Οι αμόρφωτοι στηρίζουν αμόρφωτο

Γράφει ο Σπαρτιάτης,

Τις τελευταίες ημέρες η φράση του πρωθυπουργού για τον Οδυσσέα που έκλεισε τα αυτιά του στις Σειρήνες έγινε αφορμή σειράς σχολίων και αναρτήσεων στα social media, περισσότερο ή λιγότερο σοβαρών ή αστείων.

Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Τσίπρας ή άλλο μέλος της ΠΦΑ κυβέρνησης προκαλεί τέτοιες αντιδράσεις. Δόξα τω Θεώ τα στελέχη ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ προβαίνουν ουκ ολίγες φορές σε εκφραστικά, ιστορικά, ορθογραφικά, και γενικώς κάθε είδους λάθη. Ενδεικτικά να θυμίσω την αναφορά του Τσίπρα σε «Λέσβο, Μυτιλήνη και άλλα νησιά», ή την αδυναμία του να απαντήσει σε ερωτήσεις του Μπιλ Κλίντον στα αγγλικά, ή την παλαιότερη αναφορά του Καμμένου σε υδατάνθρακες αντί για υδρογονάνθρακες. Τις αναφορές αυτές, και όχι μόνο, ακολουθούν συνήθως αντιδράσεις σαν τις προαναφερθείσες στα social media, με τους χρήστες να σχολιάζουν σκωπτικά τα λάθη των κυβερνώντων και να τονίζουν ποιο είναι το σωστό και πόσο απαράδεκτο είναι που δεν το γνωρίζουν .

Αυτό που συχνά λησμονούμε ωστόσο στα social media είναι το εξής αντικειμενικό γεγονός: Η μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών δε μπορεί να αντιληφθεί τέτοιου είδους λάθη, ή εν πάση περιπτώσει δεν τα θεωρεί σημαντικά. Δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένο ότι οι πολίτες γνωρίζουν πχ πως η Μυτιλήνη είναι πρωτεύουσα της Λέσβου κι όχι ξεχωριστό νησί, ούτε γνωρίζουν τις λεπτομέρειες της Οδύσσειας για να ξέρουν τι έκανε ο Οδυσσέας με τις Σειρήνες. Είτε τα αγνοούν είτε δεν τους ενδιαφέρουν.

Άμεση συνέπεια του ανωτέρω γεγονότος είναι πως η κριτική αυτού του είδους στην πραγματικότητα δε βλάπτει ούτε τον Τσίπρα ούτε όποιον άλλο αφορά. Αυτός που δεν καταλαβαίνει μόνος του το λάθος του πολιτικού δεν υπάρχει περίπτωση να επηρεαστεί στην ψήφο του όσο κι αν προβάλλεις το λάθος. Άμα δε μπορεί να το καταλάβει αυτός συγχωρείται να μην το καταλαβαίνει και ο πολιτικός.

Μάλιστα σε πολλές περιπτώσεις η προβολή του λάθους μπορεί να οδηγήσει στο αντίθετο αποτέλεσμα: Ταύτιση με τον πολιτικό, όχι αποστροφή. Είναι πολλοί οι πολίτες που είτε επειδή θέλουν να τους εκπροσωπούν όμοιοι και όχι ανώτεροι (πάντα σε μορφωτικό επίπεδο) είτε επειδή εκλαμβάνουν τη μομφή προς τον πολιτικό που δεν ξέρει κάτι ως έμμεση μομφή και προς τους ίδιους, εφόσον δεν το γνωρίζουν, μπορεί να καταλήξουν στην ταύτιση με τον πολιτικό που θίγεται αντί να συμμεριστούν την κριτική.

Με τον τρόπο αυτό ο Τσίπρας και ο όποιος Τσίπρας μπορεί να μετατρέπει κάτι που σε εμάς φαίνεται μειονέκτημα σε πλεονέκτημα που δημιουργεί συμπάθειες στο πρόσωπο του. «Εγώ είμαι σαν κι εσάς και αυτοί που δεν είναι μας κουνούν το δάχτυλο». Λαϊκισμός ακόμα και στα απλά ζητήματα ορθογραφίας, γεωγραφίας, ιστορίας κοκ.

Για να μην παρεξηγηθώ, δεν κατηγορώ προφανώς τους πολίτες που για οποιονδήποτε λόγο δεν έχουν κάποιες βασικές γνώσεις. Μπορεί να μην είχαν τη δυνατότητα να τις λάβουν ή απλά να μην επεδείκνυαν έφεση στη μάθηση. Άλλωστε ουκ ολίγες φορές έχει αποδειχθεί πως η εκπαίδευση και οι σπουδές δε σε καθιστούν αυτομάτως σπουδαίο άνθρωπο, και αντιστρόφως δε σου είναι απολύτως απαραίτητες για να γίνεις σπουδαίος.

Αυτό που όντως κατηγορώ είναι τη νοοτροπία ότι ο χαμηλός ή ο μέτριος οφείλει να στηρίζει μόνο ομοίους του και ποτέ ανωτέρους. Είναι μια αντίληψη που δηλώνει σύμπλεγμα κατωτερότητας και αποδοκιμασία προς οτιδήποτε καλύτερο. Που αποθαρρύνει την προσπάθεια για άνοδο και βελτίωση. Και τελικά καταλήγει στην ανάδειξη πρωθυπουργών που δεν καταλαβαίνουν αγγλικά.

Φυσικά το ερώτημα που προκύπτει από την ανωτέρω ανάλυση είναι: Και λοιπόν τι; Επειδή υπάρχουν πολλοί που δεν έχουν βασικές γνώσεις ή κάνουν λάθη παρόμοια προς τα προαναφερθέντα δεν πρέπει να το επισημαίνουμε; Πρέπει να περνάνε απαρατήρητα και εμμέσως να θεωρούνται σωστά;

Προφανώς και όχι. Η απαίτηση για κυβερνώντες που γνωρίζουν τα βασικά και δε σε ρεζιλεύουν με την πρώτη ευκαιρία είναι σημαντικότατη. Μην έχουμε όμως την εντύπωση ότι με τον τρόπο αυτό ο αντίπαλος βλάπτεται. Δε χάνουν από αυτό. Ακόμα και αυτοί που αντιλαμβάνονται το λάθος κατά κανόνα δεν επηρεάζονται. Αντιθέτως ο Τσίπρας μπορεί να το αξιοποιεί είτε για να αποπροσανατολίζει την κουβέντα από το περιεχόμενο των δηλώσεων του είτε για να κερδίζει συμπάθεια σε ένα μέρος του πληθυσμού. Το έχει αποδείξει πολλές φορές ότι είναι master στην επικοινωνία. Και τον αντίπαλο σου πρέπει να τον χτυπάς εκεί που πονά, όχι εκεί που γαργαλιέται.