Οικονομία μετά την πανδημία: Η αισιόδοξη πρόβλεψη

Γράφει ο Βαγγέλης Αντωνιάδης

Μία νέα κοινωνία με πιο συνειδητοποιημένους και δυναμικούς ανθρώπους και μία νέα οικονομία με αναπτυξιακή δυναμική ανάλογη με εκείνη που ακολούθησε την λήξη του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου θα φέρει η επόμενη μέρα της πανδημίας σύμφωνα με τους αισιόδοξους αναλυτές.

Ειδικά για την ελληνική οικονομία οι ίδιοι κύκλοι προκρίνουν μία δυναμική ανάκαμψης και μία θεαματική αλλαγή στο παραγωγικό μοντέλο της χώρας που είναι απαραίτητο να αποτελεί συνδυασμό καινοτομίας, παραγωγής, δεξιοτήτων και υπηρεσιών, που σε πρώτη φάση θα χρηματοδοτηθεί από το ταμείο ανάκαμψης, τα κονδύλια του οποίου μακριά από τις παθογένειες του παρελθόντος επιβάλλεται να αξιοποιηθούν ορθολογικά και αποτελεσματικά.

Είναι προφανές πως μετά από έναν χρόνο περιοριστικών μέτρων υπάρχει οικονομική ύφεση αλλά και κοινωνική κόπωση. Γεγονός που νομοτελειακά φέρνει οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες.

Σ αυτό το σημείο βέβαια δεν βλέπει να παραβλέπουμε πως η πανδημία αποτελεί ένα κορυφαίο παγκόσμιο γεγονός που αφήνει το αποτύπωμα της συνολικά στις διεθνείς εξελίξεις και πρόκειται να αφήσει ανεξίτηλο το αποτύπωμα της και στην ιστορία.

Ήδη οι κοινωνίες των πολιτών κινούνται συντεταγμένα στην κατεύθυνση των μαζικών και συνάμα υποχρεωτικών εμβολιασμών. Όχι μόνο για να μην υπάρχουν μολύνσεις αλλά για να μην εξελίσσονται οι μολύνσεις σε βαρύτατη νόσηση που μπορεί ακόμα να οδηγήσει και στον θάνατο.

Στην ιστορία δεν υπάρχουν τομές. Αντίθετα υπάρχουν μακρές συχνά περίοδοι μετάβασης και η πανδημία δεν αποτελεί τομή αλλά στην ουσία κλείνει μία μακρά περίοδο μετάβασης που διαρθρώνει μία αλληλουχία γεγονότων. Η επόμενη της πανδημίας ασφαλώς δεν πρόκειται να συμβεί από την μια μέρα στην άλλη. Όταν φτάσουμε σ αυτό το επίπεδο όλα θα είναι σαφώς καλύτερα σε σχέση με την προ-πανδημίας εποχή. Καθώς οι άνθρωποι θα είναι περισσότερο υπεύθυνοι αλλά και σαφώς πιο συνειδητοποιημένοι, λιγότερο εγωιστές θα εκτιμήσουν και θα αγαπήσουν περισσότερο την ζωή, τις διαπροσωπικές σχέσεις, τις οικογενειακές και προσωπικές στιγμές αλλά και τον κόσμο της ελευθερίας, της δημιουργίας, της επαγγελματικής επιτυχίας και της προσωπικής ζωής.

Σύμφωνα με την αισιόδοξη πρόβλεψη η οικονομία θα αναπτύξει τεράστια δυναμική όπως ακριβώς έγινε μετά την λήξη του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου.

Αν επικεντρώσουμε στα ζητήματα της οικονομίας θα διαπιστώσουμε πως η μεταποίηση και οι εξαγωγές εξακολούθησαν να δείχνουν δυναμισμό. Γεγονός που οδηγεί σε ασφαλή συμπεράσματα για το μέλλον.

Άλλωστε οι ελληνικές επιχειρήσεις άντεξαν σε μία πρωτοφανή σε ένταση και διάρκεια οικονομική κρίση και με ένα πλήρως παροπλισμένο τραπεζικό σύστημα. Σ αυτό το δυσμενές περιβάλλον οι περισσότερες ελληνικές επιχειρήσεις κατόρθωσαν να επιβιώσουν κυρίως μέσω αξιοθαύμαστων επιχειρηματικών δεξιοτήτων και πλέον έχουν αναπτύξει τους μηχανισμούς για να ανταπεξέλθουν και στην κρίση της πανδημίας.

Πλέον υπάρχει μεγάλη εμπιστοσύνη στο μέλλον των ελληνικών επιχειρήσεων και των τραπεζών. Ενώ η ανθεκτικότητα της μεταποίησης και των εξαγωγών που αναφέρθηκε στις παραπάνω γραμμές αποτελούν απλά τον πρόδρομο της μεγάλης ανάκαμψης που πρόκειται να ακολουθήσει.

Παράλληλα πολλές προσδοκίες υπάρχουν και για τους πόρους του ταμείου ανάκαμψης. Όμως η αξιοποίηση τους απαιτεί την διαμόρφωση συγκεκριμένων προϋποθέσεων για να αποτελέσουν αναπτυξιακό εργαλείο εντός συγκεκριμένων και συχνά ασφυκτικών χρονοδιαγραμμάτων.

Βέβαια είναι γεγονός πως οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης ανέρχονται σε μία κολοσσιαία χρηματοδότηση για την χώρα. Αν στην χρηματοδότηση των 72 δισεκατομμυρίων συνυπολογιστεί και η μόχλευση τότε η οικονομική μεγένθυνση μπορεί να αγγίξει τι σημερινό ΑΕΠ. Όμως η συγκεκριμένη χρηματοδότηση είναι απαραίτητο να απορροφηθεί σε πολύ στενά χρονικά όρια. Η ελληνική κυβέρνηση έχει ήδη καταρτίσει σχέδιο δράσης, το πρώτο μάλιστα που εγκρίθηκε από το θεσμικό πλέγμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Με την κοστολόγηση να έχει ήδη ολοκληρωθεί είναι απαραίτητοι γρήγοροι ρυθμοί και αποτελεσματικότητα στις διαδικασίες δημοπράτησης, ανάθεσης και αδειοδότησης.

Η ελληνική οικονομία είναι απαραίτητο να αποφύγει αναχρονιστικές αντιλήψεις, την γραφειοκρατία, την άγονη αντιπαράθεση και την αμφισβήτηση απέναντι στην ιστορική πρόκληση και το εθνικό διακύβευμα. Σε πλήρη αντιδιαστολή μάλιστα είναι αναγκαία είναι η πλήρης συστράτευση όλων των δυνάμεων και των κοινωνικών εταίρων στην κατεύθυνση της επιτυχίας, του κοινού στόχου και της κοινής προοπτικής

Ήδη από την περίοδο της χρηματοοικονομικής κρίσης του 2008 τίθεται στο επίκεντρο του δημοσίου διαλόγου η ανάγκη αλλαγής του παραγωγικού μοντέλου της χώρας. Ζήτημα που τίθεται συχνά και από θεσμικούς φορείς όπως ο ΣΕΒ και η ΤτΕ.

Ίσως το μεγαλύτερο ερωτηματικό σ αυτόν τον διάλογο είναι. Ποια θα μπορούσαν να είναι τα χαρακτηριστικά ενός πιο παραγωγικού οικονομικού μοντέλου.

Στην πράξη ένα παραγωγικό μοντέλο που δεν μπορεί να παράξει, δεν μπορεί να είναι ευέλικτο. Τις τελευταίες δεκαετίες οι παραγωγικές ηλικίες βασίστηκαν στον τουρισμό, την εστίαση και το λιανικό εμπόριο αποφεύγοντας την πρωτογενή παραγωγή Ταυτόχρονα η εθνική στοχοπροσήλωση στην μονοκαλλιέργεια του τουρισμού παραγκώνιζε την πραγματική ελληνική βιομηχανία. Ο τουρισμός είναι μία οικονομική δραστηριότητα που μπορεί να γίνει εύκολα και γρήγορα καθώς ταιριάζει στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της χώρας μας. Όμως δεν αποτελεί την πλέον αποδοτική επένδυση και είναι ευάλωτος σε κρίσεις. Η κρίση της πανδημίας έθεσε τα όρια αυτού του μοντέλου με τρόπο σαφή και κατηγορηματικό. Άλλωστε είναι προφανές πως είναι απαραίτητο να δοθούν ευκαιρίες, κίνητρα και προοπτικές για να στραφούν οι νέες και οι νέοι άνθρωποι σε παραγωγικές εργασίες ώστε να συγκροτηθεί ένα νέο μοντέλο που θα συνδυάζει καινοτομία, παραγωγή, υπηρεσίες αλλά και νέες δεξιότητες που απαιτούνται στις μέρες μας.

Αναμφίβολα η ανησυχία των δυνάμεων της αγοράς για την δυνατότητα του τραπεζικού συστήματος να χρηματοδοτήσει την πραγματική οικονομία λόγω του μεγάλου όγκου των μη εξυπηρετούμενων δανείων.

Αυτό που χρειάζονται οι επιχειρήσεις είναι υψηλή πιστοληπτική αξιολόγηση και εναλλακτικές πηγές άντλησης ρευστότητας.

Παράλληλα είναι σαφές πως η πλήρης επαναφοράς των τραπεζών αποτελεί συνδυασμό σταθερής ανόδου του ΑΕΠ, κοστολογικού αλλά και ευρύτερου εκσυγχρονισμού των ίδιων των τραπεζών και μείωσης των NPLS .

Ευτυχώς οι αγορές αυτή την περίοδο βρίσκονται σε εξαιρετικά επίπεδα και το κόστος δανεισμού είναι εξαιρετικά χαμηλό, οι επιχειρήσεις με αξιόπιστα επιχειρηματικά πλάνα θα έχουν πρόσβαση σε δίκτυα χρηματοδότησης.