Το αριστερό… φιλελευθερόμετρο και η διεύρυνση της ΝΔ

Γράφει ο Κωνσταντίνος Μανίκας, Οικονομολόγος – Ψυχολόγος

Ποιος μπορεί να αρνηθεί ότι τα μεγάλα, πολυσυλλεκτικά κόμματα οφείλουν να επιζητούν την κοινωνική και στελεχιακή διεύρυνση ώστε να καλύπτουν όσο το δυνατόν περισσότερες κοινωνικές ομάδες και τις εγγύτερες πολιτικές εκφάνσεις στο πολιτικό σύστημα; Αυτό που αποτελεί αντικείμενο αντιπαράθεσης είναι ο τρόπος με τον οποίο γίνεται, τα άτομα που επιλέγονται ώστε να την εκφράσουν και τι σηματοδοτεί η μέχρι τότε πορεία τους καθώς και το σημαίνει σε επίπεδο ιδεολογίας και προτάσεων το όποιο κοινωνικό “άνοιγμα”.

Η μετατόπιση ψηφοφόρων από τον ένα ιδεολογικό πόλο στον άλλο, διαχρονικά προκαλούνταν για δυο πολύ συγκεκριμένους λόγους κι όχι τόσο λόγω πρόσκαιρης ταύτισης σε θέσεις ή θετικής αξιολόγησης του εκάστοτε αρχηγού. Από τη μια, η καθαρά συμφεροντολογική οπτική που αφορούσε τις παροχές που υπόσχονταν ο εν δυνάμει πρωθυπουργός. Από την άλλη, η ηθικολογική προσέγγιση που στηρίζονταν στην ανάδειξη σκανδάλων που προκαλούσαν εκκωφαντικό θόρυβο και στιγμάτιζαν την προηγούμενη κυβερνητική περίοδο. Και οι δυο καταλήγουν στην τιμωρητική ψήφο.

Ειδικά η προσέγγιση κεντροαριστερών ψηφοφόρων από την ΝΔ και τις τρεις φορές που επετεύχθη υπήρχαν συγκεκριμένοι, ισχυροί λόγοι που δεν είχαν να κάνουν με την αλλαγή ατζέντας ή την ιδεολογική θόλωση. Το 1974 ο Κωνσταντίνος Καραμανλής θεωρήθηκε δικαίως ως ο μόνος αξιόπιστος φορέας ομαλής μετάβασης στην δημοκρατία και συσπείρωσε γύρω όλο τον αστικό κι όχι μόνο κόσμο. Το 1989-90 η έντονη σκανδαλολογία της εποχής γονάτισε τον Ανδρέα Παπανδρέου κι έδωσε το δικαίωμα στην ΝΔ και τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη να απευθυνθεί σε ευρύτερες δυνάμεις με κοινό στόχο την κάθαρση και συνεκτικό ιστό το ηθικό πλεονέκτημα. Το δε 2004 και πάλι υπήρξε ένας συνδυασμός σκανδάλων (χρηματιστήριο, Ολυμπιακά έργα) και στροφής προς πολιτικές λιτότητας που επέτρεψαν στον Κώστα Καραμανλή να προσεγγίσει πολίτες διαφορετικών ιδεολογικών καταγωγών που επιζητούσαν την τιμωρία της οκταετούς διακυβέρνησης Σημίτη.

Με την έλευση του μνημονίου και οι δυο αυτοί λόγοι μετατόπισης ψηφοφόρων έφθειραν μπρος στις τεκτονικές κοινωνικές αλλαγές. Τα ρουσφέτια περιορίστηκαν λόγω πρακτικής αδυναμίας και η σκανδαλολογία όσο κι αν συντηρούνταν καταβροχθίζονταν από την αντιμνημονιακή ρητορική της εποχής. Το 2012 επί Αντώνη Σαμαρά η άνοδος κατά 11 μονάδες μεταξύ Μαΐου και Ιουνίου οφειλόταν στην συμπόρευση ευρύτερων αστικών δυνάμεων για την αποφυγή ερχομού της Αριστεράς. Η ανάληψη της εξουσίας από τον ΣΥΡΙΖΑ το 2015 με 36% απέδειξε ότι στο ενδιάμεσο διάστημα είχαν αμβλυνθεί οι αρχικές αντιρρήσεις μεγάλου μέρους κεντροαριστερών ψηφοφόρων κι ακόμη και σήμερα οι περισσότεροι εξ αυτών δηλώνουν αναποφάσιστοι και δεν έχουν μετακινηθεί προς κάποιο άλλο κομματικό σχηματισμό.

Το… αριστερό φιλελευθερόμετρο που ανακαλύφθηκε το τελευταίο διάστημα ως κριτήριο σύμπλευσης της ΝΔ με προσωπικότητες της Αριστεράς με στόχο την αύξηση της απήχησης και σε αυτό το ακροατήριο, δεν πρόκειται να πετύχει απτό αποτέλεσμα αν χρησιμοποιηθεί με εσφαλμένο τρόπο. Στο βαθμό που η συστοίχιση θα γίνει με σεβασμό στις παραταξιακές αρχές χωρίς μετατόπιση από θέσεις που συγκροτούν τον ιδεολογικό πυρήνα του χώρου, τότε είναι καλοδεχούμενη. Καθένας διατηρεί την διαφορετικότητα του και συνεκτική ουσία πλέον δεν είναι ούτε η παροχολογία ούτε η σκανδαλολογία αλλά ο κοινός φόβος για ανατροπή δημοκρατικών και οικονομικών σταθερών.

Η ανάγκη να ντυθεί η διεύρυνση με πιο ιδεολογικοποιημένο πέπλο είναι ταυτόχρονα επικίνδυνη, παραπλανητική και εκλογικά αμφισβητούμενης αποτελεσματικότητας ανοίγοντας πολλαπλό μέτωπο. Οι διαχωρισμοί είναι υπαρκτοί, οι πολιτικές και κοινωνικές αναφορές διακριτές, το φιλελεύθερο πνεύμα δεν μοιράζεται ως τιμάριο σε ανθρώπους που γαλουχήθηκαν και υπηρέτησαν τις μαρξιστικές ιδέες, ούτε η πρόσκαιρη εύνοια τους κερδίζεται με μετατόπιση από εθνικές και λοιπές αξιακές παραταξιακές ρίζες.