Ιδού, οφείλουμε να ανέβουμε

Γράφει ο Ιάσων Χατζηγεωργίου

Κάθε ημερολογιακό έτος έχει τα δικά του εθιμοτυπικά στάνταρ που λειτουργούν ως μοτίβα με ημερολογιακή συχνότητα επαναληψιμότητας. Το μεγάλο αρνητικό με τα μοτίβα είναι πως εξαφανίζουν την μοναδικότητα κάθε στιγμής και γεγονότος, και όταν αναφερόμαστε σε θρησκευτικές -και εθνικές- επετείους αυτό εγκυμονεί κινδύνους πνευματικής επιβίωσης. Σε έναν αιώνα που φέρνει εκ βάθρων αλλαγές, όπως ο 21ος, είναι μείζονος σημασίας να συνειδητοποιήσουμε ποιες από τις παλαιότερες αξίες και τις ιστορίες που τις διαμόρφωσαν θέλουμε να διατηρήσουμε ως σύνολο. Όσες αποκλειστούν από αυτή την λίστα της δικής μας της γενιάς, πολύ φοβάμαι πως δεν θα αντέξουν την επόμενη ημέρα. Την πρώτη θέση οφείλει να έχει το Πάσχα. 

Το Πάσχα είναι η ημερομηνία ορόσημο κάθε έτους, έχει βαρύτητα μεγαλύτερη από αυτή του αθροίσματος όλων των άλλων εορτών της χρονιάς μαζί. Τόσο η ιστορική του συνέπεια ως η «πανήγυρις των πανηγύρεων» όσο και η σημασιολογική και ηθική του βαρύτητα το κατατάσσουν, στην δική μου συνείδηση τουλάχιστον, ως τις κρισιμότερες ώρες. Από το πρώτο καινό Πάσχα του 33 μ.Χ. μέχρι και σήμερα, κάθε φορά συνταράσσεται το σύμπαν και άπασα η πλάση, φυσική και ανθρώπινη, απορεί και εξίσταται. 

Όμως το Ελληνορθόδοξο Πάσχα που όλοι γνωρίζουμε και οικειοποιηθήκαμε ανά τα χρόνια είναι ένα μείγμα εικόνων, γεύσεων, εμπειριών και συναισθημάτων. Όπως ίσως κάθε γιορτή που καθιερώθηκε στην δική μας γωνιά των Βαλκανίων. Αυτό σαν γεγονός δεν είναι καταστροφικό από μόνο του. 

Εάν αναλύσουμε επιμέρους τις καθολικές ασχολίες των ανθρώπων, θα βρούμε σίγουρα πολλές παρόμοιες, κοινότυπες παραδόσεις και ασχολίες σε κάθε σπίτι. Από το Σάββατο του Λαζάρου έως και την Δευτέρα του Πάσχα, η κάθε μια/καθένας μας ως άτομο αλλά και η Ελληνική οικογένεια ως σύνολο έχει ταυτιστεί με ορισμένες συνήθειες. Το τραπέζι είναι εκεί και γύρω του όλοι εμείς. Κυριολεκτικά, αυτό μας φέρνει πιο κοντά. Μεταφορικά, κάναμε  επίκεντρο των άγιων ημερών την κατανάλωση βοοειδών και την ευμάρεια που απορρέει από αυτή την παράδοση. Για του λόγου το αληθές, εννοείται πως δεν υπάρχει τίποτα το μεμπτό στην Ελληνική συνήθεια του σουβλίσματος αρνιού το Πάσχα.  Άλλωστε αυτό δεν είναι ένα άρθρο άκρατου προοδευτισμού και προώθησης του βιγκανισμού. Όμως πρέπει να μας λυπεί και να προβληματίζει το γεγονός πως αντί να στρέφουμε το βλέμμα μας στον Σταυρωμένο Θεό και στην Ανάστασή του, εμείς προσμένουμε μόνο την σούβλα και το τσούγκρισμα αυγών. Αυτά δεν χαρίζουν την αιωνιότητα. 

Χέρι-χέρι με τις ιδιαίτερες διατροφικές μας συνήθειες την Μεγάλη Εβδομάδα πηγαίνουν και κάποιες κλισέ επιλογές στην pop κουλτούρα. Οι πιο χαρακτηριστικές εξ αυτών είναι οι κινηματογραφικές επιλογές των ημερών, τα λεγόμενα Βιβλικά δράματα. Δεν είμαι ο κατάλληλος να αναλύσει τεχνικά τις ταινίες, όμως μπορώ ευθαρσώς να δηλώσω ότι δεν συνάδουν καθόλου με την ουσία της εορτής. Η φύση τους και μόνο, το ότι δηλαδή απαιτούν την καθήλωση μπροστά από μια οθόνη τις ώρες του πανανθρώπινου πένθους, αρκεί για να καταλάβουμε το κακό που προκάλεσαν. Η δική μας γενιά, αυτή που προαναφέρθηκε πως καλείται να επιλέξει, έχει γνώση για το πρόσωπο του Χριστού, την ιστορία του και το κήρυγμά του μόνο από την σειρά «Ο Ιησούς από την Ναζαρέτ». Κοινώς, έχουμε τον Θεό να κατεβαίνει στην Γη, να πεθαίνει για εμάς, να εγκαθιδρύει την Εκκλησία Του και εμείς αντί να ανατρέξουμε σε αυτήν για να μάθουμε ποιος είναι ο Σωτήρας μας, επιλέγουμε να απευθυνθούμε σε μια ευτελή απομίμησή Του. Δεν υπάρχει διάθεση για διαπόμπευση της συγκεκριμένης παραγωγής του Φ. Τζεφιρέλι, άλλωστε από καλλιτεχνικής άποψης αντιμετώπισε πιο σεβαστικά την ομορφότερη ιστορία του κόσμου από τις περισσότερες αντίστοιχες. Η αποδοχή που χαίρει από τον κόσμο όμως, την κάνει τον νούμερο ένα στόχο στην επίκριση για την απομάκρυνση του κόσμου από την πεμπτουσία του Πάσχα. 

Θα μπορούσα να αναφερθώ σε εκατοντάδες έθιμα και τυπικά των ημερών που λειτουργούν ως προπετάσματα καπνού στην ψυχική μας πορεία. Μπορούμε να κρατήσουμε ως χαρακτηριστικότερα την αναζήτηση της σωματικής και ψυχικής μας τέρψης με λάθος τρόπο. Και ποιος είναι ο σωστός; 

Η μυστηριακή ζωή κοντά στην Εκκλησία Του. Η βιωματική εμπειρία της ακολουθίας των Παθών κάθε ημέρα της Μ. Εβδομάδας. Ξέρω, είναι κουραστικό για το σώμα. Το αναγνωρίζει και ο ίδιος ο Χριστός όταν μας λέει πως «τὸ μὲν πνεῦμα πρόθυμον ἡ δὲ σὰρξ ἀσθενής» (σε ελεύθερη μετάφραση: «το πνεύμα είναι πρόθυμο για το καλό, το σώμα όμως είναι αδύναμο»). Καμία σύγκριση με την ανάπαυση στον καναπέ και την θέαση ταινιών ή με την κατανάλωση αλκοολούχων και βοοειδών με φίλους και γνωστούς. Όμως, πιστέψτε με, οι συναισθηματικές απολαβές και η ηθική ανύψωση του ανθρώπου που όχι απλώς παρακολουθεί αλλά βιώνει το Θείο δράμα κοντά στον Χριστό, δηλαδή στην Εκκλησία, είναι απείρως ανώτερες από αυτόν που επιλέγει τυπικές ή καθόλου Πασχαλινές ασχολίες. Το Πάσχα είναι εμπειρία ζωής και σε σημαδεύει για πάντα εάν κουραστείς, πονέσεις, κλάψεις και αδικηθείς όπως ο Χριστός. 

Ένα τροπάριο που ακούγεται στους ναούς την Μ. Δευτέρα λέει χαρακτηριστικά (εκ μέρους του Θεού): «Ἰδοὺ ἀναβαίνομεν εἰς Ἱεροσόλυμα (καὶ παραδοθήσεται ὁ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου) […]». Δηλαδή: «Να, ανεβαίνουμε στα Ιεροσόλυμα (και ο Υιός του ανθρώπου θα παραδοθεί σε εκείνους που θα τον θανατώσουν)». Ο Χριστός λοιπόν προγνωρίζει κάθε χρόνο πως θα ανέβει στην πόλη εκείνη για να θανατωθεί με τον πιο βάναυσο τρόπο, μόνο και μόνο για την δική μας σωτηρία. Ενσαρκώνει την ίδια την θυσιαστική αγάπη. Το λιγότερο που μπορούμε να κάνουμε εμείς με… «τις διακοπές του Πάσχα» είναι να ανέβουμε, να συσταυρωθούμε και επομένως να αναστηθούμε μαζί Του. Να ανέβουμε πνευματικά και ηθικά. Να μην καταλήξουμε να θυμόμαστε κάποτε, ως άτομα και σύνολα, την αγιογραφία της Ανάστασης ως μια ακόμα φωτογραφία στο λεύκωμα με τις αναμνήσεις των ημερών. Αλλά να είναι αυτή το επίκεντρο της δικής μας ζωής, η παρηγοριά και το πρότυπο. Μόνο έτσι θα ζήσουμε το πέρασμα από έναν χειρότερο εαυτό και κόσμο προς μια νέα, καλύτερη εκδοχή αυτών. Μόνο έτσι θα ζήσουμε το Πάσχα.

ΥΓ: Ευτυχισμένοι να είστε όσοι υποφέρετε τέτοιες ημέρες από στεναχώριες και θλίψεις ή ασθένειες της ψυχής και του σώματος. Εσείς που βιώνετε τον πόνο μαζί με τον Χριστό επάνω στον σταυρό, σε σας εγγυάται ο ίδιος ο Θεός πως θα γευτείτε την μεγαλύτερη χαρά και λύτρωση στην Ανάσταση. Και μην λυπάστε για οποιοδήποτε δεινό. Απαιτείται να σταυρωθείς για να έρθει η Ανάσταση κάποτε. Αρκεί να κάνεις αγώνα και να κουβαλήσεις τον σταυρό σου. Και όταν έρθει στιγμή που δεν μπορείς και λυγίζεις από το βάρος του, ανέτρεξε πρώτα σε Αυτόν που τον κουβάλησε πρώτος και έπειτα σε όσους ανθρώπους έχουν διάθεση -ως άλλοι Σίμωνες- να κουβαλήσουν το βάρος μαζί σου. Διάλεξε… Καλή Ανάσταση!