2021 συμβολισμοί

Γράφει ο Κωνσταντίνος Μανίκας, Οικονομολόγος – Ψυχολόγος, Συγγραφέας

Έχω γράψει πολλές φορές για το πόσο αγαπάμε, σε αυτό τον τόπο, να γινόμαστε οπαδοί απόψεων, να φανατιζόμαστε με το παραμικρό, να ψάχνουμε για “ιδανικούς” εχθρούς και αποδιοπομπαίους τράγους. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι σε κάτι τέτοιο εξελίσσεται και η υπόθεση με την επιτροπή για τη διοργάνωση των εορτασμών για τα 200 χρόνια εθνικής παλιγγενεσίας. Είναι όμως ακριβώς έτσι;

Η επικεφαλής της επιτροπής είναι ένα πρόσωπο με δημόσια παρουσία τριάντα ετών. Έχει υπηρετήσει συνδικαλιστικούς και κομματικούς σχηματισμούς, ενεπλάκη στην διεκδίκηση και τη διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004, απασχόλησε τα ΜΜΕ με το βίο της, την αισθητική της αλλά και τις πολιτικές της παρεμβάσεις, όπως η σχετικά πρόσφατη στήριξη στην κυβερνητική προσπάθεια του Αλέξη Τσίπρα.

Δικαιούται, λοιπόν, κάθε πολίτης να έχει σχηματίσει τη δική του γνώμη για μια τόσο προβεβλημένη προσωπικότητα. Να θεωρεί, ή όχι, επαρκείς τις διοικητικές της ικανότητες αν και δεν έχουν μετρηθεί στο καμίνι της ιδιωτικής οικονομίας. Να πιστεύει ότι η νοοτροπία της και το αξιακό πλαίσιο που πρεσβεύει, συνάδουν ή όχι, με το περιεχόμενο του σκοπού που καλείται να διαχειριστεί. Να αξιολογεί ως θεμιτές, ή όχι, τις πολιτικές παλινωδίες και την υποψία καιροσκοπισμού.

Όλα αυτά όμως αποτελούν, προσωπική μας γνώμη και φυσικά δεν προκαθορίζουν το τελικό αποτέλεσμα της δραστηριότητας στην οποία πλέον ηγείται. Εννοείται ότι ο καταλυτικός απολογισμός γίνεται πάντα στο τέλος. Αρκεί τα κριτήρια της επιτυχίας να είναι δεδομένα για όλους και να μην προσαρμόζονται, κάθε φορά, στην οπτική και τα ευρύτερα θέλω μας.

Το πρώτο λοιπόν στο οποίο θα πρέπει να συμφωνήσουμε για να πάψουμε να ξιφουλκούμε στον αέρα, ως αποτυχημένοι Δον Κιχώτες, είναι οι προσδοκίες μας από το εγχείρημα του 2021. Αναμένουμε μια τυπική ιστορική τιμή στα πεπραγμένα του παρελθόντος; Ενα στείρο αναμάσημα περηφάνια και ξεφτισμένης αιγλης; Περιμένουμε το γεγονός αυτό να αποτελέσει το έναυσμα για τον σαφή προσδιορισμό της εικόνας και των προτεραιοτήτων της χώρας στον 21ο αιώνα; Που βρίσκεται η χρυσή τομή ανάμεσα στη μνήμη του χθες και την ελπίδα του μέλλοντος;

Το 2021 διαθέτει όλους αυτούς τους συμβολισμούς κι ακόμα παραπάνω. Είναι ένα κομβικό σημείο, και λόγω της πολυετούς οικονομικής και αξιακής κρίσης, όπου η αξιολόγηση των επιτυχιών και των λαθών που μας έφεραν ως εδώ, συναντά τον καθορισμό των νέων στόχων και μιας διαφορετικής πολιτικής και κοινωνικής φιλοσοφίας.

Οσοι, λοιπόν, θέτουν εύλογα ερωτήματα γύρω από τη σύνθεση της επιτροπής και την επικεφαλής, απορούν για αμφίσημες δηλώσεις αποστεωμένες από κάθε εθνική χροιά και δυσανασχετούν για σύμβολα πρωτοποριακά, δυσνόητα που δεν εξασφαλίσουν την αναγκαία συναίνεση αλλά διχάζουν το λαό, το κάνουν, εφόσον δεν διέπονται από ατομικά ή κομματικά απωθημένα, για έναν και μόνο λόγο.

Αναζητούν, με υγιή αγωνία, το βέλτιστο σημείο συνάντησης της εμπέδωσης της εθνικής συνείδησης και του νοήματος των αγώνων του 1821, με την οριοθέτηση του πλαισίου για το σύγχρονο μετασχηματισμό της χώρας και την ανάδειξη της στο σημερινό, ανταγωνιστικό διεθνές σκηνικό. Για μια νέα αξιακή παλιγγενεσία που θα σέβεται τον πυρήνα των εθνικών αξιών και θα εκμεταλλεύεται τις ευκαιρίες του ψηφιακού κόσμου.

Οσοι επιμένουν να βλέπουν παντού σκιές και αντιπάλους, ως σύγχρονοι Μάκβεθ, μάλλον δεν έχουν αντιληφθεί πλήρως την κρισιμοτητα των καιρών ή απλώς λειτουργούν ως αυτοαναγορευόμενοι φωτεινοί Μεσσίες την κρίση των οποίων κανείς δεν δικαιούται να αμφισβητεί.

Το κωμικοτραγικό είναι ότι πολλοί από τους τωρινούς υπερασπιστές της σιωπής, που επιμένουν ακόμη και τόσο σημαντικά θέματα εθνικής ταυτότητας να τα αναλύουν με κανόνες εσωκομματικής μικροψυχίας, υπήρξαν πιστοί υπερασπιστές του φιλελεύθερου πνεύματος, της πολυφωνίας, μέχρι και της θεσμοθέτησης ιδεολογιών κομματικών τάσεων. Σήμερα προσφεύγουν, δίχως λόγο, στον φοβικό μακβεθισμό και την ιεροεξεταστική καταδίκη όσων τολμούν να αρθρωσουν αγνές, εναλλακτικές προσεγγίσεις ακόμη και στα πιο δευτερεύοντα θέματα.

Σε μια χρονική συγκυρία όπου η εθνική ανάταση και η ομοψυχία είναι κορυφαίο ζητούμενο, η έπαρση και η αυταρέσκεια δεν είναι καλός οδηγός για καμιά εξουσία. Οι συμβολισμοί ήταν, και θα είναι, ένα ισχυρό εργαλείο σμίλευσης των συνειδήσεων και ως τέτοιο οφείλουμε να το αντιμετωπίζουμε προσέχοντας την άσκοπη ή παρελκυστική χρήση του. Γιατί η ιστορία μας έχει διδάξει ότι στο τέλος τα ίδια τα σύμβολα έρχονται να εκδικηθούν τους απρόσεκτος εμπνευστές τους.