Η Τουρκία κρατάει το ΝΑΤΟ σε ομηρία!

Γράφει ο Αντώνης Βασιλείου

Στο Μεσαίωνα, το να κρατάς έναν ιππότη για λύτρα ήταν συνήθης πρακτική στο πεδίο της μάχης. Αυτό εξακολουθεί να είναι και σήμερα ρουτίνα στις διεθνείς σχέσεις. Για παράδειγμα, τον περασμένο Δεκέμβριο η Ρωσία αντάλλαξε την μπασκετμπολίστρια Brittney Griner στις Ηνωμένες Πολιτείες με αντάλλαγμα έναν έμπορο όπλων, τον Viktor Bout. Τον Σεπτέμβριο, το Ιράν απελευθέρωσε πέντε Αμερικανούς που κατηγορούνταν για κατασκοπεία με αντάλλαγμα τα 6 δισεκατομμύρια δολάρια από το πετρέλαιο που είχαν παγώσει οι ΗΠΑ σε τράπεζα της Νότιας Κορέας. Η μοίρα περίπου 240 ομήρων που συνέλαβε η Χαμάς στην επίθεσή της στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου παίζει καθοριστικό ρόλο στην έκβαση της σύγκρουσης.

Εδώ και μερικά χρόνια η μέθοδος της ομηρίας έχει γίνει χαρακτηριστικό της εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο Αμερικανός πάστορας Andrew Brunson, ο οποίος, μαζί με τη σύζυγό του, διατηρούσε μια μικρή χριστιανική εκκλησία στη Σμύρνη. Ο Μπράνσον συνελήφθη το 2016, τρεις μήνες μετά την απόπειρα πραξικοπήματος στην Τουρκία, με την υποψία ότι αποτελούσε «απειλή για την εθνική ασφάλεια». Κάτι παρόμοιο συνέβη και με τους δύο Έλληνες στρατιωτικούς στον Έβρο για τους οποίους ποτέ δεν μάθαμε τα τυχόν «λύτρα» που δόθηκαν για την μετά από 5 μήνες απελευθέρωση των.

Σχετικά με τον Τούρκο ιμάμη Φετουλάχ Γκιουλέν, κάτοικο της Πενσυλβάνια που κατηγορήθηκε ότι ήταν πίσω από την απόπειρα πραξικοπήματος, ο Ερντογάν είπε στους Αμερικανούς: «Έχετε άλλον πάστορα στα χέρια σας. Δώστε μας αυτόν τον πάστορα και θα κάνουμε ό,τι μπορούμε στο δικαστικό σώμα για να σας δώσουμε τον δικό σας».

Ωστόσο, το σχέδιο του Ερντογάν απέτυχε. Με το ένα μάτι στην υποστήριξή του από τους Ευαγγελικούς, η αντίδραση του Προέδρου Ντόναλντ Τράμπ ήταν αδιάλλακτη. Επιβλήθηκαν κυρώσεις σε δύο κορυφαίους Τούρκους υπουργούς, με αποτέλεσμα η τουρκική λίρα και το δεκαετές ομόλογο αναφοράς της Τουρκίας να φτάσουν σε ιστορικό χαμηλό. Εκείνο το έτος, η λίρα, που ήταν ήδη αρνητική, υποχώρησε σχεδόν 40 τοις εκατό έναντι του δολαρίου. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα ο πάστορας Μπράνσον να αφεθεί ελεύθερος, χωρίς να ικανοποιηθούν οι απαιτήσεις του Ερντογάν.

Τώρα, μια νέα ευκαιρία έχει προκύψει. Ως συνέπεια της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, τόσο η Φινλανδία όσο και η Σουηδία υπέβαλαν αίτηση για ένταξη στο ΝΑΤΟ τον Μάιο του περασμένου έτους, αλλά η Τουρκία και η Ουγγαρία εμπόδισαν τη διαδικασία ένταξής τους. Η αρχική ένσταση της Τουρκίας ήταν ότι στέγαζαν τρομοκρατικές οργανώσεις, δηλαδή υποστηρικτές του Κουρδικού Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK) και του κινήματος Γκιουλέν.

Αμέσως αυτή η απαίτηση της τουρκίας προεβλήθη από τον σύμβουλο εξωτερικής πολιτικής και εκπρόσωπο του Ερντογάν, Ιμπραήμ Καλίν, σε «θέμα εθνικής ασφάλειας». Μετά την εκλογική νίκη του Ερντογάν τον Μάιο, ο Καλίν διορίστηκε επικεφαλής της MIT, του οργανισμού εθνικής ασφάλειας της Τουρκίας.

Μετά τη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στη Μαδρίτη τον Ιούνιο του περασμένου έτους, η Φινλανδία και η Σουηδία συμφώνησαν σε ένα τριμερές μνημόνιο με την Τουρκία να επεκτείνουν την πλήρη υποστήριξή τους στην Άγκυρα έναντι των απειλών κατά της τουρκικής εθνικής ασφάλειας και να τερματίσουν το εμπάργκο όπλων. Κατά συνέπεια, τον Μάρτιο του τρέχοντος έτους, το τουρκικό κοινοβούλιο ενέκρινε επισήμως την ένταξη της Φινλανδίας, όπως και το κοινοβούλιο της Ουγγαρίας.

Ωστόσο, η Τουρκία έχει ακόμα μία απαίτηση από τη Σουηδία. Η Τουρκία ζήτησε αρχικά την έκδοση έντεκα μελών του ΡΚΚ και δέκα Γκιουλενιστές από τη Σουηδία, αλλά μετά τη σύνοδο κορυφής της Μαδρίτης, ο αριθμός έφτασε στα εβδομήντα τρία και όταν ένα ομοίωμα του Ερντογάν κρεμάστηκε έξω από το δημαρχείο της Στοκχόλμης τον Ιανουάριο του τρέχοντος έτους, ο Ερντογάν αύξησε τις απαιτήσεις του σε 130 άτομα. Ένα δεύτερο εμπόδιο σημειώθηκε τον περασμένο Ιανουάριο, όταν ένας αντί-ισλαμιστής προβοκάτορας έκαψε ένα Κοράνι κοντά στην πρεσβεία της Τουρκίας στη Στοκχόλμη. Αυτό συνέβη ξανά τον Ιούνιο έξω από τζαμί της Στοκχόλμης.

Μετά το περιστατικό με το κάψιμο του Κορανίου τον Ιανουάριο, ο Ερντογάν κατέστησε σαφές: «Εάν δεν δείξετε σεβασμό στις θρησκευτικές πεποιθήσεις της Δημοκρατίας της Τουρκίας ή στους μουσουλμάνους, δεν θα λάβετε καμία υποστήριξη για είσοδο στο ΝΑΤΟ από εμάς».

Σε μια προσπάθεια να εξομαλύνει τον δρόμο για την ένταξη της Σουηδίας, ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ μεσολάβησε για ένα διμερές Σύμφωνο Ασφαλείας μεταξύ Τουρκίας και Σουηδίας στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους τον περασμένο Ιούλιο. Ως εκ τούτου, η Σουηδία επανέλαβε ότι δεν θα παράσχει υποστήριξη στο Συριακό YPG/YPD και τους Γκιουλενιστές.

Επιπλέον, η Σουηδία συμφώνησε να εντείνει την οικονομική της συνεργασία με την Τουρκία και να υποστηρίξει ενεργά τις προσπάθειες για «αναζωογόνηση» της ενταξιακής διαδικασίας της Τουρκίας στην ΕΕ. Συμπερασματικά η Δαμόκλειος σπάθη που κρέμεται πάνω από το κεφάλι της Σουηδίας, είναι ότι η ένταξη της στο ΝΑΤΟ εξαρτάται από την επικύρωση από το τουρκικό κοινοβούλιο.

Ο αντιπρόεδρος της Τουρκίας Cevdet Yilmaz δήλωσε στους Financial Times ότι η Σουηδία πρέπει να λάβει περαιτέρω «συγκεκριμένα βήματα» κατά της τρομοκρατίας για να εξασφαλίσει την υποστήριξη της Άγκυρας για την ένταξή της στο ΝΑΤΟ. Αλλά οι προοπτικές να συμβεί αυτό είναι ελάχιστες. Το Ανώτατο Δικαστήριο της Σουηδίας εμπόδισε την έκδοση μελών του κινήματος Γκιουλέν, που αποτελεί βασικό αίτημα της Τουρκίας να στηρίξει την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ.

Ωστόσο, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάϊντεν έχει υποσχεθεί στην Τουρκία ότι θα προχωρήσει σε πώληση 20 δισεκατομμυρίων δολαρίων μαχητικών αεροσκαφών F-16 στην Τουρκία, καθώς Τούρκοι αξιωματούχοι προφανώς συμφώνησαν στο Βίλνιους να αποσύρουν τις αντιρρήσεις τους για την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ. Το θέμα είναι ότι η πώληση πρέπει να εγκριθεί από το Κογκρέσο, το οποίο δεν έχει θετική τάση, ιδιαίτερα μετά τη φωνητική υποστήριξη του Ερντογάν στη Χαμάς.

Ο Ερντογάν έχει δηλώσει πρόσφατα ότι «αν οι ΗΠΑ συνδέουν τη Σουηδία με τα F-16, με τη σειρά μας λέμε αν έχετε Κογκρέσο, έχουμε κοινοβούλιο». Στην υπό εξέλιξη του ΝΑΤΟ θα φανεί αν η εκβιαστική πολιτική του Ερντογάν θα συνεχίσει να λειτουργεί υπέρ της Τουρκίας και εις βάρος του ΝΑΤΟ και κυρίως των ΗΠΑ.

* Ο Αντώνης Βασιλείου είναι Αντιστράτηγος ΜΧ (εα), Διπλωματούχος Πολιτικός Μηχανικός, MSc Επιχειρησιακός Ερευνητής, τ. Σύμβουλος ΟΑΣΕ επί Συμβατικών Εξοπλισμών και τ. Μελετητής των Συστημάτων Διοικήσεως και Ελέγχου Πληροφοριών του ΝΑΤΟ