Τι μας λένε οι δημοσκοπήσεις; Ανάλυση των τάσεων και των πολιτικών στοιχημάτων της επόμενης κάλπης

Γράφει ο Μανουήλ Κομνηνός

Ιούλιος σημαίνει ζέστη για όλους, διακοπές για κάποιους, και μπάνια σε καταγάλανα νερά συνδυασμένα με βραδυνούς περιπάτους σε γραφικά σοκάκια και/ή ξέφρενη διασκέδασή σε περιζήτητους προορισμούς για κάποιους ακόμα λιγότερους τυχερούς. Για όσους όμως παραμένουμε εισέτι στις επάλξεις του άστεως και ειδικά για όσους από μας παρακολουθούμε κατά τη διάρκεια του έτους τις πολιτικές εξελίξεις, ο πολιτικά «νεκρός» χρόνος του θέρους, δίνει την ευκαιρία αποτίμησης και ανασκόπησης τηςκατάστασης επί του εδάφους. Τι μας λένε λοιπόν οι μετρήσεις για το πολιτικό κλίμα;

Οι τάσεις του ‘16-’17 και το τρέχον εξάμηνο

Από την εκλογή του Κυριάκου Μητσοτάκη στην ηγεσία της ΝΔ τον Ιανουάριο του 2016, η μείζων πολιτική εξέλιξη ήταν η ανατροπή του εκλογικού προβαδίσματος του ΣΥΡΙΖΑ (7,5% στις εκλογές του Σεπτεμβρίου του ’15) και η μετατροπή του σε δημοκοπικό προβάδισμα (κατά μ.ο.) 5% σχεδόν αμέσως (Φεβρουάριος – Μάρτιος ’15, με πλήρη αναγωγή, όπως και οι αριθμοί που ακολουθούν). Μέχρι τον Ιούνιο του ιδίου έτους, η διαφορά είχε φτάσει στο 9%. Έξι μήνες μετά, τον Ιανουάριο του ’17 η ψαλίδα είχε ανοίξει στις 15 μονάδες. Έκτοτε και μέχρι σήμερα (Ιούλιος ’17), παρέμεινε κατά βάση σταθερή με ελαφρά ανοδικές τάσεις (16% με κέρδη +0,5 για την ΝΔ και απώλειες -0,5 για το ΣΥΡΙΖΑ σε αυτό το εξάμηνο).
Παρατηρούμε λοιπόν πως:
α) η διαφορά της ΝΔ έναντι του ΣΥΡΙΖΑ αυτούς τους 6 μήνες δεν αυξήθηκε σημαντικά, όμως παραμένει πολύ (ιστορικά θα έλεγε κανείς) μεγάλη
β) Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν κατέρρευσε από την ψήφιση του 4ου μνημονίου. Είναι βαριά τραυματισμένος και δεν τίθεται θέμα νίκης στις επόμενες εκλογές. Όμως δεν χάνει την πρωτοκαθεδρία στα αριστερά του πολιτικού φάσματος (καθώς η ΔΗΣΥ δεν φαίνεται προς ώρας τουλάχιστον να μπορεί να τον εκτοπίσει από τη δεύτερηθέση), ούτε βέβαια γυρνάει στο 3%, όπως ήταν ο ευσεβής πόθος πολλών αντιπάλων του.

Τα στοιχήματα των κομμάτων: οι 5 μάχες

i) Η μάχη της αυτοδυναμίας
Η ΝΔ δημοσκοπικά φαίνεται να είναι στο κατώφλι της αυτοδυναμίας: έχοντας κατοχυρώσει ένα ευρύ προβάδισμα -με πλήρη αναγωγή λαμβάνει κατα μ.ο. 36,5 έναντι 20,5 του ΣΥΡΙΖΑ- το στοίχημα της δεν είναι απλώς η νίκη πια, αλλά η κατοχύρωση της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας (151 έδρες). Το αν τελικά θα επιτευχθεί, θα κριθεί και από το πόσα κόμματα θα μείνουν εκτός βουλής, όπως θα δούμε και παρακάτω. Σε κάποιες μετρήσεις μάλιστα, όπου όλα τα μικρά κόμματα που φλερτάρουν με το 3%, μένουν εκτός βουλής, η ΝΔ φαίνεται να συγκεντρώνει θηριώδεις αυτοδυναμίες της τάξεως των 165+ εδρών. Από τις εταιρίες που διεξάγουν τακτικά δημοσκοπήσεις και ανταποκρίνονται στις προδιαγραφές του Συλλόγου Δημοσκοπήσεων και Έρευνας Αγοράς (ΣΕΔΕΑ), ΠΑΜΑΚ, Marc, Pulse και Metron Analysis της δίνουν αυτοδυναμία, η MRB δίνει την ΝΔ πάνω στο όριο, ενώ μόνο στην μέτρηση της Kapa Research η ΝΔ εμφανίζεται μη αυτοδύναμη. Η ΝΔ έχει και το πρόσθετο πλεονέκτημα της μεγάλης υπεροχής του Κ. Μητσοτάκη έναντι του Α. Τσίπρα στην καταλληλότητα για πρωθυπουργία, στους εν γένει ποιοτικούς δείκτες, αλλά και στην παράσταση νίκης. Ιστορικά υπάρχει η παράδοση το ρεύμα υπέρ του νικητή να διογκώνεται κατά την προεκλογική περίοδο, μέχρι και την κάλπη. Επίσης έχει ενδιαφέρον ότι είναι η πρώτη φορά από το 2004 που η ΝΔ φαίνεται να διευρύνει το ακροατήριο της μεταξύ διαδοχικών εκλογικών αναμετρήσεων.

ii) Η μάχη του 20%
Για τον ΣΥΡΙΖΑ το στοίχημα είναι διαφορετικό: στόχος δεν είναι ρεαλιστικά πια η νίκη, αλλά η διατήρηση του σε αξιοπρεπή ποσοστά πλησίον του ψυχολογικού ορίου του 20%, και σε κάθε περίπτωση η δεσπόζουσα θέση στον χώρο της αριστεράς έως και της κεντροαριστεράς. Μέχρι στιγμής φαίνεται να καταφέρνει να αποφύγει την κατάρρευση, να παραμείνει δεύτερο κόμμα, και να αποτρέπει περαιτέρω διεύρυνση της ψαλίδας, χωρίς όμως να την μειώνει από τα υψηλά επίπεδα που βρίσκεται. Πρέπει πάντως να σημειωθεί πως βρισκόμαστε σε ένα ευνοϊκό σημείο του εκλογικού κύκλου (καλοκαίρι γαρ) και πως μπροστά βρίσκεται ένας δύσκολος χειμώνας με 3η και 4η αξιολόγηση, μέτρα για τα εργασιακά, πληρωμή από τους πολίτες παλαιών αλλά και νέων φορολογικών επιβαρύνσεων και πολλά ανοιχτά θεσμικά μέτωπα (υπόθεση Καμμένου, σύγκρουση με τη δικαιοσύνη κ.α.) με άδηλη έκβαση για την σταθερότητα της κυβέρνησης.

iii) Η μάχη της 3ης θέσης
Μάχη για την τρίτη θέση δίνουν με ισοδύναμες αξιώσεις Χρυσή Αυγή, Δημοκρατική Συμπαράταξη και ΚΚΕ. Και οι τρεις εμφανίζονται στην περιοχή του 7-9% (με αναγωγή πάντα) με αυξημένες δυνάμεις σε σχέση με τις προηγούμενες εκλογές. Εντονότερη διακύμανση εμφανίζουν τα ποσοστά της ΔΗΣΥ, που βρίσκεται σε φάση αναδιοργάνωσης και προσπάθειας διεύρυνσης.

iv) Η μάχη της εισόδου
Η είσοδος στην βουλή είναι η βασική πολιτική πρόκληση για την Ένωση Κεντρώων, τους ΑΝΕΛ, και το Ποτάμι. Η πρώτη φαίνεται να το επιτυγχάνει, ενώ το κόμμα του Πάνου Καμμένου εμφανίζεται οριακά έκτος, αλλά έχει στο παρελθόν διαψεύσει στις δημοσκοπήσεις. Το Ποτάμι εμφανίζεται ως το λιγότερο πιθανό να εισέλθει, και ενδεχομένως να πιεστεί περαιτέρω από την ΝΔ κατά την προεκλογική περίοδο, λογω αλληλοεπικάλυψης των ακροατηρίων τους. Τα δραχμιστικά κόμματα της αριστεράς (ΛΑΕ, κόμμα Ζωής Κωνσταντοπούλου) φαίνεται να βρίσκονται αμφότερα σε τροχιά αποδυνάμωσης προς το παρόν τουλάχιστον, αν και σε περίπτωση ένωσης τους θα μπορούσαν να διεκδικήσουν το 3%.
Από την είσοδο αυτών των κομμάτων θα κριθεί εν μέρει η επίτευξη και το εύρος της αυτοδυναμίας της ΝΔ.

v) Η μάχη της ανάδειξης
Στα ακόμα μικρότερα κόμματα, το στοίχημα είναι η ανάδειξη τους στο πολιτικό προσκήνιο από την κατηγορία των «λοιπών κομμάτων». Από αυτά ξεχωρίζουν (είχαν ή έχουν δηλαδή, έστω πρόσκαιρα, δημοσκοπική καταγραφή άνω του 1%) η ΑΝΤΑΡΣΥΑ και το κόμμα του Κυριάκου Βελόπουλου. «Άφαντες» δημοσκοπικά παραμένουν κινήσεις όπως του Γ. Καρατζαφέρη, του Φ. Κρανιδιώτη κ.α.

Κάτι τελευταίο, για τις δημοσκοπήσεις εν γένει: Ένα από τα συνηθέστερα κλισέ στον δημόσιο λόγο, όταν μιλάμε για δημοσκοπήσεις, είναι να τις αποκαλούμε «φωτογραφίες της στιγμής». Ο όρος έχει και μια απαξιωτική χροιά: η έμφαση είναι στην «στιγμή» και κάτι στιγμιαίο είναι εξ ορισμού εφήμερο, άρα όχι και άξιο ιδιαίτερης προσοχής. Αυτό συνδέεται με την διάχυτη στην κοινωνία αμφισβήτηση των πορισμάτων των μετρήσεων ως ασφαλών αποτυπώσεων της ψήφου. Αυτή η κριτική είναι όμως εν πολλοίς άδικη: η αλήθεια είναι ότι οι ελληνικές εταιρίες δημοσκοπήσεων, ιδιαίτερα όσες είναι μελή του ΣΕΔΕΑ, έχουν στις τελευταίες εκλογικές αναμετρήσεις σχεδόν πάντα βρει το νικητή, και πολύ συχνά οι καλύτερες εξ αυτών και τη διαφορά. Σε κάθε περίπτωση αποτελούν ένα εργαλείο ταυτόχρονα ανθρωπινό μεν, επιστημονικό δε: δηλαδή ανοιχτό σε λάθη, αλλά παράλληλα ό,τι καλύτερο διαθέτουμε για την εκτίμηση του πολιτικού κλίματος.

Επόμενο δημοσκοπικό ραντεβού το Σεπτέμβριο, μετά το πέρας της θερινής ανακωχής ελέω “μπάνιων του λαού” και με την έναρξης της νέας πολιτικής σεζόν, που αναμένεται θερμή…

[*Μεθοδολογική διευκρίνιση: όλες οι μετρήσεις που ελήφθησαν υπ’ όψιν για το παρόν άρθρο, υπάρχουν στην ηλεκτρονική διεύθυνση https://en.wikipedia.org/wiki/Opinion_polling_for_the_next_Greek_legislative_election με τα link προέλευσης τους , με πλήρη ανάγωγη αναποφάσιστων κατά τα διεθνή πρότυπα. Χρησιμοποιήθηκαν εταιρείες μέλη του Συλλόγου Δημοσκοπήσεων και Έρευνας Αγοράς (ΣΕΔΕΑ) που δημοσιεύουν μετρήσεις τακτικά, ώστε να υπάρχει αξιοπιστία και μέτρο σύγκρισης].