Από το Ή στο ΚΑΙ της πολιτικής…

Γράφει ο Χάρης Λεονταρής

Για δεκάδες χρόνια η πολιτική του άσπρου και του μαύρου είχε κυριαρχήσει στις ευρωπαϊκές κοινωνίες, όπου ανταγωνίζονταν τα κόμματα της Αριστεράς και της Δεξιάς για την εξουσία. Αυτή η αντιπαράθεση είχε ως βάση τα δύο μεγάλα ιδεολογικά ρεύματα του εικοστού αιώνα, τον μαρξισμό και τον φιλελευθερισμό και με αναφορές σε αξίες και αρχές που εξέφραζαν σε μεγάλο βαθμό τα δεδομένα της οικονομίας και της κοινωνίας. Σ’ αυτή την ιδεολογική τροχιά κινήθηκαν και στην Ελλάδα ως πρόσφατα τα πολιτικά κόμματα με μερικές διαφοροποιήσεις και έβαλαν τη σφραγίδα τους στην κατάσταση της τωρινής κοινωνίας.

Τώρα προκύπτει το ερώτημα αν μπορεί η κοινωνία μας να συνεχίσει στον ίδιο δρόμο, με τα ίδια υλικά και με τις ίδιες ιδεολογικές κατευθύνσεις. Προσωπικά θεωρώ ότι κλείνει οριστικά αυτό το μοντέλο της πολιτικής, καθότι η χώρα μας χρειάζεται νέα εργαλεία και καινούριες ιδέες για να πορευτεί με σιγουριά στο μέλλον. Ήδη έχει δημιουργηθεί ένας άλλος κόσμος, μια άλλη μορφή εξέλιξης και βρισκόμαστε ενώπιον της τέταρτης Βιομηχανικής Επανάστασης. Γιατί σήμερα έχουμε μπροστά μας νέα μεγάλα προβλήματα, όπως είναι η κλιματική αλλαγή, η απειλή της ταυτότητας και των συνόρων, οι πανδημίες, το μεταναστευτικό, η γεωπολιτική αλλαγή στην ισορροπία δυνάμεων και πολλά άλλα.

Επομένως εμείς μπορούμε να επιμένουμε σε ιδεολογικά δόγματα και σε πρακτικές που δεν δίνουν λύση, παρά μονάχα αποδυναμώνουν την κοινωνική συνοχή και την πολιτική δυναμική των κομμάτων; Μήπως πρέπει να διδαχτούμε από τις ιδεοληψίες του παρελθόντος, αφού και οι δύο κυρίαρχες πολιτικές θεωρίες έχουν αστοχήσει στις αναλύσεις γεγονότων και οδήγησαν τους πολίτες σε λαθεμένες προσεγγίσεις;

Ενδεικτικά υπενθυμίζω ορισμένες εμπειρίες για να δείξω την ελλιπή κατανόηση των κομμάτων μας σε ζητήματα που επηρέασαν σε μεγάλο βαθμό την πορεία της χώρας στο διεθνές περιβάλλον και την ενίσχυση της δημοκρατίας. Για χρόνια πολλά οι δύο κυρίαρχες ιδεολογίες, η Δεξιά και η Αριστερά, αντιμετώπισαν την Ευρώπη με δισταγμό ή με προσέγγιση εχθρική. Η Αριστερά ταύτιζε τη Δύση με τον καπιταλισμό – ιμπεριαλισμό, ενώ η Δεξιά υποστήριζε ότι η Ευρώπη απειλούσε τη γλώσσα μας, τη θρησκεία, τον πολιτισμό μας και την εθνική μας ταυτότητα. Ας σκεφτούμε αν σήμερα βρισκόμασταν εκτός Ευρώπης, όπως επιδιώχτηκε με το δημοψήφισμα του Τσίπρα, πώς θα αντιμετώπιζε η Ελλάδα την οικονομία, την πανδημία, τον Ερντογάν…

Ένα δεύτερο ζήτημα της ίδιας λογικής είναι η απλή αναλογική. Για εκατό σχεδόν χρόνια οι δύο θεωρίες μονομαχούσαν για την καθιέρωση ή την απόρριψή της. Και μόλις εφαρμόστηκε στην Τοπική Αυτοδιοίκηση αποδείχτηκε ότι και σ’ αυτό το θέμα οι ιδεολογικές αγκυλώσεις δεν επέτρεψαν λύσεις χρήσιμες για την καλύτερη θεσμική λειτουργία του κράτους.

Θα μπορούσα να αναφέρω πλείστα ζητήματα όπου τα δύο ιδεολογικά ρεύματα δυσκολεύτηκαν να εκφράσουν το αναγκαίο και χρήσιμο κοινωνικά μέσα στη διεθνή πραγματικότητα. Για επιβεβαίωση ας σκεφτούμε πώς βλέπουν τα κόμματα το ζήτημα της εργασίας, της εκπαίδευσης, του μεταναστευτικού, κ.α.

Μ’ αυτήν την προσέγγιση θέλω να δείξω ότι πολιτικές πρακτικές των κομμάτων μας, όπως «εμείς και αυτοί», μαύρο – άσπρο, προοδευτικοί – αριστεροί, δεν έχουν να δώσουν τίποτε σε μια εποχή με μεγάλες ανατροπές στην οικονομία, στο διαδίκτυο, στα εθνικά μας προβλήματα. Σήμερα τα πάντα μεταβάλλονται ραγδαία και οι εξελίξεις πηγαίνουν πολύ πιο μπροστά από τις θεωρίες, τις ιδεολογίες και τα κόμματα. Άρα αντί να λειτουργούμε με το διαζευτικό Ή είναι χρήσιμο να συνθέτουμε τις διαφορετικές σκέψεις – προτάσεις και να ενεργούμε με το ΚΑΙ.
Ας αφήσουμε το λαϊκισμό και τη δημαγωγία, αφού πρόκειται για συνταγές που χρησιμοποιήθηκαν και κόστισαν ακριβά και στη χώρα και στους πολίτες. Μπορούν οι πολιτικές μας δυνάμεις να εμπλουτίσουν τις προτάσεις τους με νέες σκέψεις και να απαλλαγούν από ιδεολογικά σύνδρομα του παρελθόντος. Άλλωστε οι νέες γενιές διαθέτουν υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης και μπορούν να αξιοποιήσουν τις προκλήσεις των ραγδαίων εξελίξεων.

Επομένως είναι ανάγκη και τα κόμματά μας να ενισχύσουν το θεωρητικό τους οπλοστάσιο με σύγχρονες ιδέες και αξίες, χωρίς διαχωριστικές γραμμές και απόλυτες αλήθειες.

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.