Η αποφασιστική συμβολή του Καποδίστρια στην επίλυση του Ελβετικού Ζητήματος

Γράφει ο Ευάγγελος Τσούρης, φοιτητής πολιτικής επιστήμης και δημόσιας διοίκησης του Πανεπιστημίου Αθηνών

Με αφορμή τη συμπλήρωση 245 ετών από τη γέννηση του κορυφαίου Έλληνα πολιτικού και διπλωμάτη Ιωάννη Καποδίστρια , καθώς και με την έλευση της επετείου των διακοσίων ετών από την έναρξη του εθνικοαπελευθερωτικού Αγώνα του 1821 , αξίζει να επισημανθεί η δράση της εξέχουσας προσωπικότητας του Κερκυραίου Ιωάννη Καποδίστρια. Το όνομά του συνδέθηκε με την επιτυχημένη και συμβιβαστική διπλωματία, ενώ το άδικο και οδυνηρό τέλος του το 1831 αποτελεί μέχρι σήμερα ένα <<αγκάθι>> της ελληνικής ιστορίας.

Ο Ιωάννης Καποδίστριας, αρκετά χρόνια πριν κληθεί να κυβερνήσει την επαναστατημένη Ελλάδα, είχε διαπρέψει ως διπλωμάτης . Μάλιστα, είχε τοποθετηθεί από τον Τσάρο της Ρωσίας Αλέξανδρο Α΄ επικεφαλής των εξωτερικών υποθέσεων της Ρωσικής Αυτοκρατορίας. Μία από τις πιο σημαντικές αποστολές που του ανέθεσε ο Τσάρος ήταν η επίλυση του Ελβετικού Ζητήματος και η αναδιοργάνωση του κράτους.

Ως Ελβετικό Ζήτημα νοείται η ανασυγκρότηση της Ελβετίας, η πλήρης αποδέσμευσή της από τη Γαλλία και η επίτευξη ουδετερότητας της χώρας στα διεθνή ζητήματα. Το 1813, οι συμμαχικές δυνάμεις που μάχονται τον Ναπολέοντα Βοναπάρτη εισέβαλαν στην Ελβετία. Η υφιστάμενη κατάσταση πραγμάτων στην χώρα- ως απότοκο της γαλλικής κυριαρχίας- καταρρέει και η χώρα βυθίζεται στο χάος και τον διχασμό. Τότε, οι σύμμαχοι αποφασίζουν να ανασυγκροτήσουν τη χώρα ώστε να την αποσπάσουν από τον γαλλικό παρεμβατισμό. Ως εκπρόσωπος της Ρωσίας, ο Καποδίστριας επιφορτίζεται με το έργο της θεσμικής ανασυγκρότησης της χώρας.

Αν και αρχικά δεν είχε γνώση των ελβετικών πολιτικών πραγμάτων , το διπλωματικό του δαιμόνιο γρήγορα άλλαξε αυτήν την κατάσταση και τον κατέστησε τον πλέον ικανό στα ελβετικά ζητήματα. Με την ήπια και συμβιβαστική στάση του πέτυχε την κατάρτιση Ομοσπονδιακού Συντάγματος και συνταγμάτων για κάθε Ελβετικό Καντόνι. Ο Καποδίστριας κατόρθωσε να εξομαλύνει τα πολιτικά πάθη της χώρας και να την οδηγήσει στην ανεξαρτησία της. Παράλληλα, τα συμμαχικά στρατεύματα εκκένωσαν την Ελβετία το 1814 καθιστώντας την στην πράξη ελεύθερη.

Το επόμενο μεγάλο στοίχημα του Καποδίστρια ήταν το Συνέδριο Ειρήνης της Βιέννης (1814-1815), στο οποίο οι νικητές της Γαλλίας αποφάσισαν να παλινορθώσουν το Παλαιό Καθεστώς της γηραιάς ηπείρου. Στο συνέδριο αυτό, ο Καποδίστριας έδρασε σαν πραγματικός Ελβετός πατριώτης: Με την αγαστή και άκρως επιτυχημένη συνεργασία του Pictet de Rochemont, o Καποδίστριας πέτυχε την εδαφική επέκταση της Ελβετίας με την ενσωμάτωση στην Ομοσπονδία των Καντονιών της Γενεύης και του Βω( Λωζάνης).

Εν συνεχεία, η δράση αυτού του <<άγιου>> της διπλωματίας επικεντρώθηκε στην αναγνώριση της ουδετερότητας και του απαραβίαστου του ελβετικού εδάφους, καθιερώνοντας την πλήρη κρατική κυριαρχία της Ελβετίας και το δικαίωμά της και συνάμα υποχρέωσή της στην ουδετερότητα. Για όλες αυτές τις ενέργειες , ο Ι. Καποδίστριας ανακηρύχθηκε επίτιμος δημότης της Γενεύης και του Βω το 1815.

Η προσφορά του Καποδίστρια στην Ελβετία υπήρξε μεγάλη: Το φεντεραλιστικό μοντέλο που της προσέφερε ενδυνάμωσε την χώρα και την κατέστησε πρότυπο ομοσπονδίας. Παράλληλα, η κατοχύρωση της ουδετερότητας και του απαραβίαστου του εδάφους της, της επέτρεψε να πορευθεί στο μέλλον και να απέχει από τις φονικές πολεμικές συγκρούσεις του 19ου και 20ου αιώνα με αποτέλεσμα την οικονομική και πολιτική της ανάπτυξη.

Κλείνοντας, η αναγνώριση του έργου αυτού του σπουδαίου ανθρώπου, πολιτικού και διπλωμάτη, που εξέφραζε τις φιλελεύθερες τάσεις της εποχής του , είναι επιβεβλημένη. Η προσωπικότητά του , η αγάπη του για την πατρίδα του , όπως φάνηκε με την αφοσίωσή του στην ανασυγκρότηση της Ελλάδας (όπως και της Ελβετίας) και το μαρτυρικό του τέλος με τη δολοφονία του στο Ναύπλιο το 1831, τον καθιστούν την πιο αγαπητή και τραγική φιγούρα πολιτικού που υπήρξε ποτέ. Ο Καποδίστριας δεν υπήρξε εθνικός ήρωας μόνο των Ελλήνων, αλλά όλων των ελευθέρων λαών.