Η Συμφωνία των Πρεσπών στα γήπεδα του Euro 2020

Γράφει ο Ευθύμιος Στάικος, φοιτητής στο τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του ΕΚΠΑ.

Η μεγαλύτερη ευρωπαϊκή ποδοσφαιρική διοργάνωση λαμβάνει μέρος από τις 11 Ιουνίου σε 11 διαφορετικές πόλεις της Ευρώπης. Σε αυτή την ποδοσφαιρική γιορτή,που πέρυσι ακυρώθηκε ελέω της πανδημίας που προκάλεσε η Covid-19, συμμετέχει και η γειτονική μας χώρα που μετά την υπογραφή της Συμφωνίας των Πρεσπών έχει λάβει την ονομασία «Βόρεια Μακεδονία». Ωστόσο η συμμετοχή της έχει προκαλέσει πολιτική θύελλα στη χώρα μας εξαιτίας της χρησιμοποίησης στην φανέλα της ποδοσφαιρικής ομάδας της εν λόγω χώρας του διακριτικού “FFM” (Football Federation Macedonia) αλλά και επίσης λόγω της χρησιμοποίησης από την κρατική τηλεόραση της γείτονος, στην κάρτα με τις διαγωνιζόμενες ομάδες, το σκορ και τον χρόνο, του κωδικού ISO “MKD” για τη Βόρεια Μακεδονία.

Ο Υφυπουργός Αθλητισμού Λευτέρης Αυγενάκης απέστειλε επείγουσα επιστολή προς την UEFA στις 11 Ιουνίου με την οποία ζητά να μην χρησιμοποιηθεί ο κωδικός χωρών του Διεθνή Οργανισμού Τυποποίησης (ISO), αλλά να γίνει χρήση της ορθής εθνικής συντομογραφίας/ακρωνυμίου «NM»(North Macedonia) ή «RNM»(Republic of North Macedonia) της Βόρειας Μακεδονίας επικαλούμενος ότι η διεθνώς παγιωμένη πρακτική επιβάλλει να αντανακλάται το ακριβές όνομα κάθε χώρας στις συντομεύσεις/ακρωνύμια, αν και αναγνωρίζει ότι η υπάρχει μια “δημιουργική ασάφεια”, όπως την χαρακτήρισε, στο κείμενο της Συμφωνίας των Πρεσπών.

Ταυτόχρονα,η ΕΠΟ απέστειλε σχετική επιστολή στην UEFA μιλώντας για «αυθαίρετο αυτοπροσδιορισμό», ενώ σχόλιο έκανε και ο πρόεδρος της Ελληνικής Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας Θοδωρής Ζαγοράκης, μιλώντας για «αδιανόητη πρόκληση». Στην ανακοίνωση της η ΕΠΟ αναφέρει χαρακτηριστικά πως «η ΔΟΕ και όλες οι διεθνείς αθλητικές συνομοσπονδίες, μηδέ των ποδοσφαιρικών εξαιρουμένων, έχουν αναγνωρίσει ως μέλος τους την Βόρεια Μακεδονία και οποιοσδήποτε άλλος αυθαίρετος αυτοπροσδιορισμός της είναι εκτός των παγκοσμίως ισχυόντων κανονιστικών πλαισίων και κατ’ επέκταση εκτός πραγματικότητας.

Τέλος, Ο Υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας, σε επιστολή του στις 12 Ιουνίου προς τον Υπουργό Εξωτερικών της Βόρειας Μακεδονίας Μπ. Οσμάνι αναφέρει χαρακτηριστικά πως αν και στην εν λόγω Συμφωνία, όπως προβλέπεται στο άρθρο 1 παρ. 3ε, ο κωδικός ονομασίας της Βόρειας Μακεδονίας στον Διεθνή Οργανισμό Τυποποίησης (ISO) παραμένει “MKD”, η χρήση του εν λόγω ακρωνυμίου στο EURO 2020 δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή από την Ελλάδα. Ενώ συνεχίζει λέγοντας πως στο πλαίσιο της διεθνούς πρακτικής, της πλήρους εφαρμογής της Συμφωνίας, καθώς και της προσπάθειας διατήρησης μιας θετικής δυναμικής στις διμερείς σχέσεις, η Βόρεια Μακεδονία οφείλει να χρησιμοποιεί σαν ακρωνύμιο γράμματα που να ανταποκρίνονται στο όνομα της, όπως «NM» (North Macedonia) ή εναλλακτικά “RNM” (Republic of North Macedonia).

Τι ορίζει η Συμφωνία των Πρεσπών;

Στο άρθρο 1 παράγραφος 3ε ορίζεται ότι οι κωδικοί χώρας για τις πινακίδες αυτοκινήτων του Δεύτερου Μέρους(της Βόρειας Μακεδονίας δηλαδή) θα είναι ΝΜ ή ΝΜΚ. Για όλους τους άλλους σκοπούς, κωδικοί χώρας παραμένουν οι ΜΚ και , όπως επισήμως αποδόθηκαν από τον Διεθνή Οργανισμό Τυποποίησης («ΔΟΤ»). Στη συνέχεια του ίδιου άρθρου (παράγραφος 3ζ) αναφέρεται ότι ο επιθετικός προσδιορισμός για το Κράτος, τα επίσημα όργανα του, και τις άλλες δημόσιες οντότητες θα ευθυγραμμίζεται με το επίσημο όνομα του Δεύτερου Μέρους ή το σύντομο όνομα, ήτοι, «της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας» ή «της Βόρειας Μακεδονίας».

Έχοντας αυτές τις δυο προβλέψεις παρατηρείται όντως μια “δημιουργική ασάφεια”.Αυτήν την “δημιουργική ασάφεια” την έκανε ωστόσο πολύ σαφή, ο Υπουργός Εξωτερικών της Βόρειας Μακεδονίας, Μπουγιάρ Οσμάνι, απαντώντας στον Έλληνα ομόλογο του ότι «η Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου της Μακεδονίας (FFM) είναι ένας ανεξάρτητος και μη κερδοσκοπικός οργανισμός, εγγεγραμμένος ως ένωση και ως εκ τούτου δεν χρηματοδοτείται από το κράτος».

Επομένως βάσει αυτού του δεδομένου, που σίγουρα εγείρει αμφισβητήσεις στο μυαλό όλων μας, η ποδοσφαιρική ομοσπονδία της γειτονικής χώρας δεν έχει ουδεμία υποχρέωση βάσει της Συμφωνίας των Πρεσπών να αλλάξει την ονομασία της. Η όποια αλλαγή ενδεχομένως να γίνει στο μέλλον θα βασίζεται στην καλή πίστη και στην προσπάθεια διατήρησης καλών διπλωματικών σχέσεων με την Ελλάδα, πράγμα που με τις δηλώσεις του ΥΠΕΞ της γειτονικής χώρας δεν φαίνεται να υπάρχει θέληση να γίνει. Ωστόσο, αυτή η έλλειψη πρόβλεψης αναφορικά με την ονομασία των εθνικών ομάδων της Βόρειας Μακεδονίας αφήνει έκδηλα έκθετο τον πρώην πρωθυπουργό της χώρας μας Αλέξη Τσίπρα, ο οποίος πριν 3 χρόνια διατυμπάνιζε από το βήμα της Βουλής των Ελλήνων τα εξής : “Τι πετύχαμε λοιπόν εμείς; Πετύχαμε το erga omnes. Έναντι όλων και για κάθε χρήση. Τούτο σημαίνει ότι δεν μπορούν να έχουν Εθνική Ομάδα Μακεδονική. Θα έχουν Εθνική Ομάδα της Βόρειας Μακεδονίας”. Αναδεικνύεται λοιπόν ακόμη ένα πεδίο όπου, η ιστορική κατά πολλούς, Συμφωνία των Πρεσπών αφήνει έκθετη και ευάλωτη την Ελλάδα.

Το ζήτημα των συμβόλων

Βέβαια, το ζήτημα του του διακριτικού “FFM” δεν είναι το μόνο ζήτημα που πρέπει να ανεγερθεί. Στις φανέλες με τις οποίες συμμετέχουν οι βόρειοι γείτονες μας στη διοργάνωση χρησιμοποιείται εμφανώς ο Ήλιος της Βεργίνας. Αυτή η κίνηση αποτελεί θεμελιώδη παραβίαση της Συμφωνίας αφού στο Άρθρο 8 παράγραφος 3 αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι το Δεύτερο Μέρος (η Βόρεια Μακεδονία) δεν θα χρησιμοποιήσει ξανά καθ’ οιονδήποτε τρόπο και σε όλες τις μορφές του το σύμβολο που πριν απεικονιζόταν στην προηγούμενη εθνική σημαία του (ο Ήλιος της Βεργίνας δηλαδή). Στο σημείο αυτό πρέπει να αναφερθεί ότι οι νέες φανέλες που είχαν παρουσιαστεί δεν είχαν το εν λόγω σύμβολο, ωστόσο μετά από την κατακραυγή των εθνικιστικών μερίδων που υπάρχουν στην γειτονική χώρα ο Ζόραν Ζάεφ υπέκυψε στις πιέσεις και επανέφερε τις προηγούμενες εμφανίσεις.

Ο ρόλος της UEFA

Τέλος, επιβάλλεται να αναδειχθεί η ευθύνη της UEFA όσον αφορά το ζήτημα της Βόρειας Μακεδονίας. Σε όσους αγώνες έχει παίξει η εθνική ομάδα της γειτονικής μας χώρας, παρακολουθούμε μια εξαιρετικά θλιβερή εικόνα στις εξέδρες του γηπέδου. Πιο συγκεκριμένα, βλέπουμε οπαδούς της χώρας να είναι ντυμένοι με μπλούζες που απεικονίζουν τον Ήλιο της Βεργίνας και σηκώνουν με επιδεικτικό τρόπο κασκόλ που αναγράφουν αποκλειστικά την λέξη Macedonia.Υπενθυμίζουμε οτι ο κανονισμός της UEFA απαγορεύει κάθε πολιτική ή θρησκευτική αναφορά κατά την διάρκεια των ποδοσφαιρικών διοργανώσεων.Πιο συγκεκριμένα σύμφωνα με τους Κανόνες Πειθαρχικών Μέτρων της UEFA, το Άρθρο 16, αναφέρει ότι όλες οι ενώσεις και τα σωματεία που είναι υπόλογες για ανάρμοστη συμπεριφορά των υποστηρικτών τους ενδέχεται να υπόκειται σε πειθαρχικά μέτρα. Σε αυτές συμπεριλαμβάνεται, η χρήση χειρονομιών, λέξεων, αντικειμένων ή οποιουδήποτε άλλου μέσου που μεταδίδουν ένα προκλητικό μήνυμα. Αναφέρεται ότι αυτό μπορεί να είναι πολιτικού, ιδεολογικού, θρησκευτικού ή προσβλητικού χαρακτήρα. Επομένως, η εξαιρετικά ευαίσθητη σε τέτοια θέματα UEFA θα αναμέναμε να είχε λάβει μέτρα. Το είδαμε άλλωστε να το πράττει στην περίπτωση της Ουκρανίας μετά τα παράπονα από την Ρωσία.

Το ποδόσφαιρο ανέκαθεν υπήρξε εκφραστής και πομπός ποικίλλων μηνυμάτων. Η εικόνα μιας εθνικής ομάδας διαμορφώνει εν πολλοίς την εικόνα που έχει η κοινή γνώμη γι΄αυτήν, ειδικότερα σε διοργανώσεις όπως το Euro όπου εκατομμύρια θεατές ανά τον κόσμο το παρακολουθούν. Για ακόμη μια φορά λοιπόν η Συμφωνία των Πρεσπών ουδόλως φαίνεται να προστατεύει το όνομα Μακεδονία, όπως ισχυρίζονται οι θαυμαστές της.