Σοφία Μπεκατώρου: Θύτες και θύματα

Γράφει ο Μάριος Μπρούσκος Στυλιανόπυολος

Η εξομολόγηση της κας Μπεκατώρου έχει συγκλονίσει το πανελλήνιο. Υπάρχουν εκείνοι που τάσσονται υπέρ της εξάροντάς την για την γενναία της απόφαση να εξομολογηθεί μια ειδεχθή εμπειρία και κάποιοι άλλοι που την αμφισβητού και την επικρίνουν επειδή αποκάλυψε το τι της συνέβη ύστερα από την παρέλευση 22 ετών.

Το παρασκήνιο όλης αυτής της ιστορίας κρύβεται η νοσηρότητα των κλειστών ελληνικών κοινωνιών, οι οποίες είναι τόσο καλά οχειρωμένες ώστε τίποτα δεν μπορεί να τις διαπεράσει. Ένας κόσμος βαθιάς και δυσώδους διαπλοκής, οικονομικά συμφέροντα και συγκάλυψη των ισχυρών έναντι των αδυνάτων. Χαρακτηριστικά αυτών των κλειστών κοινωνιών είναι η ψευδής προθήκη, η θηριώδης υποκρισία και η ιδιαίτερη σημασία που δίδεται στη γνώμη του εξωτερικού περιγύρου. Φυσικά, όσοι και όσες έχουν την ατυχία να βρίσκονται εντός αυτών των κοινωνιών, υποφέρουν, φιμώνονται και συχνά αναγκάζονται να ζουν με το άχθος επώδυνων εμπειριών.

Η περίπτωση της και Μπεκατώρου, υποθέτοντας φυσικά ότι η εξομολόγησή της είναι ακριβής, εντάσσεται ακριβώς στο προαναφερθέν πλαίσιο. Ο εξαναγκασμός σε μη συναινετική σεξουαλική πράξη, κοινώς βιασμός, ακόμη και αν δεν χαρακτηρίζεται από τη βαναυσότητα ενός βιασμού στο δρόμο από ένα κτήνος με κουκούλα, είναι ένα φρικτό έγκλημα χωρίς κανέναν αστερίσκο. Δεν υπάρχει καμία δικαιολογία. Είναι ειδεχθές έγκλημα διότι εκτός από την ανήκεστο ψυχική βλάβη που προκαλεί η προσβολή της γενετήσιας αξιοπρέπειας, προκαλείται αίσθημα διαρκούς ντροπής και μιαρότητας, καταστάσεις οι οποίες καθιστούν ακόμη πιο δυσχερή την αποκάλυψη του εγκλήματος. Μια γυναίκα που δεν αποκαλύπτει εγκαίρως τον βιασμό της ενδέχεται να είναι καταβεβλημένη από φόβο, να υπόκειται σε εκβιασμό ή και να φοβάται ότι ο δράστης θα επανέλθει. Επιπροσθέτως, η καταγγελία και η δημοσιοποίηση ενός βιασμού ενέχει το ρίσκο του να μην συλληφθεί ο δράστης ή να μην γίνει πιστευτό το βίωμά σου εξαιτίας προκαταλήψεων ή συμφερόντων. Ακόμη όμως και αν συλληφθεί και καταδικαστεί, ουδείς μπορεί να εγγυηθεί ότι θα σωφρονιστεί και δεν θα τελέσει το ίδιο έγκλημα. Ο φόβος του θύματος ότι ο δράστης θα το εκδικηθεί, διαδραματίζει καίριο ρόλο στην μη έγκαιρη αποκάλυψη του απεχθούς εγκλήματος.

Η περίπτωση της κας Μπεκατώρου αναδεικνύει και την φαλλοκρατία που διέπει τις κοινωνικές σχέσεις στην ελληνική κοινωνία. Αν θέλουμε να είμαστε αντικειμενικοί, πολλοί άνδρες αντιλαμβάνονται τις γυναίκες σαν σκεύη ηδονής, δεν τις σέβονται, εκμεταλλεύονται την πιθανή θέση εξουσίας προκειμένου να ικανοποίησουν τα ένστικτά τους, ενώ αντιμετωπίζονται ως “μάγκες” επειδή έχουν καταφέρει να συνουσιαστούν με πολλές γυναίκες. Σε αυτή την περίπτωση η γυναίκα αποξενώνεται από την ανθρώπινη αξία της και στο συλλογικό ασυνείδητο μετασχηματίζεται σε υλικό τρόπαιο των ανδρών. Με τον τρόπο αυτό διαιωνίζονται τα σεξιστικά στερεότυπα και η πατριαρχία. Στον αντίποδα, μια γυναίκα με πολυάριθμες ερωτικές εμπειρίες χαρακτηρίζεται “ιερόδουλη”, “ανήθικη” και ακατάλληλη για μητέρα.

Ωστόσο, είναι σημαντικό να γίνουν ορισμένες επισημάνσεις. Αρμόδια να εκδίδει ετυμηγορίες είναι η δικαιοσύνη. Δεν είναι ούτε τα μέσα κοινωνικής δικτυώσεως, ούτε οι τηλεοπτικοί σταθμοί, ούτε οι εφημερίδες και ούτε οι δημοσιογράφοι. Ακόμη και η παρέμβαση της Προέδρου της Δημοκρατίας ή η δήλωση υποστηρίξεως του Πρωθυπουργού είναι εξωθεσμικές. Ακόμη και αν η κα Μπεκατώρου λέει αλήθεια, ενδεχόμενο που δεν έχουμε λόγο να αμφισβητήσουμε, για τον οποιοδήποτε δράστη ισχύει το τεκμήριο της αθωότητας. Δεν νοούνται τα λαϊκά δικαστήρια σε μια ευνομούμενη δημοκρατική κοινωνία διαφορετικά κινδυνεύουμε να διολισθήσουμε σε ατραπούς κοινωνικού κανιβαλισμού και απαξιώσεως νευραλγικών θεσμών.

Συνελόντι ειπείν, η πράξη της κας Μπεκατώρου φέρει βαρύ κοινωνικό φορτίο και μπορεί να λειτουργήσει ως έναυσμα προκειμένου γυναίκες που έχουν παρενοχληθεί σεξουαλικά να προβούν σε καταγγελίες. Επίσης, είναι πράξη που επιφέρει ηθική εξιλέωση για την ίδια και κάθαρση σε έναν χώρο που όπως φαίνεται υπήρξε ιδιαιτέρως δυσώδης. Ωστόσο, η κοινωνία θα πρέπει να επιδείξει ψυχραιμία, ωριμότητα και να εμπιστευτεί την δικαιοσύνη.