Πώς θα έρθει το τέλος της οικογενειοκρατίας;

Γράφει ο Κωνσταντίνος Μανίκας, Οικονομολόγος – Ψυχολόγος, Συγγραφέας

Η απόφαση του Κυριάκου Μητσοτάκη να αποκλείσει από τώρα την αδερφή του, Ντόρα Μπακογιάννη, από το επόμενο κυβερνητικό σχήμα προκάλεσε ιδιαίτερη εντύπωση. Ήρθε ως συνέχεια του αποκλεισμού του υιού Τραγάκη με αφορμή την, από στόματος του πατέρα του και νυν βουλευτή, πρόωρη αναγόρευση του σε υποψήφιο. Πρόκειται για γενναίες αποφάσεις που θέτουν οριστικό τέρμα στην οικογενειοκρατία ή για περιπτωσιολογίες που δεν χτυπούν το φαινόμενο του νεποτισμού στον πυρήνα του;

Η περίπτωση Τραγάκη υπήρξε ένα πρώτο ουσιαστικό δείγμα διάθεσης παύσης του φαινομένου της μονομερούς ανακοίνωσης υποψηφιοτήτων όταν το κόμμα δεν έχει ολοκληρώσει τις συντεταγμένες διαδικασίες από τις οποίες θα προκύψουν οι τελικές επιλογές. Ο Κυριάκος έδειξε, με παράδειγμα τον Τραγάκη, τον δρόμο της σιωπής και της μη επικοινωνιακής εκμετάλλευσης μιας υποτιθέμενης μελλοντικής εκλογικής έκθεσης σε πλείστους όσους είχαν αρχίσει από τώρα να στήνουν μηχανισμούς.

Η ολοκλήρωση όμως αυτής της πρόθεσης θα ήταν θεμιτό κι αναμενόμενο να περιλαμβάνει και ένα επιπρόσθετο βήμα. Τουλάχιστον την δημόσια επίπληξη, αν όχι τον αποκλεισμό από τις λίστες, σε όσους, ανά την Ελλάδα, ακολούθησαν όλο το προηγούμενο διάστημα αντίστοιχη λογική και περιέφεραν τους εαυτούς τους ως εκλεκτούς γόνους που έρχονται να διεκδικήσουν την συνέχεια της οικογενειακής παράδοσης.

Με την περίπτωση Μπακογιάννη ο Πρόεδρος της ΝΔ καταδεικνύει την πρόθεση του να ανανεώσει όχι μόνο την κοινοβουλευτική ομάδα αλλά και το υπουργικό συμβούλιο στο οποίο έχει δηλώσει ότι θα πρέπει να περιμένουμε εκπλήξεις, με την χρήση μη κοινοβουλευτικών στελεχών με τεχνοκρατική κατάρτιση. Αμφιβολίες εκφράζονται για τον τρόπο (άλλωστε κι ο πατέρας του είχε υπουργοποιήσει την Ντόρα) και κυρίως τον χρόνο να επιλέγει για την ανακοίνωση ενώ η κυβέρνηση βρίσκονταν στη δίνη του σκανδάλου με τα βλήματα αλλά και την έναρξη των πλειστηριασμών.

Το ερώτημα είναι, αν συμφωνούμε στον ορισμό της οικογενειοκρατίας και στο ότι αποτελεί μια γάγγραινα της πολιτικής, ποια είναι τα απαραίτητα βήματα για να αναστρέψουμε την επιρροή της;

Νεποτισμό δεν αποτελεί απλά η συμμετοχή ενός απογόνου στην εκλογική διαδικασία. Νεποτισμός θεωρείται η αέναη ανακύκλωση ενός μηχανισμού που κληρονομείται άμεσα, με την αποχώρηση του γονέα, και με την δράση του βάζει προσχώματα στην πορεία άλλων υποψηφιοτήτων. Ως νεποτισμός χαρακτηρίζεται η προώθηση κάποιου με αποκλειστικό ένσημο ένα επίθετο, δίχως ουσιαστική προσωπική πορεία.

Στο πολιτικό – ψυχολογικό μυθιστόρημα μου Στην Ψυχή του Ηγεμόνα είχα αναφερθεί στην ανάγκη να σπάσει αυτός ο φαύλος κύκλος με συγκεκριμένες θεσμικές παρεμβάσεις. Ανάμεσα σε άλλα ξαναθύμησα την πρόταση μου για τον ορισμό ενός χρονικού ορίου (τουλάχιστον δυο τετραετίες) από την στιγμή της αποχώρησης του γονέα από την εκλογική του περιφέρεια έως την ενεργοποίηση του παιδιού του.

Θα δινόταν έτσι η απρόσκοπτη δυνατότητα σε νέα στελέχη να αναδειχθούν και να αποκτήσουν ισχυρές κοινωνικές αναφορές και να σπάσουν οι προϋπάρχοντες μηχανισμοί. Τότε ο γόνος θα βρισκόταν αντιμέτωπος με νέα δεδομένα και θα υποχρεούνταν να χτίσει, αν όχι εκ του μηδενός έστω από λιγότερο ισχυρή θέση, το δικό του ακροατήριο και την δυναμική.