Πανδημία: Οικονομική Κρίση και Eυρωπαϊκή ολοκλήρωση

Γράφει ο Βαγγέλης Αντωνιάδης

Είναι προφανές πως το πιο θεαματικό πολιτικό και πολιτισμικό αποτέλεσμα της βαθιάς και πρωτόγνωρης για τα μεταπολεμικά δεδομένα οικονομικής κρίσης που τα τελευταία χρόνια μαστίζει την Ευρώπη, είναι η καθολική αποδοχή ακόμα και από τους πλέον ευρωσκεπτικιστές του αξιώματος πως κανένα ευρωπαϊκό κράτος από μόνο του δεν έχει την δυνατότητα να αντιμετωπίσει το διαφαινόμενο μέλλον. Κανένα ευρωπαϊκό κράτος από μόνο του δεν μπορεί να εγγυηθεί χρηματοπιστωτική σταθερότητα, ανάπτυξη, κοινωνική συνοχή, ασφάλεια και ευημερία. Και το κυριότερο, κανένα ευρωπαϊκό κράτος λειτουργώντας αποκλειστικά σε εθνικό επίπεδο δεν μπορεί να κοιτάξει στα μάτια όχι μόνο κλασικές υπερδυνάμεις που κυριαρχούν εδώ και δεκαετίες στο διεθνές προσκήνιο όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Κίνα, αλλά ακόμα και τις νέες αναδυόμενες δυνάμεις του τρίτου κόσμου.

Αναμφίβολα η οικονομική κρίση υπήρξε και ο βασικός καταλύτης που προκάλεσε τρομακτική επιτάχυνση των διαδικασιών της ευρωπαϊκής ενοποίησης, καθώς ο ενισχυμένος ρόλος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας στην αγορά ομολόγων, ο ενιαίος μηχανισμός σταθερότητας (ΕSM) η τραπεζική ενοποίηση, το δημοσιονομικό σύμφωνο, η πρόταση για την δημιουργία κοινού κεφαλαίου αναχρηματοδότησης του δημοσίου χρέους, και κυρίως η αποφασιστική στροφή για την παραμονή της Ελλάδος στην ευρωζώνη αποτελούν θεαματικά βήματα στην κατεύθυνση της πολιτικής ενοποίησης του ευρωπαϊκού χώρου. Παράλληλα   ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν ασκεί θετική πίεση προς αυτή την κατεύθυνση, συμπαρασύροντας βαθμιαία τους μονίμως διστακτικούς Γερμανούς.

Νομοτελειακά λοιπόν και για αποφύγουν το ορατό πλέον ενδεχόμενο να μετατραπούν οι ίδιες στον τρίτο κόσμο του 21ου αιώνα- οι ευρωπαϊκές χώρες είναι απαραίτητο να ενωθούν.

Στις μέρες μας το ευρωπαϊκό σχέδιο Marshal όπως αποκλήθηκε το μεγάλο πακέτο χρηματοδότησης για τη ανόρθωση των ευρωπαϊκών οικονομιών αποτελεί ένα ακόμα θεαματικό φεντεραλιστικό βήμα που επιβεβαιώνει την τεράστια σημασία για την οικονομική σταθερότητα τόσο των πολιτικών χρηματοπιστωτικής επέκτασης της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και των αντίστοιχων πολιτικών επιδοτήσεων.

Παράλληλα είναι απαραίτητο να θυμόμαστε πως οι καταστάσεις παγκοσμίου πολέμου της ανθρωπότητας εναντίον του Covid-19 θέτουν όρια στην εθνική κυριαρχία. Καθώς κάθε κράτος και κάθε ευρύτερη γεωγραφική περιοχή αποτελούν τμήματα μίας ευρύτερης εικόνας. Δηλαδή υποσυστήματα ενός συνολικού συστήματος που επηρεάζουν άμεσα το ένα το άλλο.

Οι χαοτικές εικόνες και δυστυχώς οι εκατοντάδες χιλιάδες νεκροί στην ευρωπαϊκή ήπειρο δεν οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στις διαφορετικές στρατηγικές αντιμετώπισης των ευρωπαϊκών κρατών, αλλά ακόμα και διαφορετικές στρατηγικές και αντιλήψεις ακόμα και στο εσωτερικό των κρατών.

Γεγονός που καθιστά απαραίτητη την θεσμοθέτηση ενός ενιαίου μηχανισμού λήψης αποφάσεων και σ αυτόν τον τομέα. Ενιαίο μηχανισμό πολιτικής προστασίας αλλά και μία μεσοπρόθεσμη ενοποίηση των εθνικών συστημάτων υγείας και των ασφαλιστικών συστημάτων των ευρωπαϊκών κρατών.

Μία πραγματική πολιτική, οικονομική και κοινωνική ενοποίηση. Που θα είναι ουσιαστική και μακρόπνοη και όχι προσχηματική, αποσπασματική, πρόχειρη και κοντόφθαλμη, όπως υπήρξε η «ενοποίηση» που έφερε το ευρώ, ίσως το πιο αποτυχημένο και μισητό από τους ευρωπαϊκούς λαούς αλλά και ανολοκλήρωτο, δίχως θεσμικό βάθος και σχεδιασμό, πείραμα της γραφειοκρατίας των Βρυξελών.

Σταδιακά επανέρχεται στον διάλογο για το μέλλον της γηραιάς ηπείρου και μία ακόμα παλιά ιδέα που στις μέρες μας φαντάζει επίκαιρη όσο ποτέ άλλοτε, την ιδέα των Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης, μίας πραγματικά ομοσπονδιακής Ευρώπης.

Έχοντας λοιπόν οι Ευρωπαίοι ξεπεράσει τις διεθνιστικές ονειρώξεις της Αριστεράς, διαπιστώνουν πως δεν είναι απαραίτητο να χάσουν την ανεξαρτησία και την εθνική τους ταυτότητα για να ενωθούν, αλλά αντίθετα είναι προς όφελος των επιμέρους εθνικών κρατών να έχουν μια κοινή φωνή και έναν ενιαίο μηχανισμό που θα κάνει αυτή τη φωνή να ακούγεται πιο δυνατά στον κόσμο. Αν κοιτάξουμε μακρύτερα από τα όρια της σημερινής κρίσης θα διαπιστώσουμε πως το όραμα μίας Ευρώπης κοινωνικά ευαίσθητης και συνεκτικής εξαρτάται από την πορεία πολιτικής ενοποίησης των κρατών της.

Αποτελεί πλέον κοινό τόπο όλων των αναλυτών πως μόνο μία πολιτικά Ενωμένη Ευρώπη μπορεί να αντιστρέψει την διαδικασία που σταδιακά μεταβάλει την Δημοκρατία των πολιτών και του κοινωνικού κράτους σε μια φαλκιδευμένη Δημοκρατία, υποταγμένη στους νόμους και τις διαθέσεις των οικονομικά ισχυρών.

Είναι απαραίτητο λοιπόν να πολιτικοποιήσουμε την Ευρώπη δημιουργώντας ένα ενιαίο σύστημα αποφάσεων και διακυβέρνησης, και ταυτόχρονα να νομιμοποιήσουμε με τρόπο δημοκρατικό την ηγεσία που θα καθορίσει την πορεία της. Δίχως άλλο ο πρόεδρος ή πρωθυπουργός της Ευρωπαϊκής ΄Ενωσης πρέπει να προέρχεται από τις πολιτικές πλατφόρμες των ευρωπαϊκών συνασπισμών κομμάτων και να εκλέγεται αμεσοδημοκρατικά από το σύνολο των Ευρωπαίων πολιτών, όπως ο πχ πρόεδρος των ΗΠΑ.

Η πρόοδος της συνοχής για την Ευρωπαϊκή Ενωση των 27 κρατών μελών είναι απαραίτητο να αποτελεί άμεση προτεραιότητα για τα όργανα της. Συχνά η πορεία αυτή αξιολογείται ώστε να ληφθεί η απαραίτητη μέριμνα για την σταδιακή υλοποίηση των στόχων. Η Ευρώπη καλείται να θεραπεύσει ένα εγγενές πρόβλημα της φύσης των διεθνών σχέσεων και να δημιουργήσει ένα ειρηνικό πλαίσιο επίλυσης των διαφορών και της σύγκλισης των οικονομιών.

Καταλύτη λοιπόν της τρομακτικής επιτάχυνσης των διαδικασιών της ευρωπαϊκής ενοποίησης αποτελεί η οικονομική κρίση, καθώς η Ευρωπαϊκή Ένωση καλύπτει σε διάστημα λίγων μηνών -ή ακόμα και εβδομάδων- έδαφος που δεν είχε καλύψει στις προηγούμενες δεκαετίες των υπαναχωρήσεων και της πολιτικής μιζέριας. Για πολλούς, η εξέλιξη αυτή δεν είναι τίποτα άλλο από μία απόδειξη πως η ιστορία ξεδιπλώνεται μέσω της σταδιακής και αόρατης συσσώρευσης ιστορικού δυναμικού το οποίο κάποια στιγμή αποσυμπιέζεται με τρόπο εκρηκτικό.

Σύμφωνα με αυτή την αντίληψη αυτό συμβαίνει με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που συσσωρεύεται και η σεισμική ενέργεια, η οποία σε κάποια στιγμή προκαλεί ισχυρότατες δονήσεις. Αναμένουμε λοιπόν τον γεωπολιτικό σεισμό που θα προκαλέσει η δημιουργία της Ευρωπαϊκής Συμπολιτείας, που σίγουρα θα προκαλέσει τεκτονικές αλλαγές στον παγιωμένο εδώ και δεκαετίες παγκόσμιο συσχετισμό δυνάμεων, και στο πεδίο της εξωτερικής ασφάλειας.