Η θεωρία του ιστορικού ελατηρίου: Πανδημία και πόλεμος στην Ουκρανία

Γράφει ο Βαγγέλης Αντωνιάδης

Πόλεμος και πανδημίες στην σύγχρονη ιστορία

Όπως και στην αρχή της διαχείρισης της πανδημίας έτσι και με τον πόλεμο της Ουκρανίας πολλοί ισχυρίζονται πως ο κόσμος άλλαξε από την μία μέρα στην άλλη μέσα από μία τομή στον χρόνο.

Όμως στην ιστορία δεν υπάρχουν τομές. Αντίθετα υπάρχουν μακρές συχνά περίοδοι μετάβασης. Έτσι και η πανδημία του Covid-19 και ο πόλεμος της Ουκρανίας μπορεί να είναι κοσμογονικά γεγονότα με τεκτονικό περιεχόμενο όμως υπήρξαν αποτελέσματα μίας μακράς αλληλουχίας γεγονότων.

Πανδημίες ανέκαθεν υπήρχαν και ενδεχομένως να ήταν χειρότερες από την σημερινή και διάφορα πανδημικά φαινόμενα έπληξαν ευρύτατες γεωγραφικές ζώνες όπως για παράδειγμα οι πανδημίες του HIV-AIDS και του Embola στην Αφρική ή πιο πρόσφατα η SARS και η Η1Ν1.

Όσο για τον πόλεμο οι περισσότεροι δυτικοί πιστεύουν πως ανήκουν πλέον στο παρελθόν και σε έναν ιστορικό χρόνο που έχει παρέλθει ιστορικά.

Όμως η διεξοδική και κυρίως η συγκριτική μελέτη της ιστορίας αποδεικνύει πως ο πόλεμος όχι μόνο γίνεται ολοένα πιο βάρβαρος και ολοκληρωτικός λόγω της τεχνολογικής προόδου αλλά στην πράξη είναι πιο εύκολο να ξεσπάσει και όχι το αντίθετο.

Ήδη από τα τέλη του 20ου αιώνα ο πλανήτης μαστίζεται από πολύ περισσότερους πολέμους από οποιαδήποτε άλλη περίοδο της ιστορίας. Απλά όσοι μεγαλώσαμε σε ένα περιβάλλον ειρήνης, ασφάλειας, σταθερότητας αλλά και ευημερίας έστω και αν αυτή ήταν επίπλαστη, σχεδόν πλασματική είναι αδύνατον να αντιληφθούμε ευρύτερες πραγματικότητες.

Ο πόλεμος της Ουκρανίας: Ένας υβριδικός πόλεμος

Ο πόλεμος της Ουκρανίας είναι πραγματικά ένας υβριδικός πόλεμος καθώς είναι ο πρώτος μετά από δεκαετίες πόλεμος στον οποίο συγκρούονται ανατολικές και δυτικές δυνάμεις.

Πέρα απ αυτό είναι ο πρώτος πόλεμος που διεξάγεται ανάμεσα σε δύο τακτικούς στρατούς δίχως σαφή γραμμή μετώπου. Αυτό αποδεικνύει πως το πολεμικό σκάκι με τις μακρές γραμμές μετώπων έχει παρέλθει ιστορικά.

Η Ουκρανία έχει μετατραπεί σε ένα απέραντο και συνάμα χαοτικό πεδίο μάχης όπου επικρατεί ασάφεια για τις θέσεις των αντιμαχομένων.

Παρόλα αυτά εξακολουθεί να αποτελεί ένα ενιαίο πολεμικό σύστημα που όμως υποδιαιρείται σε επιμέρους υποσυστήματα που επηρεάζουν άμεσα το ένα το άλλο.

Το αδιέξοδο Πούτιν

Αυτός που βρίσκεται σε απόλυτο στρατηγικό αλλά και προσωπικό αδιέξοδο πατώντας στο αίμα άλλων βέβαια είναι ο Πούτιν.

Δεν μπορεί να υποχωρήσει για πολλούς λόγους αλλά κυρίως γιατί θα ανατραπεί η δικτατορία που εγκαθίδρυσε. Ακόμα και αν καταλάβει ολόκληρη την Ουκρανία, θα κληθεί ο ρωσικός στρατός να καταβάλει βαρύ φόρο αίματος απέναντι σε ένα οιωνεί αντάρτικο που θα εκφυλιστεί σε μία πρωτόγονου τύπου πολεμική σύρραξη ενώ η Ουκρανία θα μετατραπεί σε ένα χαοτικό πεδίο μάχης. Ο ίδιος παράλληλα θα πρέπει να καταβάλει τεράστια κονδύλια για την συντήρηση των εκεί δυνάμεων, την ενσωμάτωση και την διοίκηση μίας μεγάλης χώρα ενώ θα βλέπει την ρωσική οικονομία να καταρρέει λόγω των κυρώσεων.

Η πυρηνική ανάφλεξη με τις ΗΠΑ μάλλον αποκλείεται γιατί τα πυρηνικά οπλοστάσια κυρίως της Γαλλίας αλλά και άλλων δυνάμεων όπως της Κίνας, της Ινδίας, του Ισραήλ και του Ηνωμένου Βασιλείου λειτουργούν απολύτως εξισορροπητικά.

Το πλέον ευνοϊκό σενάριο για τον ίδιο είναι να καταλήξει σε μία συμφωνία κατάπαυσης του πυρός και να αποσπάσει κάποιες επαρχίες από την Ουκρανία αλλά και αυτό θα αποτελέσει προσωπική ήττα καθώς το αποτέλεσμα θα απέχει πολύ από τους στρατηγικούς στόχους που έθεσε σε εκείνη την παραληρηματική ομιλία για την ενσωμάτωση της Ουκρανίας στην ρωσική ομοσπονδία και την δορυφοροποίηση της Φινλανδίας και της Σουηδίας.

Η πανδημία και η θεωρία του ιστορικού δυναμικού

Για πολλούς η πανδημία του Covid-19 αποτελεί τομή στον χρόνο. Όμως στην ιστορία δεν υπάρχουν τομές. Αντίθετα υπάρχουν μακρές περίοδοι μετάβασης.

Είναι σαφές πως η πανδημία δεν προκάλεσε την γεωπολιτική κρίση που βιώνουμε. Αυτή προυπήρχε ήδη από την 11η Σεπτεμβρίου 2001, υπήρξε όμως ο καταλύτης που προκάλεσε μία αλληλουχία γεγονότων.

Σύμφωνα με πολλούς ιστορικούς, θεωρητικούς της ιστορίας , της φιλοσοφίας της ιστορίας και ευρύτερα της φιλοσοφίας. Τα τελευταία γεγονότα αποτελούν μία ακόμα απόδειξη πως του γεγονότος ότι η ιστορική εξέλιξη διεξάγεται μέσω της σταδιακής, αργής και αόρατης συσσώρευσης ιστορικού δυναμικού το οποίο κάποια στιγμή αποσυμπιέζεται με εκρηκτικό τρόπο που εμφανίζει σαφείς αναλογίες με την σεισμική ενέργεια προκαλώντας έναν σεισμό με τον οποίο κινείται η ιστορία.