Η επόμενη ημέρα της ελληνικής οικονομίας

Γράφει ο Κωνσταντίνος Μανίκας, σύμβουλος επιχειρήσεων – συγγραφέας

Η Ελλάδα επιτέλους κι επίσημα εκτός σκληρής εποπτείας μετά από κάτι περισσότερο από δώδεκα χρόνια. Εστω κι αν αυτό δεν σημαίνει ότι η χώρα μας δεν θα παρακολουθείτε πλέον στενά όσον αφορά τη δημοσιονομική της υγεία, ούτε ότι αυτόματα τα κρατικά ομόλογα μας περνούν στην ποθητή επενδυτική βαθμίδα, η εξέλιξη είναι απολύτως θετική και αποτελεί το τυπικό κλείσιμο ενός τεράστιου κύκλου με πολιτικά σκαμπανεβάσματα και οδυνηρές κοινωνικές επιπτώσεις.

Το “τέλος των μνημονίων” ανακοινώθηκε κι αλλες φορές. Το δήλωσε ο Τσίπρας και η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ, πριν πέντε χρόνια. Κι ας βρισκόταν ακόμα υπό συζήτηση για νέα μέτρα. Κι ας παρέμεναν στα “σκουπίδια” τα ελληνικά ομόλογα. Ξεχνώντας όσα συνέβησαν τα προηγούμενα σχεδόν τρία χρόνια. Το νέο αρχρείαστο μνημόνιο, απότοκο της περιφανούς δεκαεπτάωρης διαπραγμάτευσης. Το δημοψήφισμα – παρωδία χωρίς ουσιαστικό ερώτημα. Τα πρωτοφανή capital controls. Την επιστροφή στην ύφεση και την άνοδο της ανεργίας.

Αν μάλιστα κρίνει κανείς από τη διαχειριστική της ανεπάρκεια, η προοπτική εξόδου απο τα μνημόνια δεν ήταν και ιδιαίτερα ευοίωνη, αν παρέμενε στην εξουσία και βρισκόταν αντιμέτωπη με απανωτές απρόβλεπτες κρίσεις, όπως η υγειονομική και η ενεργειακή, απέναντι στις οποίες βρέθηκε η κυβέρνηση Μητσοτάκη.

Μόνο που καλό είναι να μη ξεχνάμε ότι η μνημονιακή σελίδα γύριζε οριστικά από τα τέλη του 2014, από την κυβέρνηση Σαμαρά, όπως ανέλυσα εκτενώς στο άρθρο Η επόμενη σελίδα είχε ήδη γραφτεί από τον Σαμαρά. Οριστικά γιατί η χώρα έτρεχε το τελευταίο τρίμηνο της διακυβέρνησής της με πάνω από 2%. Οι προβλεπόμενοι ρυθμοί ανάπτυξης ξεπερνούσαν το 3% με συντηρητικούς υπολογισμούς αφού στους προϋπολογισμούς 2012-14, οι στόχοι σταθερά ξεπερνιούνταν. Η ανεργία μειωνόταν διαρκώς. Η ρύθμιση του χρέους επέτρεπε στη χώρα να διατηρεί την ετήσια πληρωμή τόκων σε ανεκτά επίπεδα. Η αισιοδοξία στην αγορά ήταν εμφανής για πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια.

Η κυβέρνηση Μητσοτάκη συνεχίζει να αντιμετωπίζει ανυπέρβλητα εμπόδια. Οι διεθνείς συνθήκες δεν προβλέπεται να εξομαλυνθούν άμεσα. Το τέρας του πληθωρισμού φέρνει ταχύτατη αύξηση των επιτοκίων. Τα περιθώρια επιδοματικών παραβάσεων δεν είναι ατέλειωτα. Το μεταρρυθμιστικό έργο αγγίζει τον σκληρό πυρήνα του αναχρονισμού.

Θυμάμαι πριν μια πενταετία στο άρθρο μου Έρχεται το χειρότερο σενάριο για τη χώρα; εξέφραζα την αγωνία μου για την πιθανότητα να συμπέσουν μια σειρά αρνητικών παραγόντων (ενεργειακοί, επιτοκιακοί, γεωπολιτικοί) με μια περίοδο αδύναμης εγχώριας ανάπτυξης και ευρωπαϊκών αναστολών για περαιτέρω στήριξη του δημοσίου χρέους των μελών της Ε.Ε. Δυστυχώς, πολλοί από αυτούς τους παράγοντες ενεργοποιήθηκαν αυτή την περίοδο.

Είναι σίγουρο ότι η μανιχαϊστική προσέγγιση του πληθωριστικού κύματος, από την ΕΚΤ, φέρνει όλο και πιο κοντά τον στασιμοπληθωρισμό. Κι αν αυτό μπορεί θεωρητικά να οδηγήσει τον ευρωπαϊκό Βορρά σε μια σύντομη υφεσιακή φάση που σε συνδυασμό με την υποτίμηση του ευρώ θα συγκρατήσει τον πληθωρισμό και θα ενισχύσει τις εξαγωγές, άλλο είναι το ζητούμενο για τη χώρα μας.

Η Ε.Ε. έχει ηδη ανακοινώσει τη λειτουργία ενός νέου μηχανισμού χρηματοδοτικής στήριξης του αξιόχρεου των μελών της. Όμως υπάρχουν ακόμη αδιευκρίνιστα σημεία όσον αφορά τους όρους και τον τρόπο δημοσιονομικού ελέγχου Με την άνοδο των επιτοκίων σε απαγορευτικά επίπεδα, η πιθανότητα χρήσης του μηχανισμού απο την Ελλάδα, μέσα στα επόμενα χρόνια, δεν είναι μηδαμινός, όπως και η επιστροφή σε κάποιου είδους στενότερης παρακολούθησης.. 

Πέρα από την ελπίδα για παύση πυρός στην Ουκρανία και πλήρη επάνοδο στην οικονομική κανονικότητα, η ελληνική κυβέρνηση καλείται να κρατήσει την ισορροπία ανάμεσα στη δημοσιονομική πειθαρχία, τη στήριξη της εργασίας και της παραγωγής, την τιθάσευση του πληθωρισμού με έλεγχο της υπερκερδοφορίας και της κερδοσκοπίας, ώστε οι αγορές να επενδύσουν στην αξιοπιστία μας, δίνοντας μας το εισητήριο για τον αυτόνομο δανεισμό δίχως θεσμικές ευρωπαϊκές παρεμβάσεις.