Θα πρέπει να κόβουμε τα ζιζάνια όπως θα πρέπει να διώχνουμε τους κηφήνες από την κυψέλη

Γράφει ο Γιάννης Κίτσος, Οικονομολόγος – Σύμβουλος χρηματοοικονομικού και στρατηγικού σχεδιασμού

Βιβλιοφάγος του λόγου μου, πρόσφατα έπεσε στα χέρια μου ο Οικονομικός του Ξενοφώντα. Εξαιρετικό δοκίμιο για όποιον δεν το έχει διαβάσει όχι μόνο για το περιεχόμενο του αλλά και για ένα ακόμα λόγο. Ο Ξενοφώντας, όπως και ο Πλάτωνας, υπήρξε και αυτός μαθητής του Σωκράτη. Παρόλα αυτά στον Ξενοφώντα βρίσκουμε μια άλλη προσέγγιση της Σωκρατικής σκέψης από αυτή που ξέρουμε από τον Πλάτωνα. Κατά τον Πλάτωνα ο Σωκράτης προτείνει ριζική αλλαγή της πολιτειακής οργάνωσης με κοινωνικοποίηση του πλούτου και κοινοκτημοσύνη των γυναικών, ενώ στον Ξενοφώντα ο Σωκράτης παρουσιάζεται υποστηρικτής μιας παραδοσιακής κοινωνίας του μεγαλοκτηματία-νοικοκύρη και αρμονικής συζυγικής-οικογενειακής ζωής.

Η διαφορετική προσέγγιση των δυο, πάνω στην ίδια σκέψη του δασκάλου τους αλλά κυρίως η ολοκλήρωση του διαβάσματος του Οικονομικού με έκαναν να καταλάβω ότι η αλληλεπίδραση των πολιτικών και των οικονομικών θεσμών γεννάει τη φτώχεια ή την ευημερία. Τεράστιος φιλόσοφος ο Πλάτωνας, λέω από μέσα μου, και διαχρονικής αξίας το πολύτιμο έργο του. Ταξίδεψε, όμως, τρεις φορές στη Σικελία μετά από πρόσκληση των τυράννων των Συρακουσών, όπου εκεί επιχείρησε να πραγματοποιήσει το πολιτικό του όραμα μέσα από τη σύζευξη της πολιτικής με τη φιλοσοφία, αλλά το αποτέλεσμα του εγχειρήματος ήταν απογοητευτικό. Πόσοι πραγματικά όμως το γνωρίζουν αυτό, πολλώ δε μάλλον έχουν διαβάσει τον Οικονομικό του Ξενοφώντα; Αν το ήξεραν ίσως η ανθρωπότητα να είχε αποφύγει τα πολλά δεινά που υπέστην από τα σταλινικά, μαοϊκά, χιτλερικά και που πρόσφατα συνεχίζει να γνωρίζει από τα μαδουρικά και βορειοκορεάτικα καθεστώτα.

Η ασυμβατότητα αυτή παραπέμπει και κάπου αλλού. Παραπέμπει και στην διαφορά μεταξύ δύσης και ανατολής. Στην ανατολή κυριαρχεί η πλατωνική σκέψη ενώ στη δύση η αριστοτελική και ξενοφόντεια.  Άρα, τα σημερινά διαφορετικά μοντέλα θεσμών έχουν τις ρίζες τους στο παρελθόν επειδή, όταν μια κοινωνία οργανώνεται με ένα συγκεκριμένο τρόπο, αυτός τείνει να διαιωνίζεται. Ταλαντούχοι και οι τρεις τους αναμφισβήτητα. Μολονότι το ατομικό ταλέντο είναι σημαντικό σε κάθε επίπεδο της κοινωνίας, είναι απαραίτητο ένα θεσμικό πλαίσιο προκειμένου το ταλέντο να μετασχηματιστεί σε θετική δύναμη. Αν οι τρεις αυτοί ογκόλιθοι της παγκόσμιας διανόησης δεν είχαν ζήσει την περίοδο της ακμής της Αθηναϊκής δημοκρατίας, ναυτιλίας και εμπορίου το πιο πιθανό είναι να μην είχαν αναπτύξει τη σκέψη τους και κατά συνέπεια ο παγκόσμιος πολιτισμός γνωρίσει και επωφεληθεί από το μεγαλείο της.

Είναι εξίσου σημαντικό να καταλάβουμε ότι, σε αντίθεση με το καθεστώς Τσίπρα, στην αρχαία Αθήνα, εξαιτίας των τότε ανοιχτών οικονομικών θεσμών, είχε τόσο φωνή ο Πλάτωνας όσο και ο Ξενοφώντας. Στην Ελλάδα του Τσίπρα οι οικονομικοί θεσμοί ασφυκτιούν! Το καθεστώς έχοντας καταφέρει να υποβαθμίσει τα ελληνικά πανεπιστήμια, περισσότερο από ποτέ άλλοτε, αρνείται πεισματικά να καταλάβει ότι ρόλος τους – των πανεπιστημίων – είναι να ενθαρρύνουν τη συμμετοχή της μεγάλης μάζας των πολιτών στις οικονομικές δραστηριότητες ώστε να μπορούν να χρησιμοποιούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο το ταλέντο και τις δεξιότητες τους, αλλά και να κάνουν τις επιλογές που θέλουν. Ρόλος ενός κράτους που στοχεύει στην ευημερία των πολιτών του δεν είναι να μοιράζει επιδόματα αλλά να συντελεί τα μέγιστα στην δημιουργία και ανάδειξη των ταλέντων και δεξιοτήτων τους.

Και πώς να γίνει αυτό όταν ο Τσίπρας θεωρεί ότι η αριστεία, και κατ’ επέκταση ατομικό ταλέντο, είναι «ρετσινιά» αφού αφορά δήθεν τους «λίγους και εκλεκτούς» και όχι ότι η αριστεία στην εκπαίδευση ενσωματώνει άμιλλα, αξιοκρατία, προσπάθεια, δημιουργία, εξωστρέφεια και διαφάνεια. Η ιδεοληψία του καθεστώτος στρέφει όλο το μένος της στην υποβάθμιση και των Πρότυπων και Πειραματικών Σχολείων. Δεν έχουμε πανεπιστήμια! Δεν έχουμε ούτε και σχολεία!

Επιχειρήσεις τουλάχιστον έχουμε; Μετά την όποια μεταρρυθμιστική προσπάθεια της κυβέρνησης Σαμαρά το καθεστώς ΣΥΡΙΖΑ μας πήγε πάλι ραγδαία πίσω στο ότι αν είσαι επιχειρηματίας, τα εμπόδια στην επιχειρηματική δραστηριότητα θα παίξουν καθοριστικό ρόλο σε κάθε στάδιο της σταδιοδρομίας σου. Στα εμπόδια αυτά συμπεριλαμβάνονται οι ακριβές άδειες που θα πρέπει να αποκτήσεις, η γραφειοκρατία που θα πρέπει να υπερκεράσεις, οι πολιτικοί και κρατικοί αξιωματούχοι που θα σου παρεμβάλλουν προσκόμματα και η δυσκολία να χρηματοδοτηθείς από έναν ήδη αδύναμο χρηματοπιστωτικό τομέα ο οποίος διαπλέκεται με τους κρατικούς αξιωματούχους. Δεν έχουμε ούτε επιχειρήσεις!

Έπρεπε βλέπεις να μάθουμε με το χειρότερο τρόπο και για μια ακόμα φορά στη σύγχρονη ιστορία αυτής της χώρας ότι αν επικρατήσουν οι κοινωνικές ομάδες που αντιδρούν, μπορούν να εμποδίσουν αποτελεσματικά την οικονομική μεγέθυνση, παγιδεύοντας την οικονομία σε μια κατάσταση στασιμότητας.

Άρα στην Ελλάδα του Τσίπρα ο κάτοικος του καθεστώτος και όχι πολίτης πως μαθαίνει να ζει; Χωρίς φιλοδοξίες! Του φτάνει να κερδίζει ίσα ίσα τα έξοδα της μέρας, που τα πίνει στο καφενείο της γειτονιάς του πολιτικολογώντας με την παλιοπαρέα και αναθεματίζοντας τον τόπο. Κοιμάται με μεγάλα όνειρα και το πρωί ξυπνάει σκλάβος.

Τα μεγάλα όνειρα γίνονται πραγματικότητα μόνο μέσα από θεσμούς ανοιχτούς! Είπαμε χωρίς την Αθηναϊκή δημοκρατία, ναυτιλία και εμπόριο δε θα γνωρίζαμε το μεγαλείο της αρχαίας ελληνικής σκέψης και πολιτισμού. Οι ανοιχτοί οικονομικοί θεσμοί ενισχύουν τις οικονομικές δραστηριότητες και αυξάνουν την παραγωγικότητα και την ευημερία. Για να είναι ανοιχτοί, όμως, οι οικονομικοί θεσμοί πρέπει να προστατεύσουν την ατομική ιδιοκτησία, να διασφαλίσουν ένα αμερόληπτο δικαστικό σύστημα και να εγγυώνται την ισότητα στις συναλλαγές και στις συμβάσεις. Πρέπει, επίσης, τόσο να επιτρέπουν όσο και να ενθαρρύνουν την ίδρυση επιχειρήσεων, αλλά και να δίνουν στους πολίτες τη δυνατότητα να επιλέγουν την επαγγελματική σταδιοδρομία τους.

Και η κυβέρνηση Τσίπρα χτυπάει και επεμβαίνει αρνητικά στη λειτουργία όλων των ανωτέρω. Για την ακρίβεια ο Τσίπρας δεν έχει αφήσει θεσμό αλώβητο, με τελευταίο παράδειγμα τη δημιουργία ηλεκτρονικού περιουσιολογίου και άνοιγμα τραπεζικών θυρίδων αλλά και δημόσια ομολογία της Γεροβασίλη για τις προληπτικές προσαγωγές από παρακολούθηση πολιτών και την συγκρότηση επιτροπής για έλεγχο των fake news στο διαδίκτυο. Υπήρξαμε μάρτυρες δε πρόσφατα και στο, πρωτόγνωρο για χώρα του δυτικού πολιτισμού περιστατικό, υπουργός να απειλεί δημόσια μέσω τηλεφώνου κεντρικό τραπεζίτη! Βιώνουμε την δικτατορία της μειοψηφίας παντού! Λογοκρισία στα σχολεία, λογοκρισία στα πανεπιστήμια, λογοκρισία στην επιχειρηματικότητα, λογοκρισία στην ατομική ιδιοκτησία, λογοκρισία στη δικαιοσύνη, λογοκρισία στο διαδίκτυο, λογοκρισία παντού!

Ο Έλληνας παγωμένος κυριολεκτικά με όσα έχει βιώσει και υποστεί από το καθεστώς Τσίπρα θα με ρωτήσει εγώ τι θα έκανα… Ρωτάτε τι θα έκανα, εκεί είναι το σφάλμα σας, δεν πονοκεφαλιάζετε να βρείτε μια λύση, μόνο κρέμεστε από τους άλλους. Μεταπράτες, γυρολόγοι και ψιλικατζήδες.

Μια είναι η λύση… Θα αφήσω τον ξενοφώντειο Σωκράτη να σας την αποκαλύψει… Ο Ξενοφώντας στο διάλογο του Σωκράτη με τον Ισόμαχο παρουσιάζει τον πρώτο να λέει στον δεύτερο το εξής: «Θα πρέπει, μα το θεό, να κόβουμε τα ζιζάνια, όπως θα πρέπει να διώχνουμε τους κηφήνες από την κυψέλη».

Μα το Θεό, αυτό πρέπει και εμείς να κάνουμε!