Έτσι τα έφερε η Μοίρα

Γράφει ο Γιάννης Κίτσος

Έτσι τα έφερε η Μοίρα

Έτυχε πρόσφατα να διαβάσω για την τηλεοπτική εμφάνιση ενός ομολογουμένως μεγάλου έλληνα συνθέτη, τραγουδοποιού και καλλιτέχνη, του Νιόνιου. Ήταν κυριολεκτικά ισοπεδωτικός! Τι θέλω να πω με αυτό… δε θα σταθώ στα αυτονόητα, δηλαδή στο γεγονός ότι η τέχνη δεν περιορίζεται καθώς είναι από τους λίγους χώρους που κάποιος κοινωνεί την δική του αλήθεια, όπως και στο ότι υπάρχουν αξιόλογοι καλλιτέχνες σε όλα τα είδη μουσικής. Παρόλα αυτά η τέχνη δεν είναι μόνο τρόπος έκφρασης αλλά και τρόπος ζωής. Φανταστείτε, για παράδειγμα, ένα μποέμ καλλιτέχνη να ζει όπως η Μπιγιονσέ και έναν ποπ σταρ να ζει όπως η Σωτηρία η Μπέλου. Ή φανταστείτε, έναν ποπ σταρ να τραγουδάει ρακένδυτος στο πεζοδρόμιο και την Σωτηρία την Μπέλου σε μεγάλη λαϊκή πίστα… δε γίνονται αυτά!

Ενώ, λοιπόν, ο συγκεκριμένος καλλιτέχνης μεγαλούργησε στον αποκαλούμενο χώρο του έντεχνου τραγουδιού, κατέκρινε δημόσια πολλούς καλλιτέχνες – συναδέλφους του – που εμμένουν στην όπως δήλωσε: «εντεχνίλα, σε κάποια πράγματα βαριά, δυσκοίλια, τα οποία μιμούνται την ποίηση χωρίς να έχουν καμία σχέση με την ποίηση». Ανεξαρτήτως ποιότητας, προφανώς ο μεγάλος αυτός συνθέτης δεν στράφηκε μόνο εναντίον του τρόπου έκφρασης αλλά και του τρόπου ζωής. Ξαφνικά μπας κλας το έντεχνο Νιόνιο μου; Γιατί όχι; Ε μα μόνο έτσι η Σωτηρία η Μπέλου γίνεται Πάολα, μέσα σε ένα βράδυ!

Και αναρωτήθηκα… «Γιατί άραγε να το κάνει αυτό;». Εύκολη η απάντηση… Ο συγκεκριμένος καλλιτέχνης έχει αλλάξει σε πολύ μεγάλο βαθμό τον τρόπο έκφρασης, ζωής του και απόψεις του σε σημείο που να μην μπορεί πλέον να διακρίνει κανείς από πού ξεκίνησε και που βρίσκεται. Αριστοτελικός, λέω μέσα μου. Ο Αριστοτέλης όριζε το καλό και το κακό σύμφωνα με την όρεξη των ανθρώπων. Και ορθώς, εφόσον θεωρούμε ότι ο καθένας κυβερνάται με το δικό του νόμο. Διότι εκεί όπου οι άνθρωποι δεν αναγνωρίζουν άλλο νόμο από τη δική τους όρεξη, δεν μπορεί να ισχύει γενικός κανόνας καλών και κακών πράξεων. Άρα, σήμερα τι όρεξη έχω να είμαι; Ποπ, και θα βγω να τραγουδήσω σε μεγάλη λαϊκή πίστα… Αύριο, μπορεί να είμαι μποέμ κ.ο.κ.. γενικώς ότι δηλώσεις είσαι…

Όσο παράδοξο και γελοίο αν φαίνεται αυτό σε κάποιους – ρομαντικούς θα μας αποκαλέσει ο Νιόνιος – από εμάς ας πούμε ότι στην τέχνη όλα επιτρέπονται, ακόμη και οι κωλοτούμπες. Άλλωστε οι άνθρωποι κρίνουν την καλοσύνη ή την κακία των δικών τους πράξεων και των πράξεων των άλλων ανθρώπων με βάση τα δικά τους πάθη, και στην τέχνη υπάρχουν πάθη πολλά. Χαλάλι να γίνει, για τον συγκεκριμένο καλλιτέχνη, αφού σήμερα ξύπνησε και την είδε ποπ, λαϊκά ή όπως αλλιώς και είπε να κατακρίνει το έντεχνο.

Σε μια πολιτική κοινότητα, όμως, θα ρωτήσει κάποιος, πόσο δόκιμο μπορεί να είναι αυτό; Μπορείς, φερ ειπείν, κυριολεκτικά σήμερα να αποδοκιμάζεις μια διακυβέρνηση και αύριο να την στηρίζεις; Αλλά και ανεξάρτητα από την διακυβέρνηση, μπορείς κυριολεκτικά σήμερα να θεωρείς κάποιον λαϊκιστή, ψεύτη, ανίκανο, επικίνδυνο για τη χώρα σου και αύριο να συγκυβερνάς μαζί του; Και εάν είναι μόνο λαϊκιστής, ανίκανος, ψεύτης και επικίνδυνος, πάει καλά – τρόπος του λέγειν. Αν είναι μαζί με όλα αυτά και καθεστωτικός, τότε τι κάνεις; Στην τελική, μπορούν οι άνθρωποι, σε μια πολιτική κοινότητα, να κρίνουν την καλοσύνη ή την κακία των δικών τους πράξεων και των πράξεων των άλλων ανθρώπων με βάση τα δικά τους πάθη;

Αν τα πράγματα ήταν έτσι τότε δε θα χρειαζόμασταν τις ιδεολογίες, τις προσωπικές απόψεις, πολλώ δε μάλλον, τους νόμους και διακυβέρνηση. Ο κάθε άνθρωπος θα καθόριζε την συμπεριφορά και αποφάσεις του όχι σύμφωνα με την διακυβέρνηση και τους νόμους του κράτους, ιδεολογία, απόψεις και πιστεύω του αλλά με το τι όρεξη ξύπνησε σήμερα. Άρα, σε μια πολιτική κοινότητα το μέτρο αυτό είναι, μάλλον, εσφαλμένο. Όχι η όρεξη των ιδιωτών αλλά η σωστή διακυβέρνηση και ο νόμος, που εκφράζει τη βούληση και τη διάθεση του κράτους, αλλά και ιδεολογία, απόψεις και πιστεύω του είναι το μέτρο. Κανείς δεν χαρακτηρίζει ως καλό ή κακό ό,τι φαίνεται τέτοιο στον ίδιο, χωρίς καθόλου να λαμβάνει υπόψη του, καταρχήν, τους δημόσιους νόμους και διακυβέρνηση.

«Το παράκανες με τον ρομαντισμό και καθωσπρεπισμό σου», θα μου πει ένας άλλος. «Σημεία των καιρών. Αυτή η μοίρα τα φταίει όλα! Δέκα χρόνια φτώχειας, πίκρας και απογοήτευσης! Έτσι τα έφερε η μοίρα». «Αν δεν ήταν ο Τσίπρας θα ήταν κάποιος άλλος», μου λένε πολλοί. «Αφού η μοίρα το θέλησε να βρεθούμε σήμερα εδώ δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι», συνεχίζουν τον μονόλογο περί μοίρας. «Δεν ήρθε δα και το τέλος του κόσμου επειδή εκεί που έφτυνες, σήμερα γλείφεις… όλοι το κάνουν άλλωστε».

Στη λογική του η Πάολα μέσα σε ένα βράδυ γίνεται Μπέλου, τσουβάλιασμα, λέω, και εδώ! Ποιοι είναι αυτοί οι όλοι ρε παιδιά;;; Δηλαδή τι μου λέτε;;; Ότι προκειμένου να καταξιωθεί η υπόθεση ενός καθεστώτος κατακρίνεται και λοιδορείται τα σύνολο μιας πολιτικής κοινότητας;;; Αυτά είναι πρακτικές που στρέφονται, πέραν της λογικής, τόσο εναντίον του περί δικαίου αισθήματος, δημοκρατίας όσο και της ειρήνης.

Βλέπετε τα πανεπιστήμια είναι οι πηγές της πολιτικής και ηθικής διδασκαλίας του λαού. Με όποιον δάσκαλο καθίσεις τέτοια γράμματα θα μάθεις, δε λέει άλλωστε ο σοφός ο λαός; Και εμείς δεν θέλουμε να αλλάξουμε τα πανεπιστήμια, δηλαδή πολιτική και ηθική διδασκαλία του λαού, τουλάχιστον για την επόμενη δεκαετία. Μας βολεύει, φαίνεται, να δικαιολογούμε κάπου την αμάθεια και πάθος μας. Αυτή που μας επιτρέπει να αποδεχόμαστε ως πολιτικά ορθό ακόμα και όσους σφετερίζονται χωρίς καμία ντροπή και σε βάρος ενός ολόκληρου λαού θέσεις Υπουργείων. Προτιμούμε τα παλιά σφάλματα από την νέα αποδεδειγμένη αλήθεια. Ε μα αφού, «Όλες τόνε θέλετε, λούγκρες, τον ψηλό τον Κρητίκαρο!». Το είπε ο Σταμάτης! Τι να τα κάνουμε ρε τα πανεπιστήμια όταν έχουμε Νιόνιο στις οθόνες μας και Σταμάτη στα ραδιόφωνα μας;;;

Και εκεί που τείνω να πιστέψω και εγώ σε αυτά – Καθεστώς; Καθεστώς!, λέω από μέσα μου – έρχεται ξαφνικά ο Καραγάτσης να με συνεφέρει. «Μονάχα στις ψυχές των ανόητων», γράφει στη Μεγάλη Χίμαιρα, «το κακό ριζικό σταλάζει το φαρμάκι της οργής. Οι νοήμονες πότε δεν παθιάζονται από τα γεγονότα, παρά μονάχα από τα έργα των ανθρώπων». Και όμως στην Ελλάδα, παθιαζόμαστε από τα γεγονότα και όχι από τα έργα των ανθρώπων. Διαφορετικά θα υπήρχε μέτρο σύγκρισης. Έτσι, όμως, είναι… Γιατί νοήμων εστί μορφωμένος και μόρφωση σημαίνει κατανόηση συσχετισμών, τους οποίους, όμως, οι Έλληνες αδυνατούν να κατανοήσουν. Άρα, τι κάνουν; με οδηγό την μοίρα δικαιολογούν, δηλαδή ισοπεδώνουν, τα πάντα. Αμόρφωτοι; Μάλλον… Σίγουρα, πάντως μάταια τα βάζουν με τη μοίρα και φαρμακώνουν καθημερινά την ψυχή τους…