιωτικό κέντρο της υπερδύναμης, αποτέλεσε τομή στην ιστορία που οριοθέτησε μία νέα εποχή για ολόκληρο τον πλανήτη καθώς από την 11η Σεπτεμβρίου του 2001 μέχρι και σήμερα τα σταθερά σημεία διεθνούς ανάλυσης έπαψαν να υπάρχουν αναδιατάσσοντας τις ισορροπίες ισχύος του διεθνούς συστήματος. Στον βαθμό βέβαια που μπορούμε να θεωρήσουμε πως υπάρχει διεθνές σύστημα και όχι ένας άναρχος σχεδόν χαοτικός πλανήτης.
Είναι προφανές πως ο κόσμος έπαψε να είναι σαφής και έγινε θολός και αόριστος, καθώς ζούμε σε έναν δυνητικό, ασχηματοποίητο τουλάχιστον προς το παρόν γεωπολιτικά πλανήτη, ο οποίος αποτελεί συνάρτηση όχι μόνο των παραδοσιακών διεθνοπολιτικών σταθερών, όπως οι μεγάλες δυνάμεις και διεθνοπολιτικές συσσωματώσεις με δυνητικά ομοσπονδιακό χαρακτήρα όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά θα αποτελεί συνάρτηση και άλλων μάλλον αστάθμητων παραγόντων όπως οι μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες, η τεχνολογική και επιστημονική πρόοδος κυρίως στους τομείς των νέων τεχνολογιών, της αεροδιαστημικής βιομηχανίας, της βιοτεχνολογίας αλλά και της τρομοκρατίας, του οργανωμένου εγκλήματος, της κλιματικής αλλαγής και των προσφυγικών ρευμάτων.
Ακριβώς αυτό το γεωπολιτικό περιβάλλον κατάργησε τα όρια μεταξύ ειρήνης και πολέμου και ενοποίησε πλήρως τις έννοιες της άμυνας και της ασφάλειας και την ούτως ή άλλως τεχνητή διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στην οικονομική, την εσωτερική και την εξωτερική πολιτική κάθε κράτους.
Αυτή η νέα πραγματικότητα έθεσε τις Ηνωμένες Πολιτείες απέναντι σε νέες προκλήσεις και για να δημιουργηθεί ένα αποτελεσματικό πλέγμα ασφαλείας για τις Ηνωμένες Πολιτείες ήταν απαραίτητο να δημιουργηθεί ένα νέο πλέγμα ασφάλειας.
Είναι γεγονός ότι αμέσως μετά την Κολοσσιαία τρομοκρατική επίθεση και τους χιλιάδες νεκρούς στην Νέα Υόρκη και την Ουάσινγκτον οδήγησε ένα τμήμα των αμερικανικών ελίτ στην αναζήτηση της ασφάλειας μέσα από την επιστροφή στην αμερικανική mother land υποστηρίζοντας μάλιστα με τρόπο συχνά εμφατικό πως οι Αμερικάνοι έπρεπε να αποχωρήσουν ολοκληρωτικά από τον υπόλοιπο πλανήτη, αφήνοντας τον στην μοίρα του, για να σταματήσουν να αποτελούν στόχο ζηλοφθονίας και του αντιαμερικανικού μένους ανά τον κόσμο ώστε να πάψουν να αποτελούν και στόχο της μεγατρομοκρατίας του 21ου αιώνα.
Αναμφίβολα το δόγμα του απομονωτισμού επηρεάζει ακόμα και σήμερα σχεδόν 20 χρόνια μετά όχι μόνο τις αμερικανικές ελίτ αλλά και ένα μεγάλο τμήμα της αμερικανικής κοινής γνώμης.
Όμως ο απομονωτισμός αποτελεί στην παρούσα ιστορική και πολιτική συγκυρία ένα ατελέσφορο και αναχρονιστικό δόγμα καθώς για τις Ηνωμένες Πολιτείες λόγω μεγεθών και πλεονάζουσας ισχύος αλλά και λόγω προηγούμενης ισχυρής διεθνούς παρουσίας αποτελεί μονόδρομος η παρέμβαση στις διεθνείς εξελίξεις ακόμα και για την διασφάλιση των δικών τους συμφερόντων.
Είναι προφανές πως οι υποστηρικτές της επιστροφής στην ασφάλεια της αμερικανικής ηπείρου αγνοούν ή παραγνωρίζουν σκόπιμα πως ο σημερινός κόσμος, το πλανητικό χωριό του 21ου αιώνα είναι σαφώς μικρότερος από την εποχή που διαμορφώθηκαν τα απομονωτιστικά δόγματα.
Είναι προφανές πως λόγω μεγεθών και πλεονάζουσας ισχύος η διεκδίκηση της παγκόσμιας κυριαρχίας αποτελεί μονόδρομο για τις ΗΠΑ και πως οποιαδήποτε άλλη επιλογή θα ενεργοποιήσει αλυσιδωτούς μηχανισμούς διάλυσης των Ηνωμένων Πολιτειών ή στην καλύτερη περίπτωση θα τις υποβάθμιζαν σε μία περιφερειακή δύναμη.
