Είναι μέρος της θεραπείας ή μέρος της αρρώστιας;

Γράφει ο Γιάννης Κίτσος

Με αφορμή το Προεδρικό Διάταγμα 85/2022 το Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών (ΣΕΗ) ζήτησε την απόσυρση του και προχώρησε σε μια σειρά κινητοποιήσεων. Αίτημα του ΣΕΗ είναι η υπαγωγή όλων των καλλιτεχνών στη μισθολογική βαθμίδα ΤΕ (απόφοιτοι Τεχνολογικής Εκπαίδευσης). Έχει λογική αυτό για κάθε επαγγελματική ομάδα; Σαφώς και έχει. Και όπως και κάθε άλλη επαγγελματική ομάδα, έτσι και αυτή των καλλιτεχνών έχει κάθε δικαίωμα να διεκδικεί τα συμφέροντα της. Μέχρι εδώ καλά. 

Το αίτημα, όμως, για υπαγωγή όλων των καλλιτεχνών στη μισθολογική βαθμίδα ΤΕ αυξάνει το κόστος εργασίας τους. Και αυτό το επιπλέον κόστος καλείται να το καλύψει κάποιος. Και αυτός ο κάποιος, στην περίπτωση των ηθοποιών, δεν είναι φυσικά το κράτος-πατερούλης, αλλά ο θεατής. Όπως και για κάθε άλλη επαγγελματική ομάδα, έτσι και για αυτή των καλλιτεχνών, εγώ δεν έχω καμία αντίρρηση να αυξηθεί το κόστος εργασίας τους. Πως όμως; Αν οι ίδιοι θεωρούν ότι με την προσφορά τους μπορούν να το καλύψουν. 

Το εάν θα αποφασίσω να αγοράσω μια υπηρεσία ή ένα προϊόν, πολλώ δε μάλλον να πάω σε μια παράσταση, αντιλαμβάνεστε ότι κριτήριο μου δεν είναι η μισθολογική βαθμίδα ΤΕ, αλλά η σχέση ποιότητας και κόστους. Άρα τα πάντα έχουν να κάνουν όχι μόνο με την προσφορά αλλά και την ζήτηση. Αντιλαμβάνεστε, λοιπόν, ότι αν το επιπλέον αυτό κόστος δεν το απορροφήσει ο θεατής, δηλαδή δεν δεχτεί να το πληρώσει, τότε θα υπάρξει μείωση παραστάσεων ή και θεάτρων. Και φυσικά, ο θεατής δεν θα αποφασίσει να μην πάει σε παραστάσεις διάσημων και καθιερωμένων καλλιτεχνών, αλλά νέων και άσημων. Και αυτό δεν το λες και «προοδευτικό»!

Η απαξίωση του καλλιτεχνικού προϊόντος στην χώρα, αλλά και παγκοσμίως, με την επικράτηση των reality και των influencer δεν προέκυψε επειδή οι καλλιτέχνες δεν είχαν μισθολογική βαθμίδα ΤΕ, αλλά από την υποβάθμιση της παιδείας. Τα θέατρα και τις σκηνές δεν τις γεμίζουν οι μισθολογικές βαθμίδες ΤΕ, αλλά οι μορφωμένοι άνθρωποι. Το αίτημα όμως των σημερινών καλλιτεχνών δεν είναι για μια αναβαθμισμένη παιδεία, αλλά για μισθολογική βαθμίδα ΤΕ!    

Αυτή είναι η οικονομική διάσταση του ανωτέρω ζητήματος. Υπάρχει, όμως, και η διάσταση της ποίησης, δηλαδή της τέχνης καθαυτής. Μέχρι πρότινος παρακολουθούσαμε παραστάσεις που είτε γελοιοποιείτο καλλιτεχνικά το αίτημα για μισθολογική βαθμίδα ή και δημόσιος υπάλληλος, είτε παρουσιαζόταν δραματικά. Η τέχνη δεν αφορά την ισότητα, αλλά την ελευθερία. Την ελευθερία της έκφρασης. Δεν αφορά την ασφάλεια, αλλά την αναζήτηση της αλήθειας. Την αναζήτηση της καλλιτεχνικής αλήθειας. Η ποίηση σήμερα, και αυτό αφορά το σύνολο του «προοδευτικού» καλλιτεχνικού κόσμου, προβαίνει σε συνεχείς απόπειρες ώστε να φαίνεται πραγματική, πράγμα που δεν είναι καθόλου ποιητικό. Να εκλάβω, λοιπόν, ότι από τις παραστάσεις του μέλλοντος θα σταματήσει η διακωμώδηση ή και δραματοποίηση του αιτήματος της μισθολογικής βαθμίδας ή και δημοσίου υπαλλήλου.     

Υπάρχει, βέβαια, και η ηθική διάσταση του θέματος. Εάν ο καλλιτέχνης καταστεί δημόσιος ή και ιδιωτικός υπάλληλος, τελικά θα πρέπει να συμμορφώνεται με τον εργοδότη του και να δικαιολογεί τα χρήματα που παίρνει! Ποιος θα είναι ο βαθμός ελευθερίας ενός καλλιτέχνη, όταν για οποιαδήποτε παράσταση ανεβάζει, θα πρέπει πρώτα να λογοδοτεί με τον εργοδότη του! Πόσο ειλικρινές, άρα και ηθικό, θα είναι αυτό απέναντι στο κοινό του;  

Τέλος, φαντάζεστε ο Χατζηδάκης, ο Θεοδωράκης, ο Γκάτσος, ο Ρίτσος, ο Ελύτης, ο Καββαδίας, ο Βαμβακάρης, ο Τσιτσάνης, η Μπέλου, ο Μακρής, ο Λογοθετίδης, ο Βεάκης, ο Μινωτής, η Παξινού, η Κυβέλη να περίμεναν την μισθολογική βαθμίδα ΤΕ για να ανέβουν στην σκηνή ή να γράψουν ποίηση; Αν θέλετε να το δούμε και λίγο ροκ, να μιλήσουμε για τον Πωλ Σιδηρόπουλο, τον Νικόλα Άσιμο, τον Τζίμη Πανούση και τον Δημήτρη Πουλικάκο!

Ο δε Καρυωτάκης αυτοκτόνησε από κατάθλιψη. Γιατί; Εξαιτίας της εργασίας του ως δημόσιος υπάλληλος αλλά και της μετάθεσής του στην Πρέβεζα. Οι δύο αυτοί λόγοι επηρέασαν σοβαρά την ψυχική του διάθεση. Πριν αυτοκτονήσει πρόλαβε να γράψει ένα ποίημα με τίτλο «Δημόσιοι υπάλληλοι». Σε αυτό γράφει τα ακόλουθα:

«Οι υπάλληλοι όλοι λιώνουν και τελειώνουν

σαν στήλες δύο δύο μες στα γραφεία.

(Ηλεκτρολόγοι θα ’ναι η Πολιτεία

κι ο Θάνατος, που τους ανανεώνουν.)

Κάθονται στις καρέκλες, μουτζουρώνουν

αθώα λευκά χαρτιά, χωρίς αιτία.

«Συν τῃ παρούσῃ αλληλογραφίᾳ

έχομεν την τιμήν» διαβεβαιώνουν.

Και μοναχά η τιμή τούς απομένει,

όταν ανηφορίζουνε τους δρόμους,

το βράδυ στις οχτώ, σαν κουρντισμένοι.

Παίρνουν κάστανα, σκέπτονται τους νόμους,

σκέπτονται το συνάλλαγμα, τους ώμους

σηκώνοντας οι υπάλληλοι οι καημένοι». 

 

Η τέχνη έχει θεραπευτική ιδιότητα. Γιατί; Γιατί χαλαρώνει, καλλιεργεί, διευρύνει το πνεύμα, γλυκαίνει την καρδιά και πάνω από όλα μας βγάζει από τα προβλήματα της καθημερινότητας. Με κάθε ευκαιρία που θα τους δοθεί, οι σημερινοί «προοδευτικοί» καλλιτέχνες έχουν φροντίσει να κάνουν το ποιητικό πραγματικό, καθημερινό. Εδώ που έχει φτάσει η σημερινή τέχνη και οι εκπρόσωποι της – κυρίως «προοδευτικοί» – θα πρέπει ειλικρινά να αναρωτηθούν πολύ σοβαρά με ποιον θέλουν να είναι. Με την θεραπεία ή την αρρώστια;