Η Αυτοκρατορία της Υποτέλειας

Γράφει ο Γιάννης Κίτσος, οικονομολόγος – σύμβουλος χρηματοοικονομικού και στρατηγικού σχεδιασμού

Η απώλεια της ελευθερίας σπανίως συντελείται απότομα. Δεν την αφαιρούν με τη βία, αλλά την υπογράφουμε μόνοι μας, με το χαμόγελο της προσαρμογής. Κάποτε ήταν οι Ρωμαίοι και ο Graeculus esuriens, ο πειναλέος, ο κόλακας, ο μικρολόγος, ο φλύαρος που έμαθε να ζει μέσα από τη χάρη του ισχυρού. Σήμερα, είναι οι σύγχρονοι «Ρωμαίοι» των αγορών, των funds, των γεωπολιτικών επιτηρητών και φυσικά ένας Πρωθυπουργός που έχει χτίσει την εξουσία του πάνω ακριβώς σε αυτή τη νοοτροπία.

Η κυβέρνηση Μητσοτάκη δεν ασκεί πολιτική παρά μόνο διαχειρίζεται αποδοχή. Και η αποδοχή, στην Ελλάδα του 2025, δεν είναι τίποτα άλλο παρά το αποτέλεσμα μιας συνειδητής εσωτερικής υποτέλειας μιας χώρας που χειροκροτεί τις επισκέψεις των ισχυρών αντί να τις διαπραγματεύεται. Η σημερινή συνάντηση του Κυριάκου Μητσοτάκη στο Μέγαρο Μαξίμου με την Kimberly Guilfoyle, νέα πρέσβειρα των ΗΠΑ, αλλά και με Αμερικανούς υπουργούς Εσωτερικών και Ενέργειας, δεν είναι απλώς διπλωματικό γεγονός. Είναι σκηνή από το θέατρο της εξάρτησης. Τα χαμόγελα, οι φωτογραφίες, οι δηλώσεις περί «στρατηγικής συνεργασίας» συνθέτουν το ίδιο γνωστό αφήγημα, την Ελλάδα ως «πύλη», ως «κόμβο», ως «σύμμαχο». Μα ποτέ ως ελεύθερη, αυτόνομη, ισότιμη δύναμη.

Ο Μητσοτάκης θυμίζει τον ευγενικό αυλικό μιας νέας Κωνσταντινούπολης. Ενσαρκώνει τον τύπο του εκσυγχρονισμένου Γραικύλου, άψογα ντυμένου, τεχνοκρατικά πειθαρχημένου, επικοινωνιακά ευφυούς, αλλά βαθιά εξαρτημένου. Για εκείνον, η ανεξαρτησία δεν είναι αξία, είναι απλώς προϊόν καλών σχέσεων. Η κυριαρχία του Έθνους μεταφράζεται σε «ευθυγράμμιση», όχι σε αυτονομία.

Κι όμως, αυτή η νοοτροπία δεν γεννήθηκε σήμερα. Ο Τσίπρας άνοιξε τον δρόμο. Ήταν εκείνος που πρώτος έντυσε την υποτέλεια με επαναστατικά χρώματα, που, στο ίδιο Μέγαρο Μαξίμου, φωτογραφιζόταν δίπλα σε Αμερικανούς αξιωματούχους και Ευρωπαίους ηγέτες, έχοντας μόλις παραδώσει τη δημόσια περιουσία της χώρας για 99 χρόνια στο Υπερταμείο. Ήταν εκείνος που, στο όνομα της «εθνικής ευθύνης», υπέγραψε τη Συμφωνία των Πρεσπών, ανοίγοντας τον δρόμο για τη συρρίκνωση της ιστορικής μνήμης και την αποδοχή του γεωπολιτικού τετελεσμένου.

Ο Μητσοτάκης απλώς συνέχισε εκεί που ο Τσίπρας σταμάτησε. Με άλλη γλώσσα, ίδια λογική. Ο ένας υποτάχθηκε στο όνομα της «αριστερής ωριμότητας», ο άλλος στο όνομα της «δεξιάς σοβαρότητας». Και οι δύο υπήρξαν εκφραστές της ίδιας αυτοκρατορίας της υποτέλειας, της Ελλάδας που δεν διαπραγματεύεται, αλλά δικαιολογεί. Η χώρα πέρασε από τον ριζοσπαστισμό της εξάρτησης στον τεχνοκρατικό ραγιαδισμό χωρίς να το καταλάβει.

Ο Τσίπρας υπέγραψε τη μόνιμη οικονομική κατοχή, ο Μητσοτάκης τη μετατρέπει σε πολιτισμική. Ο πρώτος υποθήκευσε τη γη, ο δεύτερος τη συνείδηση. Ο πρώτος έδωσε τις Πρέσπες, ο δεύτερος ίσως ετοιμάζει μια νέα «Πρέσπα» στο Αιγαίο ή στην Ανατολική Μεσόγειο, με το ίδιο επιχείρημα, την «Εθνική υπευθυνότητα». Μόνο που κάθε φορά, η ευθύνη βαφτίζει τη συνθηκολόγηση και η υποτέλεια ονομάζεται στρατηγική.

Το Μέγαρο Μαξίμου δεν είναι πια θεσμικό κέντρο, αλλά στούντιο επικοινωνίας. Εκεί παράγεται η εικόνα της «Ελλάδας που μεταρρυθμίζεται», που «ηγείται», που «ανεβαίνει». Μα πίσω από το φως, η σκιά είναι πάντα η ίδια. Ο μικρός, προσαρμοστικός, ευέλικτος Γραικύλος, εκείνος που χρειάζεται πάντοτε έναν ισχυρό προστάτη για να αισθανθεί ασφαλής.

Κι έτσι, μέσα στο Μαξίμου, το πνεύμα του Graeculus esuriens ανασαίνει ξανά. Όχι με ράσα και δεισιδαιμονίες, αλλά με power points και επενδυτικά deals. Όχι με βασιλείς και πατριάρχες, αλλά με πρέσβεις και CEO. Και όχι με την ψευδαίσθηση μιας Αυτοκρατορίας που κατέρρεε υπό τους Οθωμανούς αφού πρώτα λεηλατήθηκε από τη Δύση, αλλά με την αυταπάτη μιας κυβέρνησης που ολοκλήρωσε τον μετασχηματισμό της υποτέλειας σε πολιτική στρατηγική.

Κάθε εποχή έχει το δικό της είδος κατοχής. Οι αλυσίδες του σήμερα δεν είναι σιδερένιες. Είναι αόρατες, υφασμένες από επικοινωνία, φόβο και επίφαση σταθερότητας. Δεν μας εξαναγκάζουν, παρά μας πείθουν. Δεν μας επιβάλλονται, παρά μας γοητεύουν. Η Ελλάδα του 2025 δεν είναι κατεχόμενη, είναι εξημερωμένη. Κι αυτή είναι η πιο επικίνδυνη μορφή εξάρτησης. Είναι εκείνη που δεν χρειάζεται στρατό, γιατί έχει ήδη κατακτήσει τη συνείδηση.

Κάποτε, ο Γραικύλος έγλειφε τα σανδάλια του Ρωμαίου για να επιβιώσει. Σήμερα, φοράει κοστούμι, κρατά tablet και χαμογελά στους φακούς. Μα η ψυχή του παραμένει ίδια, βολεμένη, πειθήνια, πρόθυμη.

Η απελευθέρωση δεν θα έρθει μόνο από αλλαγή ηγεσίας, αλλά κυρίως επαναφορά της αίσθησης του μέτρου και της αξιοπρέπειας και από την άρνηση του Έλληνα να είναι υποτελής, έστω και «εκσυγχρονισμένος». Όσο η χώρα βαφτίζει την υποτέλεια στρατηγική, η Ιστορία θα την αντιμετωπίζει ως επαρχία. Αλλά η Ελλάδα έχει πάντα μέσα της τη δύναμη να σταθεί όρθια και να υπερασπιστεί τα συμφέροντά της, την ελευθερία της, την ιστορική της συνέχεια. Και όποιος υπηρετεί την πατρίδα με τόλμη και όραμα, όπως έπραξαν οι μεγάλοι ηγέτες της παράταξης και της Ιστορίας μας, ξέρει πως η αξιοπρέπεια δεν παραχωρείται… Κατακτάται!