1821: Επανάσταση ηρωϊκή, ευλογημένη ή τυχερή;

Γράφει ο Παναγιώτης – Σωκράτης  Λουμάκης, γενικός γιατρός, Δουβλίνο  Ιρλανδίας

Η απελευθέρωση της Ελλάδας από τον Οθωμανικό ζυγό μετά την επανάσταση του 1821 ήταν ένα ιστορικό γεγονός, που ξεπέρασε τις εκτιμήσεις και προβλέψεις κάθε ανθρώπου σκεπτόμενου με βάση την ψυχρή λογική, σχεδόν ένα θαύμα.

Δεν θα υποτιμήσω βέβαια τον ηρωισμό και το μαχητικό πνεύμα των αγωνιστών του 1821, όμως ο ηρωισμός και οι νίκες τους στα πεδία των μαχών δεν ήταν αρκετά να μας χαρίσουν την ελευθερία, εάν δεν συνέτρεχαν και άλλοι παράγοντες. Άλλωστε, μετά τις αρχικές επιτυχίες αναλωθήκαμε στις εμφύλιες διαμάχες μας και στη συνέχεια ήλθε και ο Ιμπραήμ να μάς αποτελειώσει. Με το Μεσολόγγι να έχει πέσει και τον Ιμπραήμ να καταπνίγει τις επαναστατικές εστίες στην  Πελοπόννησο, σε στρατιωτικό επίπεδο η επανάσταση “έπνεε τα λοίσθια”.

Αλλά και στο διπλωματικό επίπεδο, οι προοπτικές ήταν εξίσου ζοφερές. Ειναι γνωστό ότι όλες οι μεγάλες δυνάμεις της εποχής (Αγγλία, Γαλλία, Αυστρία, Πρωσσία), με την εξαίρεση τής Ρωσίας, ήταν αντίθετες στην ελληνική επανάσταση, για πολλούς και διαφορετικούς λόγους η κάθε μία. Η Αυστρία π.χ. ήταν αντίθετη λόγω αρχής σε οποιαδήποτε εξέγερση, η Αγγλία και η Γαλλία επειδή φοβόντουσαν επέκταση της Ρωσίας από ενδεχόμενη κατάρρευση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας.   Επομένως, μόνο ένας αρρωστημένα αισιόδοξος άνθρωπος θα μπορούσε να ελπίζει στην τελική επιτυχία της επανάστασης.

Κι όμως, αστάθμητοι παράγοντες μπαίνουν σταδιακά στην εξίσωση “ελληνική επανάσταση” και τροποποιούν θετικά το αποτέλεσμα της. Αρχικά το ρεύμα του φιλελληνισμού στις Ευρωπαϊκές χώρες και η ευνοϊκά διακείμενη κοινή γνώμη πιέζει τις κυβερνήσεις τους για αλλαγή τής ουδέτερης στάσης, που ουσιαστικά εξυπηρετούσε την Τουρκία. Όμως και πάλι, το καλύτερο που θα μπορούσαμε να περιμένουμε ήταν ένα αυτόνομο κρατίδιο, φόρου υποτελές στην Υψηλή Πύλη, υπό την επικυριαρχία του σουλτάνου (Συνθήκη του Λονδίνου 1827).

Και τότε συμβαίνει το εντελώς αναπάντεχο. Η ναυμαχία του Ναβαρίνου, όπου από συγκυρίες της “τύχης“ επέρχεται γενικευμένη σύρραξη του Ευρωπαϊκού στόλου και του Τουρκο-αιγυπτιακού και ο δεύτερος καταστρέφεται  ολοσχερώς. Για να μην μακρηγορώ, όσοι νομίζουν ότι ο Ευρωπαϊκός στόλος σκόπιμα ενεπλάκη σε ναυμαχία με τον Ιμπραήμ είναι  ανιστόρητοι. Ο ναύαρχος Κόδριγκτον, που είχε την αρχηγία τών ενωμένων ευρωπαϊκών μοιρών, έπεσε σε δυσμένεια μετά την ναυμαχία και κινδύνευσε να περάσει ναυτοδικείο στην Αγγλία. (Αυτά τα γράφω για κάποιους σύγχρονους Ευρώδουλους που πιστεύουν ότι οι Αγγλοι τότε σκόπιμα μάς ευεργέτησαν)

Με βάση τη νέα γεωπολιτική κατάσταση που διαμορφώθηκε , και μάλιστα μετά και τον Ρωσο-τουρκικό πόλεμο τού 1828 , οι Δυτικές χώρες ήθελαν πλέον μία πλήρως ανεξάρτητη Ελλάδα, διότι εάν ήταν απλώς αυτόνομη, υπο οθωμανική επικυριαρχία, η Ρωσία θα είχε το αποκλειστικό δικαίωμα  να επεμβαίνει  προς υπεράσπιση μας, με βάση τη συνθήκη του Κιουτσούκ-Καϊναρτζή (1774). Ενώ έτσι θα μπορούσαν να χώνουν κι αυτές τη “μύτη” τους στα εσωτερικά μας. Οι γνωστές πονεμένες ιστορίες που ακολούθησαν.

Παρά ταύτα, για να μην μεμψιμοιρούμε διαρκώς, το αποτέλεσμα της ελληνικής επανάστασης ήταν θετικό και οι θυσίες των αγωνιστών της δεν πήγαν χαμένες. Το ότι μάλιστα καρποφόρησαν παρά τις κατάφωρα αντίξοες συνθήκες μάς διδάσκει δύο πράγματα. Πρώτον, να εμφορούμαστε από το ίδιο ελεύθερο, αδούλωτο πνεύμα τους, που συχνά δεν υπακούει σε λογικούς κανόνες καί πάει κόντρα στις υποδείξεις τών υποταγμένων “συνετών“ ανθρώπων (πάλι για τους ευρώδουλους, τους συνηγόρους των μνημονίων τα γράφω). Και δεύτερον, να μη χάσουμε την ελπίδα μας σήμερα, πού όλα δείχνουν απελπιστικά χαμένα. Είτε ο Θεός της Ελλάδας, είτε η θεά Τύχη (διαλέγετε και παίρνετε ανάλογα με τις πεποιθήσεις σας ) κάποια ζαριά ευνοϊκή θα ρίξει πάλι για μάς. Όπως τότε το ‘21.

Πηγή: LARISSANET