Αφιέρωμα στον MAX WEBER, τον μεγάλο κοινωνιολόγο

Γράφει ο Σεραφείμ Νικολάου, Πολιτικός Επιστήμονας

Λίγες είναι οι λέξεις για την συνεισφορά του MAX WEBER στην πολιτική και την κοινωνία. Ήταν πραγματικά ένας κορυφαίος επιστήμονας .

Τον Βεμπερ πρέπει να τον θυμούνται οι ενδιαφερόμενοι της διοικητικής επιστήμης αλλά και της κοινωνιολογίας για τέσσερα πράγματα κυρίως , σε μια προσπάθεια να συστηματοποιήσουμε τη τεράστια συμβολή του: Την θεωρία του ηγέτη , την έννοια της γραφειοκρατίας, τους 3 ιδεότυπους της κυριαρχίας, την θεώρηση περί καπιταλισμού και ορθολογισμού .

Η θεωρία του ηγέτη εκφράζει την θλίψη του Βέμπερ για την έλλειψη ηγετών ικανών να εμπνεύσουν το λαό , να διαχειρισθούν πολύπλοκα προβλήματα στην εποχή του , ενώ επιμένει στην σημασία ενός ισχυρού και έξυπνου ηγέτη που θα θέτει στο πλαίσιο της Δημοκρατικής βιομηχανικής κοινωνίας τα διακυβεύματα στο λαό , στο πλαίσιο του συνεχούς κατακερματισμού των κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων και των συγκρούσεων. Ο Ηγέτης συνεπικουρείται από την καμαρίλα , ένα σύνολο ανθρώπων έμπιστων και ικανών να διακονήσουν τον ηγέτη στο δαιδαλώδες έργο του .Η ηγεσία βασίζεται στο προσωπικό προφίλ του ηγέτη ,στο χαρακτήρα και το ύφος του .

Η έννοια της γραφειοκρατίας αφορά την οργανωμένη πυραμίδα αρμοδιοτήτων , ρόλου και ευθύνης που έχει ως οργανωτική μονάδα το γραφείο δηλαδή μια μορφή υπηρεσίας που επωμίζεται αρμοδιότητα ή αρμοδιότητες και συνεισφέρει στο γενικότερο έργο της Οργάνωσης, η οποία διοικείται από την κορυφή της ,που κατ αναλογία συγκεντρώνει το σύνολο της ευθύνης , της αρμοδιότητας και του ελέγχου. Οι υπάλληλοι δεν διαθέτουν ιδιοκτησιακές αξιώσεις , ενώ οι κανόνες είναι απρόσωποι και γενικοί για όλους .

Ο Βέμπερ αναζήτησε επίσης τις δικαιολογητικές βάσεις της κυριαρχίας σε ένα κράτος. Αυτές θεώρησε ότι είναι η παράδοση , το χάρισμα , η νομιμότητα. Δεν μας ενδιαφέρει ποιος είναι ο πρωθυπουργός αλλά το αν επιλέχθηκε με την προβλεπόμενη από τον ανώτατο νόμο διαδικασία (νομιμότητα). Το αιώνιο χθες , η παράδοση και η αυθεντία αυτού που άντεξε στο χρόνο είναι η βάση της συνέχισης της ύπαρξης του. Το χάρισμα και η γοητεία του ηγέτη που αναφέρθηκε δημιουργεί και τις προϋποθέσεις για την ενίσχυση της νομιμοποίησης του ,ενώ το επιβλητικό ύφος και η ικανότητα συνιστούν προσθήκες σε αυτή την ενίσχυση.

Η θεώρηση τέλος του Βέμπερ για τον καπιταλισμό είναι ήπια. Οι προτεστάντες παρατηρεί έχουν μια πιο εύκολη προσαρμογή σε σχέση με άλλους στην δύναμη της αγοράς , καθώς οι θεωρίες της σωτηρίας της ψυχής πέρα από αμαρτίες που σχετίζονται με ε την κερδοφορία την τοκογλυφία και την επιχειρηματική δράση απενοχοποιούν αυτές τις δράσεις και κάνουν τον άνθρωπο να δραστηριοποιείται ενεργά μακριά από ενοχές και εξαρτήσεις.

Διαχρονικά τα μηνύματα του Βέμπερ και δείχνουν κάτι. Ότι η επιτυχία στο σημερινό κοινωνικοοικονομικό σύστημα προϋποθέτει και διαφορετική κουλτούρα ώστε να αποφεύγονται οπισθοδρομικές αγκυλώσεις.