«Δεν ξέρει κανείς τι γίνεται πίσω από τις κλειστές πόρτες»
Του Ανδρέα Ριζούλη *
Μια πολύ γνωστή έκφραση η οποία αποτυπώνει το σύνολο των κοινωνιών μας. Όλοι μας ανεξαιρέτως έχουμε ως στόχο την εσωτερική μας ασφάλεια. Να μεγαλώσουμε σωστά τα παιδιά μας, να κάνουμε σωστά τη δουλειά μας. Μόνο έτσι εξασφαλίζουμε ένα βαθμό ησυχίας σε έναν κόσμο επισφαλή. Για τα άλλα ας φροντίσουν οι άλλοι. Η τάση να μην ενοχλείς, να μη θίγεις τα κακώς κείμενα, γενικά να μην μπλέκεσαι όπως λέμε δεν αφορά μόνο την ασφάλειά μας, δεν εξασφαλίζει μόνο την ησυχία μας, αλλά συχνά το θεωρούμε και θέμα ευγένειας.
Μην κρίνεις για να μην κριθείς… Αυτό έχουμε οι περισσότεροι στο μυαλό μας στην καθημερινή μας πορεία. Ακούς το παιδί του γείτονα να κλαίει σπαραχτικά επειδή ο πατέρας το χτυπάει. Βλέπεις τη γειτόνισσα με σημάδια στο πρόσωπο και στα χέρια από κακομεταχείριση. Η φράση της μετεμφυλιακής Ελλάδας «όσα κλείνει η πόρτα σου» αντηχεί σαν καμπάνα. Και μένουμε αμέτοχοι. Γι’ αυτό και κλείνουμε τ’ αυτιά μας, αποστρέφουμε το βλέμμα μας. Ίσως εφαρμόζοντας την πρακτική αυτή, να είναι ένας τρόπος να μην συγκρίνονται τα όσα γίνονται μέσα και στις δικές μας οικογένειες. Η αδιαφορία λειτουργεί ως καθαρτικό και για τις δικές μας πράξεις. Δεν ασχολούμαστε με κανέναν, δεν μας ενοχλεί κανείς.
Εγκλήματα πάθους, εγκλήματα τιμής. Είναι τόσο παλιά όσο και η παρουσία του ανθρώπου στη γη. Από τον Κάιν στη σημερινή εποχή, οι κοινωνίες μας έχουν εξελιχθεί και έχουν μεταμορφωθεί. Οι αιτίες όμως της βίας και των εγκλημάτων έχουν παραμείνει σταθερές. Ζήλια, φθόνος, οικονομικά ζητήματα, η βουλιμία του κέρδους, η απληστία, η τάση για επιβολή του δικού μας τρόπου σκέψης στα υπόλοιπα μέλη της παρέας (bullying) ή της οικογένειάς μας (ενδοοικογενειακη βία), ο αψύς μας χαρακτήρας όπως λέμε. Η ζωή μας είναι ήδη τόσο μικρή και με τόσα προβλήματα, γιατί να φορτωνόμαστε και τα προβλήματα των άλλων; Από πόρτα σε πόρτα, φαίνεται πλέον πως έχουμε πέσει πάνω σε τοίχο δυστυχώς. Από κοινωνία – άνθρωποι της τιμής οδεύουμε ταχύτατα προς κοινωνία της ντροπής.
Η καταπληκτική αντίθεση που μπορεί να βρει κάποιος είναι στη συμπεριφορά μας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Όσο αδιάφοροι είμαστε στις σχέσεις μας με τους άλλους, τόσο καταγγελτικοί γινόμαστε στο διαδίκτυο. Εκεί θεριεύουμε, παίρνουμε φωτιά. Ακυρώνουμε μεμιάς πρόσωπα και πράγματα, αφανίζουμε ολοκληρωτικά ομάδες και συμπεριφορές, πολλές φορές χωρίς σοβαρό λόγο. Το πρόβλημα με την όλη κατάσταση είναι πως συμπεριφερόμαστε μέσα στην κοινωνία ως ιδιώτες και όχι ως πολίτες. Στο σχολείο, στην πολυκατοικία, στη δουλειά μας, συχνά αφήναμε ανυπεράσπιστο τον αδύνατο, δεν είπαμε ένα “ως εδώ“ όταν έπρεπε. Γιατί αυτό έχει κόστος. Και είναι δικαιολογημένο και κατανοητό.
Ως ένα βαθμό..
Οφείλουμε να καταλάβουμε όλοι πως το πληκτρολόγιο δεν είναι πλέον αρκετό. Δεν μπορούμε να ταυτίζουμε το προφίλ μας στο fb με τον όρο «πολίτης». Το να αναφωνούμε όλοι σαν μια φωνή «να το κακό» και να το κάνουμε μια κοινοποίηση στο fb, μέχρι το σημείο να βγούμε μπροστά, πρώτοι από όλους και να τραβήξουμε στην επιφάνεια αυτόν που μας έχει ανάγκη, απέχει πολύ.
Πίσω από το πληκτρολόγιο κινούμαστε σαν μέλη μιας κοινής ομάδας και είναι εύκολο να πούμε τη γνώμη μας. Χωρίς μεγάλο κόστος ανοίγουμε την πόρτα μας στον ξένο. Όταν όμως ξέρουμε πως αυτό που θα κάνουμε έχει ρίσκο πραγματικό, η πράξη μας μπορεί να έχει κόστος και θα εκτεθούμε βοηθώντας κάποιον, η πόρτα μας τότε συνήθως είναι κλειστή.
Έχουμε δουλειά αρκετή ακόμη για να φτιάξουμε μια κοινωνία τιμής και όχι ντροπής. Είναι στο χέρι μας και την αξίζουμε.
* Ο κ. Ανδρέας Ριζούλης είναι ενδοκρινολόγος, Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
