Τα κακομαθημένα παιδιά…

Γράφει ο Γιώργος Γιαννούσης

Μοιάζει πλέον η ζωή να ξεπερνά την μυθοπλασία, σε μια αντιστροφή της φράσης που λέγαμε παλιά «αυτά μόνο στο σινεμά γίνονται», σιγά σιγά δηλαδή όλα όσα συμβαίνουν ξεπερνούν σε φαντασία ακόμη και το σενάριο μιας καλής ταινίας θρίλερ.

Απανωτές δολοφονίες γυναικών/συζύγων & συντρόφων, βία και επιθετικότητα, παραλογισμοί και άλλα πολλά. Και όλα αυτά με φόντο μια διαλυμένη κοινωνία και πολιτεία, κλεισμένες στην ατομικότητα των προσωπικών συμφερόντων και επιδιώξεων. Μιας κοινωνίας που δεν παραδειγματίζεται και δεν μαθαίνει ούτε καν από τις χιλιάδες θανάτους και που δεν λέει να καταλάβει πως δίχως συλλογική μέριμνα και επανατοποθέτηση σε βασικές αρχές και αξίες το καράβι πάει προς τα βράχια.

Θα θέσω για μια φορά ακόμη ως ηθικούς αυτουργούς αυτής της κατάστασης τους κάθε λογής ταγούς αυτής της χώρας, οι οποίοι καρπώνονται μισθούς, αξιώματα και καρέκλες, αλλά ελαχίστως παλεύουν για την ηθική «παλινόρθωση» της κοινωνίας μας.

Η πανδημία μας έμαθε όμως πολλά, μας έφερε ενώπιον πολλών υπαρξιακών αγωνιών, αλλά επιπλέον κατέδειξε με έμφαση πως η διαχείριση και οι συνέπειές της έχουν ταξικό πρόσημο. Κι αντί η κοινωνία να βαδίζει περισσότερο στοχευμένα στο ρυθμό της αλληλεγγύης και της προστασίας των μελών του κοινωνικού σώματος, διευρύνονται ακόμη περισσότερο οι ανισότητες και συνθλίβονται ακόμη πιο βίαια ο ψυχισμός των ανθρώπων.

Σε όλο αυτό το σκηνικό παρακολουθούμε δυστυχώς τους ανθρώπους να στηρίζονται σε ατομικά σχέδια δράσης προκειμένου να διαχειριστούν αυτή την αντιξοότητα και να αυξήσουν την ανθεκτικότητά τους, ενώ σε συλλογικό επίπεδο παρατηρούμε πως ακόμη δεν έχουμε βρει κοινούς τόπους και τρόπους για να θωρακιστούμε ως κοινωνία.

Ενώ λοιπόν χανόμαστε υπάρχουν κάποιοι που έχουν την πολυτέλεια να «παίζουν» με την αξιοπρέπεια των ανθρώπων και να συμπεριφέρονται σαν να είναι τα αφεντικά των δούλων. Μέσα στην χοάνη της πανδημίας μαθαίνουμε πως γνωστός παρουσιαστής είχε το θράσος να δημοσιεύσει φωτογραφίες ερωτικού περιεχομένου μιας γυναίκας με την οποία είχε ερωτική σχέση στο παρελθόν. Εξωφρενικό!

Αναρωτιέμαι επίσης πως φτάσαμε ως εδώ:

Ναι σίγουρα υπάρχει πολύ καταπίεση στην κρίση αυτή -περισσότερη από ότι στην προηγούμενη της «οικονομικής» κρίσης- οι άνθρωποι κάπου πρέπει να την εκτονώσουν, αλλά το που και πως δείχνει την ποιότητα των ανθρώπων και της ηθικής τους υπόσταση.

Η καταπίεση έχει μια κατηφορική φορά, πάει από τον ισχυρό προς τον πιο αδύναμο, για παράδειγμα από τον άντρα στην γυναίκα, από τον γονιό στο παιδί, από το αφεντικό στον εργαζόμενο, από τον οικονομικά εύρωστο στον οικονομικά αδύναμο, από το κράτος στον πολίτη, κ.ο.κ. Ενώ χρέος μας είναι να συμβεί ακριβώς το αντίθετο, η πίεση να ασκηθεί προς τα πάνω, τουλάχιστον στην διεκδίκηση των δικαιωμάτων και των ελευθεριών.

Ναι υπάρχει πολύ έντονα καταπιεσμένη σεξουαλικότητα, έτσι κι αλλιώς υπήρχε σε μια κοινωνία σαν τη δική μας, αυξάνεται όμως περισσότερο η ένταση της καταπίεσης δεδομένου πως λιγοστεύουν οι δίοδοι έκφρασής της.
Φαντάζομαι λοιπόν πως αυτή η καταπιεσμένη σεξουαλικότητα θα εκφραστεί με επιθετικούς τρόπους και η επιθετικότητα δεν έχει να κάνει μόνο με εξωστρεφείς συμπεριφορές, αλλά και με εσωστρεφείς. Θα δούμε δηλαδή έπειτα από το τέλος της υγειονομικής κρίσης τους ανθρώπους είτε να πληγώνουν, είτε να πληγώνονται. Και μάλλον υποθέτω πως περισσότερο θα πληγώνονται παρά θα πληγώνουν δεδομένου πως ενισχύεται σε υπερθετικό βαθμό μέσα από την κρίση αυτή η έννοια της ατομικότητας. Ενώ η φύση της παρούσας κρίσης μας σπρώχνει προς την ενίσχυση του κοινωνικού δεσμού, υπό το βλέμμα της καταστροφής του περιβάλλοντος, η διαχείρισή της μας πάει προς την ατομικότητα.

Ποια είναι η πιο «ασφαλής» διαδρομή για την ατομική εκτόνωση της σεξουαλικότητας, μα φυσικά το διαδίκτυο. Το διαδίκτυο θα παίξει καθοριστικό ρόλο στο πως θα εκφραστεί η σεξουαλικότητά μας κι άρα οι σχέσεις στο πεδίο της εξουσίας και της κοινωνικής αλληλεπίδρασης.

Ναι σίγουρα υπάρχει πίσω από όσους επιλέγουν να πληγώνουν τους άλλους, όπως ο κύριος με τα κρύα ανέκδοτα, μια μεγάλη έλλειψη ή και ανεπάρκεια ενσυναίσθησης, δηλαδή απουσία κατανόησης των συναισθημάτων των άλλων. Το μόνο που κυριαρχεί είναι η ηδονική ικανοποίηση των δικών τους ορέξεων. Έτσι «νομιμοποιούν» μέσα τους την κακοποίηση, τον διασυρμό, κ.ο.κ. μόνο και μόνο επειδή αυτά ικανοποιούν τα δικά τους ένστικτα ή τις επιθυμίες τους. Είναι με άλλα λόγια ενήλικες που δρουν σαν κακομαθημένα παιδιά, τα οποία διεκδικούν δίχως όρια και με άσχημο τρόπο να ικανοποιήσουν τις επιθυμίες τους.

Ναι σίγουρα ένα άλλο τρανταχτό χαρακτηριστικό της κοινωνίας μας είναι η έλλειψη ουσιαστικής παιδείας, η καλλιέργεια της ψυχής που πέρα από το γνωστικό αντικείμενο δεν διδάσκεται δυστυχώς στο δικό μας εκπαιδευτικό σύστημα, παρά μόνο από όσους -κι ευτυχώς είναι αρκετοί- εκπαιδευτικούς μπορούν να την διδάξουν βιωματικά.
Όταν η παιδεία έχει στόχο μόνο την ατομική επιτυχία κι όχι την ευτυχία (ως δείκτη της προσωπικής ελευθερίας και της αίσθησης ενός ισχυρού ανήκειν) τότε κάποιοι μπορεί να αναπτύξουν ορισμένα επιθετικά χαρακτηριστικά προκειμένου να την πετύχουν.

Εν κατακλείδι, ναι σίγουρα στην εποχή μας έχει χαθεί το όριο και η ηθική. Η κοινωνία μας δεν διαθέτει συλλογικά ηθικά προτάγματα τέτοιου βεληνεκούς και τόσο ισχυρά ώστε να λειτουργούν ως φρένο στις ακόρεστες ή και αρρωστημένες πολλές φορές επιθυμίες και ορέξεις κάποιων ανθρώπων. Και πρέπει σταδιακά να φροντίσουμε να τα αποκτήσει…