ΕΚΤ και FED κάνουν λάθος επιλέγοντας ύφεση αντί πληθωρισμού
Γράφει ο Γρηγόρης Νικολόπουλος
Σαφές μήνυμα προς τις κεντρικές τράπεζες σε Ευρωπαϊκή Ένωση, Αγγλία και ΗΠΑ στέλνουν τις τελευταίες ημέρες οι χρηματιστηριακές αγορές οι οποίες αντιδρούν πτωτικά στις αυξήσεις των επιτοκίων. Παρά το γεγονός ότι οι αγορές ανέχονται τις αυξήσεις που έχουν γίνει μέχρι σήμερα και προεξοφλούν και επόμενες, δεν ανέχονται τη λογική των κεντρικών τραπεζών που εκφράστηκε από τον πρόεδρο της FED Τζερόμ Πάουελ προχθές ο οποίος είπε ότι θα συνεχίσει τις αυξήσεις επιτοκίων ακόμη και αν η οικονομία μπεί σε ύφεση.
Η αντίδραση των αγορών είναι δικαιολογημένη και βρισκόμαστε μπροστά σε ένα θανάσιμο λάθος των κεντρικών τραπεζών οι οποίες επιλέγουν την ύφεση αντί του πληθωρισμού. Ο λόγος που οι κεντρικές τράπεζες επικεντρώνουν την προσπάθεια τους μόνο στον πληθωρισμό αδιαφορώντας για την ύφεση είναι ότι ο ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας δεν είναι δική τους αρμοδιότητα. Μόνο η σταθερότητα των τιμών (δηλαδή η απουσία πληθωρισμού) είναι δική τους δουλειά εκ του καταστατικού τους. Προκειμένου λοιπόν να διατηρήσουν τις τιμές σταθερές μπορούν να θυσιάσουν το ρυθμό ανάπτυξης.
Στη σημερινή περίπτωση όμως, ούτε τον πληθωρισμό αντιμετωπίζει η αύξηση των επιτοκίων. Και αυτό διότι ο πληθωρισμός δεν οφείλεται στο πολύ χρήμα που κυκλοφορεί και στην αύξηση της ζήτησης, αλλά στην έλλειψη προσφοράς πρώτων υλών και ενέργειας, λόγω του covid19 αρχικά και του πολέμου στην Ουκρανία στη συνέχεια. Η αύξηση των επιτοκίων απλώς θα δυσχεράνει τη θέση των επιχειρήσεων και των δανεισμένων νοικοκυριών, θα οδηγήσει σε κλείσιμο επιχειρήσεις και σε συνακόλουθη ανεργία τους εργαζόμενους και θα προκαλέσει νέο κύμα κόκκινων δανείων στις τράπεζες. Οι τιμές των πρώτων υλών και της ενέργειας θα παραμείνουν ψηλά διότι οι αιτίες που τις προκαλούν είναι εξωγενείς και δεν επηρεάζονται από τα επιτόκια.
Παράλληλα με την ύφεση και τον πληθωρισμό (συνθήκες στασιμοπληθωρισμού) οι χώρες χάνουν μια μοναδική ευκαιρία να περιορίσουν το χρέος τους ως ποσοστό του ΑΕΠ. Διότι ο πληθωρισμός μαζί με ανάπτυξη απομειώνει πάρα πολύ γρήγορα το χρέος σε σχέση με το ΑΕΠ και εξυγιαίνει τις οικονομίες, ενώ αν αυξηθούν τα επιτόκια το ΑΕΠ επιβραδύνεται και το χρέος μεγαλώνει ή εν πάση περιπτώσει διατηρείται υψηλό. Ιδιαίτερα με τις σημερινές συνθήκες υπερχρέωσης ο πληθωρισμός έπρεπε να αφεθεί να δράσει εξυγιαντικά για το χρέος, δημόσιο και ιδιωτικό για να υπάρχουν προοπτικές στις οικονομίες.
Η αύξηση των επιτοκίων είναι αυτό ακριβώς που χαλάει το μείγμα πολιτικής και οδηγεί στον στασιμοπληθωρισμό.
Πολλοί οικονομολόγοι – και ακόμη περισσότεροι επιχειρηματίες – εκτιμούν ότι οι κεντρικές τράπεζες δεν θα έπρεπε να παρέμβουν σε αυτή τη φάση. Αφενός διότι το εργαλείο παρέμβασης δηλαδή τα επιτόκια δεν λειτουργεί και αφετέρου διότι θα προκαλέσουν μεγαλύτερη ζημιά στις οικονομίες. Και αυτό τους δείχνουν οι αγορές με την υποχώρηση τους. Δυστυχώς οι κεντρικές τράπεζες είναι εγκλωβισμένες σε μια “ψυχολογική” παγίδα: Ενώ η δουλειά τους είναι να μην επιτρέψουν στον πληθωρισμό να ανέβει, το μόνο εργαλείο που διαθέτουν για να τον περιορίσουν είναι η αύξηση των επιτοκίων. Συνεπώς έχουν να διαλέξουν μεταξύ του να μη κάνουν τίποτα τώρα και του να αυξήσουν τα επιτόκια. Το να μη κάνουν τίποτα το αποφεύγουν διότι θα μοιάζουν αδρανείς, συνεπώς κάνουν το μόνο που μπορούν, αυξάνουν τα επιτόκια. Και είναι η λάθος κίνηση.
