“Όποιος κοιμάται αναδιπλώνεται στον δικό του κόσμο”
Γράφει ο Γιάννης Κίτσος
Η φράση του τίτλου ανήκει στον Ηράκλειτο και λέει ότι “ο κόσμος είναι ένας και κοινός για όσους βρίσκονται σε κατάσταση εγρήγορσης, αλλά ότι όποιος κοιμάται αναδιπλώνεται στον δικό του κόσμο”.
Ο Ηράκλειτος λέει ουσιαστικά το ίδιο με τον μεταγενέστερο του Αριστοτέλη. Για τους ανθρώπους η πραγματικότητα του κόσμου επιβεβαιώνεται από την παρουσία των άλλων, από την εμφάνιση του σε όλους· «διότι ό,τι εμφανίζεται σε όλους, αυτό αποκαλούμε Όν», μας λέει ο Αριστοτέλης, και ό,τι στερείται αυτή την εμφάνιση έρχεται και παρέρχεται σαν όνειρο, που μας ανήκει προσωπικά και αποκλειστικά αλλά δεν έχει πραγματικότητα.
Μετά την ακρόαση της ομιλίας του Τσίπρα στο ελληνικό κοινοβούλιο με αφορμή την κατάθεση του προϋπολογισμού για το 2019 κατάλαβα ότι ο άνθρωπος αυτός μάλλον κοιμάται. Δε θα μπω καν στη διαδικασία να αξιολογήσω τα μεγέθη που θέλει να παρουσιάσει, αλλά αν κάνει τον κόπο να ασχοληθεί, έστω και ελάχιστα, κανείς, πέραν της απόλυτης λιτότητας και καταστροφής κάθε ουσιαστικής και βιώσιμης αναπτυξιακής προοπτικής, θα βρει πολλές λογιστικές αλχημείες – π.χ. δες τον όρο εθνικολογιστικές προσαρμογές –, ακόμη και αριθμητικά λάθη – π.χ. λάθη στο άθροισμα παρουσιάζει ο πίνακας για τον προϋπολογισμό νοσοκομείων & ΠΦΥ, σελ. 87 της εισηγητικής έκθεσης. Άλλωστε, ο κόσμος, που είναι ένας και κοινός για όσους βρίσκονται σε κατάσταση εγρήγορσης, τον διαψεύδει – τον Τσίπρα – καθώς θίγει κατάφωρα όχι μόνο τη νοημοσύνη του αλλά κυρίως την αξιοπρέπεια του.
Από τα δε πρόσφατα στοιχεία του συστήματος ΕΡΓΑΝΗ και το φαινόμενο ότι οι μετακλητοί ήταν 1.900 το 2014, έγιναν 3.000 το 2017 και αυξήθηκαν και 16,7% οι μισθοί τους επί ΣΥΡΙΖΑ μου ήρθαν στο μυαλό τα σχολικά του χρόνια, εκεί κάπου σε μια γειτονιά των Αμπελοκήπων. Ας πάρουμε, σκέφτομαι, τον ίδιο και ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα κάποιου άλλου συμμαθητή του, π.χ. κάποιον που θα τον ονομάσουμε τυχαία Στάθη.
Ο Στάθης ήταν ένα παιδί μεσοαστικής οικογένειας – ιδιωτικοί υπάλληλοι οι γονείς του – σε μια συνεχή κατάσταση εγρήγορσης, με την έννοια του ότι ήταν σε όλα μέσα. Αθλητικός τύπος, μέλος της σχολικής ομάδας μπάσκετ, αγαπητός από το σύνολο των συμμαθητών και καθηγητών του, πολιτικοποιημένος – όχι κομματικοποιημένος -, λάτρης της τέχνης – μουσικής, θεάτρου και κινηματογράφου – με έντονες ανησυχίες για την κοινωνία, το έθνος, την οικονομία, τις επενδύσεις και επιχειρηματικότητα. Πολύ χαρακτηριστικά σε μια συνέλευση μαθητών της τάξης του είχε προτείνει, το πρωτοποριακό για την ηλικία του αλλά και την πραγματικότητα εκείνης της εποχής (τέλη 1980 και αρχές δεκαετίας του 1990), την επένδυση μέρους χρημάτων του πενταμελούς της τάξης μας σε μετοχές του Ελληνικού χρηματιστηρίου. Μέρος της υπεραξίας θα πήγαινε στην δημιουργία βιβλιοθήκης, κοινωνικού έργου, ακόμη και σχολικών εκδρομών. Το όραμα του ήταν να ξεκινούσε μια προσπάθεια που θα άφηνε έργο και στην επόμενη γενιά συμμαθητών του.
Από την άλλη ο Αλέξης, γόνος αστικής οικογένειας – πατέρας επιχειρηματίας -, ήταν ένα παιδί κομματικοποιημένο, ακροαριστερών πεποιθήσεων. Σε αντίθεση με τον Στάθη, που ήταν μέσα σε όλα, αυτός ήταν αντιδραστικός και σε όλα έξω, κάτι σαν επαναστάτης χωρίς αιτία θα λέγαμε. Ο Αλέξης ήταν σταθερός «ένοικος» μιας καρέκλας στην πλατεία των Εξαρχείων, συμμετείχε στην πλειοψηφία των μαθητικών, φοιτητικών και πάσης φύσεως αριστερών διαμαρτυριών – σε όλες τις πορείες πρώτος -, χλεύαζε και ειρωνευόταν όποιον συμμαθητή του θεωρούσε trendy ή μη πολιτικοποιημένο και βρισκόταν σε μια συνεχή σύγκρουση με τους καθηγητές του. Το μόνιμο αίτημα του ήταν αυτό της κατάληψης. Συνήθιζε χαρακτηριστικά να διατυμπανίζει ότι σύντομα έρχεται η πολυπόθητη για εκείνον επανάσταση και δικτατορία του προλεταριάτου. Δεν ξέρω αν κοιμόταν όρθιος, πάντως σίγουρα συνήθιζε να αναδιπλώνεται σε ένα δικό του κόσμο, παρασύροντας παρόλα αυτά αρκετούς μαζί του.
Ο Στάθης αν και πέρασε σε μια ελληνική πανεπιστημιακή σχολή, αποφάσισε αλλά και με την παρότρυνση των γονιών του να σπουδάσει στο εξωτερικό. Πόθος του ήταν να βρεθεί σε ένα από τα καλύτερα πανεπιστήμια της Μ. Βρετανίας ή και της Αμερικής, η οικονομική κατάσταση της οικογένειας του, όμως, δυστυχώς δεν του το επέτρεψε. Ο Στάθης, χωρίς να χρεώσει περαιτέρω τον ελληνικό κρατικό προϋπολογισμό και με τις θυσίες των δικών του, ολοκλήρωσε τις σπουδές του – πτυχίο και μεταπτυχιακό – μέσα σε τέσσερα έτη σε δυο αρκετά καλά πανεπιστήμια της Μ. Βρετανίας. Ενώ είχε προτάσεις να εργαστεί στη χώρα των σπουδών του αποφάσισε να επιστρέψει στην πατρίδα του. Είχε τον ρομαντισμό να θέλει να γυρίσει και να προσφέρει τις γνώσεις και εμπειρία του σε αυτή.
Ο Αλέξης πέρασε σε ένα ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο – όπως και κάθε άλλη ιδιωτική πρωτοβουλία, σιχαινόταν και την ιδιωτική εκπαίδευση -, δημιούργησε ένα δικό του φοιτητικό κίνημα και σταδιακά αναρριχήθηκε στις δομές ενός αριστερού κόμματος. Χρεώνοντας περαιτέρω τον προϋπολογισμό της χώρας του, μετά από φοίτηση έξι ή επτά ετών κατάφερε να πάρει πτυχίο και μεταπτυχιακό.
Ο Στάθης, επιστρέφοντας στην χώρα του, εργάστηκε για πολλά έτη στον ιδιωτικό τομέα στηρίζοντας την ανάπτυξη επιχειρήσεων και επενδύσεων, την ίδια στιγμή όχι μόνο συνεχίζοντας να μην χρεώνει αλλά πλέον και να συνεισφέρει στον κρατικό της προϋπολογισμό. Γεμάτος από εμπειρίες και ενθουσιασμό αποφάσισε μάλιστα το 2010, με την έναρξη σχεδόν της οικονομικής κρίσης, να κάνει την δική του επιχειρηματική προσπάθεια. Ο Στάθης είδε την οικονομική κρίση ως περίοδο ευκαιριών να ξεκινήσει και να εδραιώσει κάτι δικό του στην αγορά, έχοντας βέβαια την πεποίθηση ότι μετά από τον συνήθη τετραετή οικονομικό κύκλο ύφεσης η οικονομία θα επανέλθει σε ρυθμούς βιώσιμης ανάπτυξης.
Ο Αλέξης, ολοκληρώνοντας τις σπουδές του δεν χρειάστηκε να εργαστεί για πολύ καιρό στην οικογενειακή του επιχείρηση καθώς το κόμμα τον απορρόφησε αλλά και συντηρούσε ολοκληρωτικά, συνεχίζοντας να χρεώνει με τις δραστηριότητες του τον κρατικό προϋπολογισμό. Η οικονομική κρίση για αυτόν έγινε ευκαιρία περαιτέρω αναρρίχησης στον μηχανισμό του κόμματος. Κατάφερε μάλιστα να αναδειχθεί σε αρχηγό του και όχι μόνο. Όσο δε βάθαινε η κρίση όλο και περισσότερο εκείνος αναρριχείτο… συνεχίζοντας να χρεώνει όλο και περισσότερο τον κρατικό προϋπολογισμό της χώρας του, ώσπου κατάφερε να γίνει μέχρι και Πρωθυπουργός.
Ο Στάθης μετά από εννέα έτη οικονομικής κρίσης, και όχι τεσσάρων όπως πίστευε, και μετά από μια περίοδο πολλών προσωπικών θυσιών αποφάσισε να κλείσει την επιχείρηση του, χωρίς ευτυχώς να έχει κάπου κάποια οικονομική υποχρέωση ούτε και χρέη – συνετό παιδί ανέκαθεν. Σε αντίθεση με τον Αλέξη, η πολυετής και χωρίς τέλος καθώς φαίνεται τέλος κρίση, από ευκαιρία αποδείχτηκε τελικά για αυτόν καταστροφή. Αν και εμμονικά, και παρά τις συνεχείς παροτρύνσεις των φίλων του να μεταναστεύσει, γεγονός που μέχρι σήμερα ήθελε να αποφύγει, αρχίζει πλέον να το σκέφτεται πολύ σοβαρά.
Όπως και ο κρατικός προϋπολογισμός για το 2019 έτσι και αυτό που συνέβη με τους δυο παραπάνω συμμαθητές είναι κάτι παράλογο. Παράλογο τουλάχιστον για τον Στάθη – αλλά και κάθε Στάθη – ο οποίος όχι μόνο έχει πάψει μετά τα σχολικά του χρόνια να χρεώνει αλλά δημιουργικά να στηρίζει κρατικούς προϋπολογισμούς, να βλέπει τον συμμαθητή του Αλέξη, που δεν έχει μάθει παρά μόνον να τους χρεώνει, για τρία συναπτά έτη να τους συντάσσει. Τον Αλέξη που συνάμα συνεχίζει να βλέπει – στον ύπνο του – από τα σχολικά τους χρόνια την επανάσταση και δικτατορία του προλεταριάτου να έρχεται και να παρέρχεται σαν όνειρο, που του ανήκει προσωπικά και αποκλειστικά αλλά δεν έχει πραγματικότητα. Στάθη μου, όπως είπε ο Καμύ, πρέπει να ζήσεις το παράλογο προκειμένου να το πολεμήσεις.
