Όσα μας λένε οι αναποφάσιστοι των δημοσκοπήσεων

Γράφει ο Κωνσταντίνος Μανίκας, Οικονομολόγος – Ψυχολόγος, Συγγραφέας

Συνήθως η καρτέλα των δημοσκοπήσεων με την πρόθεση ψήφου είναι αυτή στην οποία μένει, σχεδόν αποκλειστικά η προσοχή μας. Πλέον χρησιμοποιείται ευρέως και η εκτίμηση εκλογικής που δεν είναι τίποτε άλλο από διαμοιρασμό με την απλή μέθοδο των τριών όσων δηλώνουν ότι κινούνται προς την αποχή ή το λευκό, κάποιες φορές και όλων των αναποφάσιστων.

Όμως οι έρευνες της κοινής γνώμης αποτελούν ένα χρήσιμο εργαλείο αποτύπωσης διαφοροποίησης των τάσεων και ερμηνείας αυτών των αλλαγών. Ποια μηνύματα λοιπόν προσπαθούν να μας δώσουν οι τελευταίας αποτυπώσεις της εκλογικής διάθεσης και κυρίως η κρίσιμη εναπομείνασα μάζα της αδιευκρίνιστης ψήφου.

Από πολλές έρευνες προκύπτει ότι η μεγάλη πλειοψηφία αυτών των συμπολιτών μας αποτελούν ψηφοφόρους του ΣΥΡΙΖΑ το 2015. Η ανάλυση των ποιοτικών χαρακτηριστικών αποδεικνύει ότι πρόκειται για οργισμένα αριστερόστροφα άτομα που απογοητεύτηκαν από την μνημονιακή στροφή του Τσίπρα και δεν πείθονται από τις μεγαλόστομες εξαγγελίες για έξοδο από την κρίση.

Ταυτόχρονα βέβαια δεν μετακινούνται προς μια σειρά από πιο αριστερές λύσεις, που δεν είναι και λίγες, ούτε φυσικά υπάρχει προοπτική μαζικής προσφυγής προς τα δεξιά τους για καθαρά ιδεολογικούς λόγους. Όπως έχω ξαναγράψει οι αναγωγές στις εποχές του δίπολου ΝΔ – ΠΑΣΟΚ είναι άτοπες. Οι εποχές είναι εντελώς διαφορετικές κι ο τότε ενδιάμεσος χώρος κινείται ακόμη ανάμεσα στα δυο αυτά κόμματα.  Η μισή και πλέον εκλογική βάση του ΠΑΣΟΚ που μετακινήθηκε προς τον ΣΥΡΙΖΑ αφορά στην συντριπτική του πλειοψηφία ανθρώπους με βαθιές μαρξιστικές και ταξικές ρίζες.

Αν κάτι μας έδειξαν οι νέες δημοσκοπήσεις είναι ο τρόπος που μετακινήθηκε ένα τμήμα αυτού του σημαντικού τμήματος των ψηφοφόρων για την τελική καταγραφή των ποσοστών. Στις εξαμηνιαίες τάσεις της MRB, που παρακολουθώ εδώ και πάρα πολλά χρόνια γιατί αποτελούν την μόνη προσέγγιση της εκλογικής συμπεριφοράς με την χρήση κάλπης, το πιο ενδιαφέρον στοιχείο δεν είναι ούτε η σχετική άνοδος του ΣΥΡΙΖΑ, αναμενόμενη αφού η συσπείρωση του είχε φτάσει μέχρι και κάτω του 40%, ούτε η αναμφισβήτητη κυριαρχία της ΝΔ με τεράστια ακόμη διαφορά αν και σχετικά μειωμένη.

Η είδηση έρχεται από την μείωση της αδιευκρίνιστης ψήφου από το 17,8% στο 12,8%. Περισσότερο ενδιαφέρον είναι ότι από αυτό το 5% ο ΣΥΡΙΖΑ απέσπασε 3,5% και η ΝΔ 1%. Κανείς δεν ισχυρίζεται ότι η δυναμική κατανομής των υπολοίπων αναποφάσιστων θα είναι η ίδια ή ότι υπάρχουν σημάδια περαιτέρω σημαντικής μείωσης της αποχής. Αυτά θα κριθούν τον τελευταίο προεκλογικό μήνα με βάση τα τότε διλήμματα και το γενικότερο κλίμα.

Οι συγκεκριμένοι αναποφάσιστοι είναι ένα κοινό με πολύ ειδικά χαρακτηριστικά. Οπαδοί του ΟΧΙ και της ρήξης αλλά κατά βάθος και συνηθισμένοι μέσω της πασοκικής καταγωγής τους στην νομή της εξουσίας και την αστική ζωή. Βαυκαλίζονται την σύγκρουση αλλά δεν είναι διατεθειμένοι να την ακολουθήσουν όταν ακουμπά τα προσωπικά τους συμφέροντα. Εξοργίστηκαν με την στάση Τσίπρα αλλά τα αντιδέξια τους σύνδρομα είναι πολύ βαθιά.

Απογοητευμένοι από την πολύχρονη μνημονιακή πορεία, δεν πείθονται εύκολα από υποσχέσεις αλλά παραμένουν θυμικοί υποστηρικτές όποιου τους πείσει ότι εκφράζει τον… αντισυστημικό. Γι’ αυτό κι ο Τσίπρας επικεντρώνεται σε επίπλαστες κραυγές κατά του κατεστημένου και της διαπλοκής. Παρασύρονται από παροχές κι ελάχιστα διδάχθηκαν από τα λάθη του παρελθόντος.

Αυτό σημαίνει ότι θα κινηθούν μαζικά υπέρ του ΣΥΡΙΖΑ; Όχι υποχρεωτικά. Δείχνουν χαρακτηριστική αντοχή στην θέση της αποχής και θα πρέπει να συμβεί κάτι εντυπωσιακό που θα τους πείσει να αλλάξουν στάση. Κι αυτό δεν μπορεί να είναι η δήθεν έξοδος από το μνημόνιο ή η επάνοδος στις αγορές. Μόνο η δραστική μείωσης της ανεργίας ή η εισοδηματική βελτίωση ίσως να έπαιζαν αυτόν τον ρόλο αλλά κάτι τέτοιο δεν προβλέπεται τα αμέσως επόμενα χρόνια.

Υπομονή λοιπόν. Οι αναποφάσιστοι έχουν ακόμη κι άλλα πράγματα να μας πουν στο μέλλον.