Η κρίση στην Τουρκία είναι προάγγελος εξελίξεων. (ΜΕΡΟΣ Α΄)

Γράφει ο Γιάννης Χολίδης

   Η χρηματοοικονομική κρίση στην Τουρκία δεν είναι μια ξαφνική κρίση που την αντιλήφθηκαν οι αγορές σήμερα.

Η Τουρκία χρόνια τώρα παρουσιάζει ένα μοντέλο στρεβλής ανάπτυξης τα όρια του οποίου άρχισαν να φαίνονται ήδη από της αρχές του 2012. Μέχρι τότε η τουρκική οικονομία αποτελούσε το πρότυπο για πολλές ανερχόμενες-αναδυόμενες οικονομίες του πλανήτη.

Τα μακροοικονομικά δεδομένα ήταν ήδη σε πολύ καλή κατάσταση , ιδιαίτερα μετά το 2005, και η οικονομία γινόταν πόλος έλξης ενός μεγάλου αριθμού ξένων άμεσων επενδύσεων (ΑΞΕ), ως αποτέλεσμα του χαμηλού μισθολογικού κόστους, του φιλικού επιχειρηματικού περιβάλλοντος και της πολύ καλή δημοσιονομικής κατάστασης ως αποτέλεσμα συνεχών προσπαθειών ενός φέρελπι μεταρρυθμιστή πρωθυπουργού του Ρετζεπ Ταγιπ Ερντογάν.

Ο Ερντογάν όχι μόνο κατάφερε να προχωρήσει σε ανασύνθεση του παραγωγικού μοντέλου της χώρας, αλλά κατάφερε να κερδίσει την εμπιστοσύνη των ξένων επενδυτών και μέσα από δημοκρατικές και εκσυγχρονιστικές παρεμβάσεις σε κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα της Τουρκίας που την ταλάνιζαν επί πολλά χρόνια.

Τα διεθνή κέντρα εξουσίας σε Ουάσινγκτον και Βρυξέλλες έβλεπαν στο πρόσωπό του τον μετριοπαθή ισλαμιστή ηγέτη που θα μπορούσε να αποτελέσει το πρότυπο για μια σειρά χωρών που βρίσκονταν στο ευαίσθητο και μαλακό υπογάστριο της ΕΕ.

Οι προσδοκίες διαψεύστηκαν σχετικά σύντομα με τον Τούρκο ηγέτη να αλλάζει τα δεδομένα από το 2011 και μετά, κάνοντας στροφή 180 μοιρών σε όλα τα επίπεδα άσκησης της πολιτικής του.

  Στα χρόνια της παντοδυναμίας του η Τουρκία των 81 εκατομμυρίων πολιτών άλλαξε την εικόνα της παγκοσμίως.

   1) Έγινε μέλος των G20, με τις προοπτικές να ανέλθει ακόμη υψηλότερα στο μέλλον.

   2) Το τουρκικό ΑΕΠ διπλασιάστηκε φτάνοντας τα 537 δισ. δολάρια.

   3) Το κατακεφαλήν εισόδημα έφτασε τα 10.500 δολάρια, με αποτέλεσμα να βελτιωθεί σημαντικά το βιοτικό επίπεδο του μέσου Τούρκου πολίτη.

   4) Η χώρα προσέλκυσε ένα πλήθος άμεσων ξένων επενδύσεων με πολλούς τομείς της οικονομίας, βελτιώνοντας με αυτό τον τρόπο τις μακροοικονομικές προοπτικές.

   5) Η Τουρκία την περίοδο αυτή αποδείκνυε στους Συμμάχους της στο ΝΑΤΟ την τεράστια σημασία της, συμμετέχοντας ενεργά στις επιχειρήσεις της συμμαχίας στο Αφγανιστάν και σε άλλα σημεία του πλανήτη.

   6) Ενδυνάμωσε τις φιλικές σχέσεις της με τον αραβικό κόσμο και το Ισραήλ αρχικά, παρουσιάζοντας το μοντέλο της ισλαμικής της δημοκρατίας κατάλληλο για τα απανταχού μουσουλμανικά κράτη.

   7) Αύξησε την στρατιωτική συνεργασία με χώρες της Αφρικής και του Περσικού Κόλπου, αποκτώντας ακόμη και στρατιωτικές βάσεις σε αυτές.

 Τα πράγματα όμως άλλαξαν για την Τουρκία μετά το 2011.

Στον οικονομικό τομέα που εξετάζουμε η ανάπτυξη συνεχίστηκε με κινεζικούς ρυθμούς ,χρηματοδοτούμενη από κεφάλαια σε δολάρια που δανείζονταν αθρόα τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και οι επιχειρήσεις, αφού η τουρκική λίρα δεν τους συνέφερε και τα εγχώρια κεφάλαια δεν επαρκούσαν για την χρηματοδότηση ενός μεγάλου αριθμού επενδύσεων στην χώρα.

Η χαλαρή νομισματική πολιτική της Κεντρικής Τράπεζας των ΗΠΑ και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας  ώθησαν τα διεθνή επενδυτικά κεφάλαια στις αναδυόμενες οικονομίες που τα επιτόκια ήταν μεγαλύτερα και οι προοπτικές ανάπτυξης καλύτερες μετά την χρηματοοικονομική κρίση του 2008-2009. Αυτό βοήθησε χώρες όπως η Τουρκία να καλύψουν με επιτυχία τα ελλείμματα τους στο ισοζύγιο εμπορικών συναλλαγών και να αυξήσουν τα διαθέσιμα κεφάλαια για επιπλέον επενδύσεις.

Θα μπορούσε εύλογα κανείς να συγκρίνει την κρίση στην Τουρκία με αυτή των Ασιατικών Χωρών το 1997-1998. Έχει κοινά χαρακτηριστικά, αλλά εδώ η κρίση εισάγει ένα καινούργιο δεδομένο: Αυτό του εταιρικού χρέους. Το οποίο χρέος είναι ιδιαίτερα υψηλό και απειλή να συμπαρασύρει και τα δημόσια οικονομικά τα οποία είναι σε αρκετά καλή κατάσταση, αν αναλογιστεί κανείς πως το δημόσιο χρέος ανέρχεται μόλις στο 28% του ΑΕΠ.

Συνεχίζεται…..