Η ελληνική υψηλή στρατηγική μετά το 1821 και το ευρωπαϊκό πλαίσιο

Γράφει ο Βαγγέλης Αντωνιάδης 

Ίσως η επέτειος συμπλήρωσης 200 ετών από την επανάσταση του 1821 να στερήθηκε λόγω των περιοριστικών μέτρων που επέβαλε η πανδημία την λάμψη και την δημοσιότητα που της άρμοζε. Όμως κατόρθωσε να επιτελέσει ένα ακόμα πιο σημαντικό εθνικό σκοπό καθώς ενίσχυσε θεαματικά την επιστημονική έρευνα. Αφού νέες πηγές και αρχεία αξιοποιήθηκαν βοηθώντας τους ιστορικούς και όχι μόνο να εμβαθύνουν στην ανάλυση των γεγονότων.

Πολλά γράφτηκαν για την επανάσταση του 1821 και την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους. Όμως σχεδόν τίποτα δεν έχει γραφτεί για την ελληνική υψηλή στρατηγική μετά την ίδρυση του πρώτου ελληνικού κράτους. Ένα ιστορικό ζήτημα που αποτελεί ταμπού για την ελληνική ιστοριογραφία και παραμένει μία ιστορική terra incognita.

Την ελληνική υψηλή στρατηγική μετά το 1821 που σαφώς διαμορφώθηκε παράλληλα με την συγκρότηση του πρώτου ελληνικού κράτους και μέσα στο ευρύτερο ευρωπαϊκό περιβάλλον θα προσπαθήσουμε να ιχνηλατήσουμε στις παρακάτω γραμμές.

Αναμφίβολα η ιστορική πορεία των ανθρώπινων κοινωνιών είναι άρρηκτα συνδεμένη με το φαινόμενο του πολέμου. Αφενός η πίεση του πολέμου αποτελεί καταλύτη για τεράστιες πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές αναταραχές αλλά και εξελίξεις που καθόρισαν με τρόπο συχνά αποφασιστικό τις συνθήκες κάθε εποχής που με την σειρά τους διαμόρφωσαν την φύση του πολέμου στις ανάλογες ιστορικές συγκυρίες.

Στο πεδίο των εφαρμοσμένων πολιτικών και διεθνών συσχετισμών αυτή η αμφίδρομη σχέση καθόρισε με τρόπο αποφασιστικό την ευρωπαϊκή ιστορία από το μεσαίωνα μέχρι την πυρηνική εποχή.

Στην ουσία σε κάθε περίοδο της ευρωπαϊκής ιστορίας υπήρξε άμεση και συνάμα στενή αλληλεπίδραση ανάμεσα στην εξέλιξη των κοινωνιών και την εξέλιξη του πολέμου.

Ίσως να μην ήταν υπερβολή να ισχυριστούμε πως οι αλληλεπιδράσεις ανάμεσα στην στρατιωτική τεχνολογία, τις μεθόδους τακτικής και στρατηγικής, των ευρύτερων χαρακτηριστικών του διεθνούς συστήματος, των κοινωνικών και πολιτικών μετασχηματισμών και της οικονομικής εξέλιξης διαμόρφωσαν την ιστορική πορεία της Ευρώπης κατά την νεότερη εποχή.

Ήδη από την φεουδαρχική περίοδο, παρατηρήθηκε το φαινόμενο της εμπορευματοποίησης του πολέμου. Φαινόμενο που εντάθηκε κατά την περίοδο της Αναγέννησης και της προτεσταντικής μεταρρύθμισης. Αργότερα η κρατικοποίηση του πολέμου από τις απόλυτες μοναρχίες του 18ου αιώνα, η μαζικοποίηση του πολέμου από την Γαλλική Επανάσταση και τα εθνικά κράτη του 19ου αιώνα αλλά και ο ολοένα αυξανόμενη βιομηχανοποίηση του κατά την βιομηχανική εποχή υπογραμμίζουν με τρόπο εμφατικό και συνάμα απόλυτο την απόλυτη σχέση ανάμεσα στην μετεξέλιξη του πολέμου τις ευρύτερες εξελίξεις.

Ο ελληνικός χώρος εισήλθε καθυστερημένα σ αυτή την ιστορική εξέλιξη της Ευρώπης στις αρχές του 19ου αιώνα με την επανάσταση του 1821 και την συγκρότηση του πρώτου ελληνικού κράτους. Στην πραγματικά δύσκολη προσπάθεια να ισορροπήσει στο διεθνές σύστημα και να απελευθερώσει ένα αρκετά σημαντικό τμήμα του ελληνισμού που παράμεινε κάτω από οθωμανική κατοχή. Το ελληνικό κράτος που αναδύθηκε από τις φλόγες της επανάστασης του 1821 αντιμετώπισε με αξιοθαύμαστη αποτελεσματικότητα την πρόσκληση και την διαδικασία ενσωμάτωσης των πολεμικών μεθόδων αλλά και των κρατικών, κοινωνικών και οικονομικών δομών που στην Ευρώπη είχαν εξελιχτεί μέσα από διεργασίες που κράτησαν αιώνες και αυτή είναι μία πολύ υποτιμημένη ελληνική επιτυχία που δεν αναδείχτηκε από την ιστοριογραφία.

Συμπερασματικά η ελληνική υψηλή στρατηγική στην διάρκεια των δύο τελευταίων αιώνων κινήθηκε στο πλαίσιο που διαμόρφωσε ένα ευρύτερο ευρωπαϊκό περιβάλλον. Άλλωστε οι όροι του πολέμου είναι πάντα αμείλικτοι. Επομένως αν ένα κράτος εμφανίζει χαρακτηριστικά υστέρησης σε πολεμικές ικανότητες σε σύντομο χρονικό διάστημα πρόκειται να αντιμετωπίσει το φάσμα στρατιωτικών ηττών και εθνικών καταστροφών. Εκ των πραγμάτων η Ελλάδα είναι υποχρεωμένη να παρακολουθεί και να προσαρμόζεται στις διεθνείς εξελίξεις ακριβώς για προασπίσει τα εθνικά της δίκαια και να προωθεί τις εθνικές της θέσεις. Επομένως οι εξελίξεις καθόρισαν με τρόπο συχνά αποφασιστικό την νεότερη ελληνική ιστορία και εξακολουθούν να διαμορφώνουν την ελληνική υψηλή στρατηγική και την ανάπτυξη της στρατηγικής σκέψης στην χώρα μας.

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.