ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟ – Το παρασκήνιο της συνάντησης Μέρκελ – Ερντογάν
Γράφει η Εύα Ι. Κουλουριώτη, Πολιτική Αναλύτρια, ειδική στη Μέση Ανατολή
Στις 2 Φεβρουαρίου, η Καγκελάριος της Γερμανίας Angela Merkel πραγματοποίησε την πρώτη επίσκεψή της στην Τουρκία μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του περασμένου Ιουλίου. Αμέσως μετά την άφιξή της στην Άγκυρα, συναντήθηκε με τον Τούρκο Πρόεδρο Recep Tayyip Erdoğan. Στις δηλώσεις τους στον τύπο, οι δύο ηγέτες ανέφεραν ότι η συζήτησή τους περιστράφηκε γύρω από τα θέματα της τρομοκρατίας. Στη συνέχεια προχώρησαν σε συνάντηση κεκλεισμένων των θυρών, η οποία διήρκεσε μία ώρα, παρά το γεγονός ότι ήταν προγραμματισμένη για δύο. Μετά το τέλος της συνάντησης, η Γερμανίδα καγκελάριος επισκέφθηκε τον Τούρκο Πρωθυπουργό Binali Yıldırım. Επίκεντρο της συζήτησής τους ήταν η συμφωνία διακοπής της ροής των προσφύγων και το θέμα της άρσης βίζας εισόδου για όλους τους Τούρκους πολίτες στην ΕΕ.
Όμως, η Ελλάδα ήταν στην κορυφή των συνομιλιών που έλαβαν χώρα μεταξύ της Γερμανίδας Καγκελαρίου και του Τούρκου Προέδρου. Το πιο σημαντικό σημείο, το οποίο δεν ανακοινώθηκε στα μέσα ενημέρωσης, αφορούσε στις συνομιλίες Ελλήνων αξιωματούχων με Ιρανούς ομολόγους τους για το θέμα του ιρανικού αγωγού φυσικού αερίου, κατά την διάρκεια του προηγούμενου μήνα. Το δεύτερο ιδιαίτερα σημαντικό σημείο που συζητήθηκε, ήταν το θέμα των οκτώ στρατιωτών που το Ελληνικό Ανώτατο Δικαστήριο αρνήθηκε να παραδώσει στην τουρκική κυβέρνηση και το τρίτο αφορούσε στη συμφωνία για την κατάργηση της βίζας.
Όπως είναι γνωστό, η Τουρκία και η Ρωσία έχουν υπογράψει συμφωνία για την κατασκευή του αγωγού μεταφοράς ρωσικού φυσικού αερίου Turkish stream και επιδιώκουν την επέκτασή του μέσω Ελλάδας. Έλληνες αξιωματούχοι, ωστόσο, προέβησαν σε μυστικές συνομιλίες με Ιρανούς που εξέφρασαν την επιθυμία της χώρας τους να κατασκευαστεί ιρανικός αγωγός φυσικού αερίου που θα τροφοδοτεί τις χώρες της Ε.Ε., διασχίζοντας το συριακό έδαφος, την Κύπρο και την Ελλάδα. Οι συναντήσεις αυτές διέρρευσαν στους Τούρκους, οι οποίοι αντιλήφθηκαν τη σοβαρότητα της κατάστασης και τις επιπτώσεις της στην επιτυχία του ρωσικού αγωγού φυσικού αερίου. Η Γερμανίδα Καγκελάριος, κατά τη συνάντηση με τον Τούρκο Πρόεδρο, εξέφρασε την υποστήριξη της Γερμανίας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην κατασκευή του ρωσικού αγωγού και τόνισε ότι το θέμα του αγωγού φυσικού αερίου του Ιράν είναι συζήτηση χωρίς ουσία.
Τον Ιούλιο του 2016, ένα σημαντικό τμήμα του τουρκικού στρατού οργάνωσε πραξικόπημα, το οποίο θα είχε στεφθεί με επιτυχία εάν η κάθοδος εκατοντάδων χιλιάδων Τούρκων πολιτών στους δρόμους δεν είχε αποτρέψει την κατάληψη γεφυρών και κυβερνητικών κτιρίων. Μέρος του σχεδίου πραξικοπήματος, ήταν η αποστολή στρατιωτικής ομάδας να σκοτώσει ή να συλλάβει τον Recep Tayyip Erdoğan. Την επομένη του πραξικοπήματος, δόθηκε ανακοίνωση από το Ελληνικό Υπουργείο Εθνικής Άμυνας στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, αναφέροντας την άφιξη τουρκικού στρατιωτικού ελικοπτέρου στην Ελλάδα, στο οποίο επέβαιναν οκτώ Τούρκοι αξιωματικοί που ζητούσαν πολιτικό άσυλο στη χώρα μας.
Η ελληνική άρνηση έκδοσης των οκτώ αξιωματικών προκάλεσε την οργή της τουρκικής πλευράς, η οποία εκφράσθηκε από τα πλέον επίσημα χείλη του Τούρκου Υπουργού Εξωτερικών, που επιβεβαίωσε ότι η Τουρκία θα αντιδράσει. Η Γερμανίδα Καγκελάριος διαβεβαίωσε τον Erdoğan ότι θα συζητήσει το θέμα με τον Έλληνα Πρωθυπουργό κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης της Μάλτας, και ότι βούλησή της είναι να επικρατήσει ηρεμία μεταξύ των δύο χωρών. Ο Erdoğan απείλησε να καταγγείλει τη συμφωνία για το προσφυγικό που υπεγράφη από την Άγκυρα με την Ευρωπαϊκή Ένωση τον περασμένο Μάρτιο εάν η Ελλάδα τηρήσει την ίδια στάση στο θέμα των Τούρκων αξιωματικών.
Οι επόμενες ημέρες θα είναι κρίσιμες για τις σχέσεις ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία. Η Τουρκία, η οποία αντιλαμβάνεται την αξία της συνεργασίας με τη Ρωσία, αισθάνεται πλέον μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση και υποβαθμίζει τη σημασία της ένταξής της στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αφού γνωρίζει ότι αυτό είναι ένα μακρινό όνειρο. Έτσι, θα χρησιμοποιήσει το θέμα των οκτώ αξιωματικών για να ασκήσει μεγαλύτερη πίεση προς την Ευρωπαϊκή Ένωση και την Ελλάδα, κατ’αρχήν για την επαναξιολόγηση της άρσης των θεωρήσεων για τους Τούρκους πολίτες και κατά δεύτερον για το Κυπριακό.
Επιπλέον, τα σχόλια του νέου προέδρου των ΗΠΑ σε σχέση με το ΝΑΤΟ ως ενός παρωχημένου οργανισμού, ήταν ένα ξεκάθαρο μήνυμα για τον Erdoğan ώστε να αρχίσει να δημιουργεί νέες συμμαχίες προς ανατολάς και κυρίως με την Ρωσία και την Κίνα. Οι κυρώσεις που ανακοινώθηκαν χθες από τις ΗΠΑ κατά του Ιράν, αποδεικνύουν ότι θα βρεθεί στην κορυφή της λίστας των εχθρών του Donald Trump. Είναι, λοιπόν, τουλάχιστον αφελής η ελληνική κυβέρνηση να συνεχίσει να βασίζεται στις οικονομικές σχέσεις με το Ιράν, ειδικά αυτήν την περίοδο. Στους επόμενους μήνες θα διαμορφωθεί το νέο σχέδιο διακυβέρνησης των ΗΠΑ για τη Μέση Ανατολή. Η Ελλάδα πρέπει να είναι έτοιμη για την κλιμάκωση των απειλών της τουρκικής πλευράς, εφ’ όσον η κατάσταση θα παραμείνει περίπλοκη.
