Το παράδοξο της φορολόγησης

Γράφει ο Κωνσταντίνος Μανίκας, συμβουλές επιχειρήσεων – συγγραφέας

Πόσες φορές ακόμα θα συζητήσουμε στην Ελλάδα περί φορολογίας, παρσβλέποντας τα αυτονόητα; Η σωστή απάντηση στο ποιο μείγμα φορολόγησης της εργασίας και της κατανάλωσης χρειάζεσαι και τι σημαίνει φόρος ακίνητης περιουσίας, καθορίζεται σε καίριο βαθμό από το παραγωγικό και καταναλωτικό σου μοντέλο και φυσικά τη διοικητική διάρθρωση.

Έντεκα χρόνια μετά την αδικία ενός οριζόντιου Φόρου Ακινήτων, δυσκολευόμσστε να καταλήξουμε στην οριοθέτηση του ακριβούς ύψους και του σκοπού του. Θα έπρεπε ήδη να έχει ολοκληρωθεί η δημιουργία ενός μαθηματικού τύπου που θα τον υπολογίζει με βάσηια σειρά στοιχεία κάθε ακινήτου, πέρα από την εμπορική του αξία (όπως πχ το περιβαλλοντικό του αποτύπωμα), και η μεταφορά αυτού του πόρου στην τοπική αυτοδιοίκηση ως αποκλειστικού “κρατικού” εσόδου και κάθε Δήμος, ανάλογα με την επιτυχία της συνολικής οικονομικής διαχείρισης, να τον μειώνει.

Κι ερχόμαστε στο βασικό ερώτημα. Ποια ισορροπία διατηρείς ανάμεσα στη φορολόγηση εργασίας και κατανάλωσης; Η πιο συνηθισμένη απάντηση είναι η κλιμακωτή φορολόγηση των εισοδημάτων και η επίσης κλιμακωτή έμμεση φορολογία με κάποια βασικά προϊόντα σε χαμηλότερο συντελεστή από τον βασικό.

Όλα μοιάζουν ιδανικά και δύσκολα ανοίγει δημόσια η συζήτηση για οποιοδήποτε άλλο μοντέλο. Είναι αποτελεσματική η μετάβαση σε περιβάλλον χαμηλού flat rate; Θεωρητικά ναι, αν πιστεύεις ότι μπορείς να μετατραπείς σε μια χώρα που θα προσελκύει σημαντικές επενδύσεις κι αν διαθέτεις τους μηχανισμούς που θα διατηρούν τη φοροδιαφυγή στους διεθνώς αναμενόμενους μέσους όρους.

Αν έχεις κάνει όλα τα απαραίτητα μεταρρυθμστικά βήματα, σε σχέση με τη διαφθορά, τη γραφειοκρατία, τις υποδομές και τόσα άλλα, αν έχεις διευρύνει αρκετά τη φορολογική σου βάση ώστε να ξεπερνούνται κάποιες εγγενείς φορολογικές αδικίες, τότε ναι, η σταθερά χαμηλή φορολόγηση θα σε κάνει ιδανικό προορισμό για τους επενδυτές, οι πολίτες θα φορολογούνται ανάλογα με τις πραγματικές δυνατότητές τους, τα δημόσια έσοδα δεν θα πληγούν, και το flat rate θα έχει νόημα ύπαρξης.

Όπως επίσης και το ζητούμενο με τον ΦΠΑ είναι η προστασία της κατανάλωσης των βασικών αγαθών και υπηρεσιών αλλά για κάποιους θα μπορούσε να υπάρχει κι ένας υψηλότατες συντελεστής, κάτι σαν τον παλαιότερο ΦΠΑ πολυτελείας, για πολύ συγκεκριμένα είδη. Βέβαια δεν θα το έλεγες και σοφή κίνηση, σε μια χώρα που επιθυμεί την αθρόα προσέλευση τουριστών και την αύξηση των κατά κεφαλήν εξόδων τους.

Κάτι αντίστοιχο ισχύει και για τον περιβόητο φόρο επί των μερισμάτων που έγινε κεντρικό προεκλογικό θέμα, αφού προφανώς λύσαμε όλα τα άλλα ζητήματα. Θεωρητικά, λοιπόν, θα φαινόταν λογικό μια μεγαλύτερη φορολόγηση, όπως πρόσφατα μας πρότεινε και ο ΟΟΣΑ, ώστε να αναγκαστούν οι εταιρείες να επανεπενδύουν μεγαλύτερα ποσά, όμως στην πράξη δεν είναι τόσο πιθανό ότι θα ενεργούσαν έτσι. Η χαμηλότερη φορολόγηση των μερισμάτων στην Ελλάδα προκύπτει ως επιλογή επειδή το συντριπτικό μέρος των μετοχών των εισηγμένων, στο Χρηματιστήριο Αθηνών, εταιρειών ανήκει σε κατοίκους, funds και διαφόρων ειδών εταιρικά σχήματα και οργανισμούς του εξωτερικού, οπότε προκύπτουν θέματα διπλής φορολόγησης. Αλλά είναι και σχεδόν γραφικό να μιλάμε για το θέμα με τους ίδιους όρους με άλλες τεράστιες βιομηχανικές και τεχνολογικές δυνάμεις, όταν στον τόπο οι πραγματικά μεγάλες εταιρείες αποτελούν ισχνή μειοψηφία, τα διανεμόμενα μερίσματα συχνά αποτελούν έμμεσο τρόπο πληρωμής των μελών των οικογενειακών, ή περίπου οικογενειακών ελληνικών επιχειρήσεων.

Υ. Γ. Βέβαια δεν έχει ακουστεί πόσο θα ήταν το όφελος για τα δημόσια έσοδα αν διπλασιαζόταν ο φόρος των μερισμάτων ή μειώναμε κάπως το αφορολόγητο στις γονικές παροχές. Κανείς από τους εξαιρετικά “ευαίσθητους” συμπολίτες μας πολιτικούς δεν εξηγεί ότι τα συγκεκριμένα ποσά δεν αλλάζουν ουσιαστικά τη γενική εικόνα.

Κι όσο σκορπάμε το χρόνο σε διαγκωνισμούς κυρίως για δευτερεύοντα θέματα, η παγκόσμια οικονομία, η μετάβαση της παραγωγής και του τραπεζικού συστήματος σε ένα εντελώς διαφορετικό περιβάλλον, θέτουν πραγματικές προκλήσεις για τις οποίες πιθανότατα δεν θα ακουστεί τίποτα και σε αυτή την προεκλογική περίοδο.