Η ελληνική μοναξιά και ο γερμανικός μονόδρομος
Γράφει ο Γιάννης Πήλιουρας, Διεθνολόγος
Οι τεκτονικές αλλαγές που προοιωνίζονται στο διεθνές σύστημα από τους αναλυτές και τους πολιτικούς μετά τις τελευταίες εξελίξεις (εκλογή Trump και Brexit) δεν μπορούν να αφήσουν καμία χώρα αδιάφορη. Η Ελλάδα, σε αυτή την ιδιαίτερα δύσκολη οικονομικά συγκυρία, είναι από τις άμεσα ενδιαφερόμενες χώρες σε πολλά επίπεδα για το που θα κινηθούν οι βασικές παίκτες στην παγκόσμια σκακιέρα. Κι αυτό διότι εξαρτάται άμεσα η επιβίωση της χώρας από τις σταθερές συμμαχίες της τόσο με την Ε.Ε. όσο και με το ΝΑΤΟ στο οποίο την πρωτοκαθεδρία έχει η ισορροπιστική δύναμη των ΗΠΑ. Παρά ταύτα υπάρχουν όλο και περισσότερες απόψεις που καλούν τη χώρα μας, λόγω των πιεστικών δημοσιονομικών αποφάσεων που καλείται η εκάστοτε ελληνική κυβέρνηση να πάρει, να αποσκιρτήσει των παραδοσιακών της συμμαχιών και να αποτελέσει το δορυφόρο έτερων δυνάμεων.
Η στρατηγική μας μοναξιά
Η Ελλάδα παρά τα δεδομένα γεωγραφικά της πλεονεκτήματα (σταυροδρόμι στη Μεσόγειο, εγγύτητα με την Ανατολή, θαλάσσια πύλη εισόδου στην Ευρώπη), παραμένει μια χώρα με σοβαρές οικονομικές δυσκολίες, εξαρτημένη από το δημόσιο δανεισμό της από τους Ευρωπαίους εταίρους της. Η οικονομική αυτή αδυναμία, παρά τις τεράστιες προόδους που συντελέστηκαν την περίοδο 2012-2014, παραμένει ο μόνιμος βραχνάς στις σχέσεις μεταξύ της Ελλάδος και των χωρών της Ευρωζώνης αλλά και της Ε.Ε. γενικότερα. Ιδιαίτερα από το 2015 και μετά, οι αλλεπάλληλες παλινωδίες της σημερινής κυβέρνησης και η καταστροφική διαπραγμάτευση Βαρουφάκη-Τσίπρα με Σόιμπλε-Μέρκελ, οδήγησαν τη χώρα στο ύστατο σημείο ανυποληψίας.
Έτσι, η χώρα μας εμφανίζεται σήμερα ως η μόνη προβληματική χώρα, με την οποία οι συνομιλίες και οι διαπραγματεύσεις χαρακτηρίζονται από πισωγυρίσματα, ψέμματα και συνεχείς καθυστερήσεις. Σε όποια δημόσια ή ιδιωτική συζήτηση των επιτελών της ελληνικής κυβέρνησης με επιτελείς ξένων κρατών και εάν βρεθεί κανείς, διαπιστώνει αυτή την επιφυλακτικότητα για τους ανυπόληπτους Έλληνες, μια ρετσινιά που δύσκολα μπορεί να αποχωριστεί η σημερινή ελληνική κυβέρνηση. Με αυτό το βάρος, κάθε άλλο πρόβλημα, ξέχωρα από το οικονομικό, όπως το προσφυγικό, τις διαπραγματεύσεις για τα ελληνοτουρκικά, το Κυπριακό, εντάσσει στο κάδρο την αρνητική αύρα της ελληνικής περίπτωσης.
Οι αμερικανικές εκλογές και η επικράτηση του Ντόναλντ Τραμπ, προκάλεσαν έντονη διαφοροποίηση για την ελληνική περίπτωση και τη στάση των ΗΠΑ στο θέμα του δημόσιου δανεισμού της χώρας μας. Ο νέος Αμερικανός πρόεδρος τόσο προεκλογικά όσο και μετεκλογικά εμφανίζεται σαφώς αντίθετος στην υφιστάμενη πολιτική των ΗΠΑ στο πεδίο της οικονομικής βοήθειας σε τρίτες χώρες, ενώ για την στρατιωτική υπερεξάπλωση της χώρας του διαπιστώνει την δυσανάλογα μεγάλη οικονομική προσφορά των ΗΠΑ σε σχέση με τους Ευρωπαίους για την άμυνα και την ασφάλεια της Ευρώπης.
Αυτή η αλλαγή ουσιαστικά επιβεβαιώνει την στρατηγική μοναξιά της Ελλάδας σε σχέση με το παρελθόν, καθώς τόσο η κυβέρνηση Ομπάμα όσο και η Ε.Ε. κατά καιρούς εμφανίζονταν σαφώς πιο αλληλέγγυες σε σχέση με τα προβλήματα της χώρας μας.
Ο γερμανικός μονόδρομος
Η έμφαση στη γερμανική παντοδυναμία στο οικοδόμημα της Ε.Ε. δεν είναι καινούργια. Το οικονομικό θαύμα που συντελέστηκε στη Γερμανία, διατηρεί την ατμομηχανή της ανάπτυξης της Ε.Ε. σε ανοδική τροχιά παρά τα περιφερειακά προβλήματα. Η αρχιτεκτονική της οικονομικής ολοκλήρωσης της Ευρώπης μπορεί να είναι ατελής, με ευθύνη και της Γερμανίας, αλλά αποτελεί το πρώτο επιτυχημένο πείραμα μετά από έναν αιώνα αιματηρών πολέμων για την ένωση της ηπείρου.
Η Ελλάδα, λόγω της τεράστιας οικονομικής της αδυναμίας, θεωρείται κατά γενική ομολογία ο αδύναμος κρίκος της Ευρωζώνης και η ειδική περίπτωση για τους κύκλους της Ε.Ε. Η γερμανική επιλογή για λιτότητα, ευνοεί την κρατοκεντρική αντίληψη του Σόιμπλε, σε σχέση με την φεντεραλιστική αντίληψη στην οποία τα κράτη free-riders (όπως η Ελλάδα) θα μπορούν να επιβιώνουν πιο αναίμακτα.
Η σκληρή πραγματικότητα για τα οικονομικά της χώρας μας, οδηγεί πολλούς αναλυτές στην διαπίστωση ότι η παρούσα δομή της Ε.Ε. και του κοινού νομίσματος δεν μπορεί να εξυπηρετήσει τις ανάγκες της Ελλάδας, οπότε η άμεση απομάκρυνση μας από αυτή τη δομή θα μας επιτρέψει “ελεύθερους” να επιλέξουμε νέες συμμαχίες. Σε αυτή τη λογική, ορισμένα στελέχη της σημερινής κυβέρνησης προχώρησαν σε βολιδοσκόπηση των προθέσεων της Ρωσίας ενώ εξέτασαν τις επιλογές τους για στρατηγικές συνεργασίες με την Κίνα και χώρες της Λατινικής Αμερικής.
Οι βολιδοσκοπήσεις αυτές ανέδειξαν την απουσία ενδιαφέροντος από μεριάς τρίτων χωρών για την εξυπηρέτηση των τεράστιων χρεών μιας μικρής χώρας. Επίσης ξεσκέπασαν την απουσία επιχειρημάτων των αμφισβητιών για τα μεγάλα πλεονεκτήματα που έχει η χώρα μας εντός ευρώ και Ε.Ε. Η αντιστοίχηση των επιλογών της Αγγλίας και της Ελλάδας είναι τουλάχιστον αστεία τόσο λόγω μεγέθους όσο και λόγω του ιδιαίτερου στρατηγικού και εμπορικού βάρους που έχει η επιλογή των Βρετανών να αποχωρήσουν από την Ε.Ε.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ξέχωρα από την οικονομική στήριξη της Ε.Ε., η Ελλάδα χρησιμοποιεί το ευρωπαϊκό της χαρτί και για θέματα κρατοκεντρικά όπως τα ελληνοτουρκικά προβλήματα και το μεταναστευτικό. Η συμφωνία της Ε.Ε. με την Τουρκία θα ήταν αδύνατη εάν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων καθόταν η Ελλάδα μόνη έναντι των Τούρκων. Οι διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό αναβαθμίστηκαν και δημιούργησαν ξεχωριστή πίεση στην Τουρκία από την στιγμή που η Κύπρος έγινε κι εκείνη μέλος της μεγάλης ευρωπαϊκής οικογένειας.
Ο λεγόμενος ευρωπαϊκός-γερμανικός μονόδρομος, ειδικά μετά την διαφαινόμενη απόσυρση των ΗΠΑ, από το ρόλο του διαιτητή στην Ευρώπη, δεν είναι τίποτα άλλο από τη ρεαλιστική πραγματικότητα. Οι ΗΠΑ, λόγω των μεγάλων συμφερόντων που διακυβεύονται στη Μέση Ανατολή, δεν δύνανται να αναλωθούν σε αψιμαχίες με καίριους συμμάχους τους όπως η Τουρκία. Αυτή η διαπίστωση ακυρώνει τις ονειρώξεις ορισμένων που ντύνουν τον Τραμπ με περιβολή Σταυροφόρου που θα καρατομήσει τους μουσουλμάνους απανταχού της Γης ή φουστανελά που θα εκμεταλλευτεί τις γεωτρήσεις στην Ανατολ. Μεσόγειο κόντρα στις τουρκικές βλέψεις και επιδιώξεις.
Οι επιλογές της Ελλάδας
Η χώρα μας, έχει προ πολλού χάσει το δικαίωμα της επιλογής. Η δύσκολη οικονομική κατάσταση και ο δημοσιονομικός εγκλωβισμός της Ελλάδας από τις δανειακές ανάγκες από την Ε.Ε., δεν επιτρέπει ούτε λεονταρισμούς ούτε φενάκες. Η επιτυχία της Ε.Ε. και ο απεγκλωβισμός της από την εσωτερικοποίηση των μεγάλων προκλήσεων στο διεθνές γίγνεσθαι οφείλει να είναι και η επιδίωξη της πατρίδας μας. Η ευρωπαϊκή ενοποίηση και η κοινή αντιμετώπιση των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν τα κράτη, στα πλαίσια της αλληλεγγύης των εθνικών κρατών, θα δώσει την απαιτούμενη ώθηση στη δική μας περίπτωση για να αντιμετωπίσουμε δυσανάλογου μεγέθους αντιπάλους, όπως η Τουρκία.
Η συμμαχική μας σχέση με τις ΗΠΑ, η συνέχιση της ύπαρξης του ΝΑΤΟ και η ομαλοποίηση των σχέσεων της Ε.Ε. με τη Ρωσία, μπορούν να χαρακτηριστούν ως οι πόθοι που θα έπρεπε να έχει η ηγεσία της ελληνικής κυβέρνησης προκειμένου να υπάρχει σταθερότητα στον ευρύτερο ευρωπαϊκό χώρο. Σε αντίθετη περίπτωση, δηλαδή εάν διαλυθεί η Ε.Ε., δημιουργηθεί ανταγωνισμός μεταξύ της Ευρώπης και των ΗΠΑ και δημιουργηθεί πολεμικό κλίμα έναντι της Ρωσίας, η Ελλάδα θα είναι το πρώτο θύμα της αστάθειας, με απρόβλεπτα για τη χώρα μας αποτελέσματα.
Στις μάχες των βουβαλιών, οι πρώτοι που την πληρώνουν είναι τα βατράχια!