Το «Sofagate» ως αντανάκλαση της τουρκικής αλαζονείας

Γράφει ο Ευάγγελος Τσούρης, φοιτητής πολιτικής επιστήμης και δημόσιας διοίκησης του Πανεπιστημίου Αθηνών

Αλγεινή εντύπωση προκάλεσε η επίσκεψη των Σαρλ Μισέλ και Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν στην Άγκυρα και της συνάντησης με τον Τούρκο Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Με μία άκρως προκλητική και υποτιμητική κίνηση, η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής παρέμεινε παραγκωνισμένη και όρθια, καθώς δεν «βρέθηκε» μία καρέκλα (ή … καναπές!) ώστε να συζητήσει με τους άλλους δύο άρρενες συνομιλητές. Το γεγονός αυτό, αποτέλεσε μία ευθεία αμφισβήτηση απέναντι στους θεσμούς και στα πρόσωπα που απαρτίζουν το ευρωπαϊκό σύστημα διακυβέρνησης. Η θλιβερή εικόνα , με την Πρόεδρο της Επιτροπής να στέκεται όρθια και τους Μισέλ και Ερντογάν να συζητούν ατάραχοι, θα έπρεπε να είχε προκαλέσει οριστική ρήξη στις ευρωτουρκικές σχέσεις.

Ο Τούρκος Πρόεδρος ήθελε να καταστήσει σαφή δύο στοιχεία του χαρακτήρα του και του ιδιότυπου «σουλτανικού καθεστώτος» : 1. Ότι δεν σέβεται τις γυναίκες, κάτι που φανερώνει και η απόσυρση της Τουρκίας από τη σύμβαση της Κωνσταντινούπολης για την βία κατά των γυναικών. Ο Τούρκος Πρόεδρος δεν θεώρησε ποτέ τις γυναίκες ισάξιες με τους άνδρες, γιατί φυσικά δεν του το επιτρέπει ο ισλαμιστικός χαρακτήρας του . 2. Ότι όχι μόνον υποτιμά την Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά αδιαφορεί πλήρως για την ακτινοβολία της και τη θέση της στο διεθνές περιβάλλον.

Το θλιβερό, αλγεινό -έως και ρατσιστικό- σκηνικό του «σκανδάλου του καναπέ» αποδεικνύει και μία αντίθεση μεταξύ των ευρωπαϊκών οργάνων. Ο Σαρλ Μισέλ, Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, κάθεται και συζητά με τον Τούρκο ηγέτη, ενώ η Πρόεδρος της Επιτροπής στέκεται όρθια και πλήρως εκτοπισμένη. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο είναι το κατεξοχήν διακρατικό όργανο της ΕΕ, στο οποίο εκπροσωπούνται τα κυρίαρχα έθνη-κράτη που συναποτελούν την Ένωση και , αντίστροφα, η Επιτροπή αποτελεί το κατεξοχήν εκτελεστικό όργανο που εκπροσωπεί το συμφέρον της Ένωσης. Άρα, φάνηκε ότι η Επιτροπή είναι υποδεέστερη του Συμβουλίου. Οι Μισέλ και Λάιεν απέτυχαν να καταστήσουν εναργές στον Ερντογάν ότι τα όργανα της ΕΕ είναι ισότιμα και εξίσου σημαντικά. Ο Τούρκος ηγέτης απλώς απήλαυσε το θέαμα, δηλαδή μια διχασμένη Ευρώπη.

Επιπρόσθετα, το περιστατικό επιδεικνύει και τα όρια της τουρκικής αλαζονείας. Για την ακρίβεια, αυτά δεν υφίστανται καθόλου. Η Τουρκία δρα σαν μια συρρικνωμένη ισλαμική Οθωμανική Αυτοκρατορία, ως ένας ακόμη «γίγαντας με γυάλινα πόδια». Η προσωπικότητα του Ερντογάν, ενός μεθοδικού και ρεαλιστή πολιτικού, σε συνδυασμό με τις ακραίες φωνές της Τουρκίας κατευθύνουν την πολιτική της. Η χώρα επιχειρεί να μετατραπεί στον εκπρόσωπο του τουρκογενούς (έχασε τον ισλαμικό) κόσμου και γνωρίζει τη γεωστρατηγική αξία της. Η αξία της για το ΝΑΤΟ , που εμπεδώνεται στην ανάσχεση της Ρωσικής και Κινεζικής επιρροής, είναι αυτή που της επιτρέπει μεγάλα περιθώρια δράσης. Έμαθε να απαιτεί και να αποκτά.

Η ισλαμιστική Τουρκία δεν γνωρίζει από όρια ή ΕΕ ή διεθνές δίκαιο. Το δίκαιο για αυτήν είναι η ισχύς της (soft ή hard/military). Πλέον, ο Ερντογάν αδιαφορεί για την ενταξιακή προοπτική της χώρας του επειδή γνωρίζει ότι μπορεί να πετύχει περισσότερα ως πολέμιός της. Η τουρκική αλαζονεία είναι το στοιχείο εκκίνησης για το άνοιγμα κάθε νέου μετώπου. Το ζήτημα είναι να πληγεί ανεπανόρθωτα αυτή η αλαζονεία, τόσο από το εθνικό όσο και από το ευρωπαϊκό επίπεδο.