Ασφαλιστικό… κενό

Γράφει ο Κωνσταντίνος Μανίκας, Οικονομολόγος – Ψυχολόγος, Συγγραφέας

Ένα από τα πιο “ταλαιπωρημένα”, πολιτικά και κοινωνικά, θέματα παραμένει το ασφαλιστικό μας σύστημα. Ένα αναδιανεμητικό μοντέλο που επί δεκαετίες δεν αξιοποιούσε ορθολογικά τους πόρους του, ούτε επενδυτικά, ούτε σε επίπεδο προσφερόμενων υπηρεσιών και παροχών που μετατράπηκε σε εργαλείο προεκλογικής μικροπολιτικής διαχείρισης. Ένα σύστημα που ήταν προφανές, εδώ και δεκαετίες, ότι κάποια στιγμή θα “έσκαγε” κάτω από το βάρος των λάθος ιεραρχήσεων, της αδύναμης δομής του αλλά και καθαρά οικονομικών (ασθενική ανάπτυξη κι απασχόληση) και δημογραφικών παραγόντων.

Περιμένουμε με μεγάλο ενδιαφέρον να δούμε τη συνολική προσέγγιση της σημερινής κυβέρνησης και τον τρόπο που θα επιχειρήσει να συνδυάσει το διαχρονικά αναδιανεμητικό σκεπτικό με πιο κεφαλαιοποιητικά στοιχεία. Στα πρώτα θετικά σημάδια πρέπει να καταγραφεί  η διόρθωση ενός εξόφθαλμου σφάλματος που επί της ουσίας τιμωρούσε αντί να επιβραβεύει όσους παρέμεναν πάνω από 30 χρόνια εργασιακά ενεργοί. Καλώς λοιπόν, προβλέπεται η αύξηση του ποσοστού αναπλήρωσης, άρα και η σύνταξη, όσων προσφέρουν περισσότερα στο σύστημα με συνέπεια.

Όμως προκαλεί εντύπωση η επιλογή να αυξηθεί το ποσό για την ελάχιστη εισφορά. Ακόμη κι αν νομοθετικά έπρεπε υποχρεωτικά να αποσυνδεθεί το ύψος της από το εισόδημα, όπως ίσχυε έως τώρα, δεν έχει ακουσθεί κανένα επιχείρημα που να εξηγεί αναλογιστικά την ανάγκη για μια τέτοια κίνηση. Έστω και άτυπα θα μπορούσε να έχει χρησιμοποιηθεί ένας έμμεσος τρόπος υπολογισμού που να μην επιτρέπει την υπέρβαση της εισφοράς από ένα ποσοστό και πάνω του βασικού μισθού.

Υπενθυμίζω ότι η ΝΔ δικαίως θεωρούσε υπερβολικό το 27% του νόμου Κατρούγκαλου που είχε αρχικά ορίσει την κατώτατη εισφορά στα 168 ευρώ για να ανέβει λίγο αργότερα στα 180 λόγω της αύξησης του κατώτατου μισθού. Με βάση αυτή τη φόρμουλα οι εισφορές θα έφθαναν στα 220 ευρώ, που δήλωσε ο νέος υπουργός ότι θα οριστεί τώρα το σχετικό ποσό, θα έπρεπε ο βασικός μισθός να αυξηθεί κατά περίπου 150 ευρώ ακόμα, αγγίζοντας τα 800!

Υπενθυμίζω επίσης ότι η προεκλογική υπόσχεση της ΝΔ αφορούσε τόσο την φορολογική, όπως ήδη συνέβη, αλλά και την ασφαλιστική ελάφρυνση των ελεύθερων επαγγελματιών και των επιχειρήσεων.  Δεν υπονόησε ποτέ ότι στόχος είναι η συνολική μείωση της επιβάρυνσης, διαχωρίζοντας τα δυο πεδία, όπως γίνεται τώρα. Όσο ευεργετικές κι αν είναι οι διατάξεις για την πολύ χαμηλή φορολόγηση των πρώτων ετών δραστηριοποίησης ενός νέου αυτοαπασχολούμενου, μοιάζει ακόμη ακατανόητη η επιβάρυνση όσων διαθέτουν χαμηλά εισοδήματα και επί της ουσίας ροκανίζει το μισό από το φορολογικό όφελος.

Αρκετοί από αυτούς επέλεξαν πρόσφατα να προχωρήσουν σε διακανονισμό των συσσωρευμένων ασφαλιστικών χρεών, επειδή τους δινόταν η δυνατότητα διαγραφής μεγάλου μέρους του κεφαλαίου, εκτός από τους τόκους, και αποπληρωμής σε μεγάλο αριθμό δόσεων. Η νέα επιβάρυνση μπορεί να φέρει, κάποιους από αυτούς, σε δυσχερή θέση, και πιθανότατα να θέσει σε κίνδυνο τη δυνατότητα εξυπηρέτησης της ρύθμισης χρεών. Δεν θα έχουν προλάβει να αισθανθούν το όφελος από την μείωση του φόρου εισοδήματος ενώ ήδη επί αρκετούς μήνες του 2020 θα καταβάλλουν αυξημένες εισφορές.

Χρόνος υπάρχει έως την ψήφιση του νόμου. Ας ελπίσουμε ότι θα πρυτανεύσουν ψυχραιμότερες, ωριμότερες και καλύτερα τεκμηριωμένες φωνές που θα αποτρέψουν ένα πολιτικό λάθος (ανακολουθία) και κοινωνικό (οικονομική επιβάρυνση) λάθος,.