ΠΑΣΟΚ ή ΚΙΝΑΛ; Ή κάτι άλλο τελικά;
Η προεκλογική εκστρατεία για την ηγεσία της Κεντροαριστεράς έχει ξεκινήσει αλλά προς το παρόν αναλώνεται στο βαπτιστικό του χώρου, ενώ αυτό που λείπει είναι το αφήγημα. Για να μην πιάσουμε την κουβέντα για το ποιο πρόσωπο θα εκφράσει το αφήγημα…
Τυπικά στο Κίνημα Αλλαγής έχουν συμφωνήσει ότι το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Σεπτεμβρίου, η Κεντρική Επιτροπή του κόμματος θα αποφασίσει το χρονοδιάγραμμα και τις διαδικασίες για τις εσωκομματικές εκλογές. Ουσιαστικά και οι τρείς, μέχρι στιγμής, υποψήφιοι ετοιμάζονται εντατικά. Φώφη Γεννηματά, Ανδρέας Λοβέρδος και Νίκος Ανδρουλάκης πυκνώνουν τις δημόσιες παρεμβάσεις, επαφές και προετοιμασίες ώστε να ξεκινήσουν το φθινόπωρο την προεκλογική τους εκστρατεία.
Εκστρατεία όμως χωρίς το σημαντικότερο: ένα αφήγημα. Επί του παρόντος, τόσο εντός του ΚΙΝΑΛ όσο και στον ευρύτερο περίγυρο, λείπει από τη συζήτηση η κεντρική ιδέα, το σύνθημα αν θέλετε, η Αλλαγή του Ανδρέα Παπανδρέου, ο Εκσυγχρονισμός του Κώστα Σημίτη.
Στη θέση τους κυριαρχεί η άχαρη ζύμωση για το τι όνομα θα πρέπει να χρησιμοποιεί το κόμμα. Αν, δηλαδή, θα συνεχίσει να λέγεται και να λειτουργεί με το όνομα Κίνημα Αλλαγής, ως μετεξέλιξη του ΠΑΣΟΚ και τη συμμετοχή των υπολοίπων κομμάτων και κινήσεων (ΚΙΔΗΣΟ, Ανανεωτική Αριστερά, Κινήσεις Πολιτών κ.α) που προώθησε η Φώφη Γεννηματά από το 2017, αλλά δεν προχώρησε σημαντικά την όσμωση, ή αν θα αναβιώσει το ιστορικό όνομα και τα σύμβολα του ΠΑΣΟΚ, θέμα που θέτει ευθέως ο Ανδρέας Λοβέρδος με τη γνωστοποίηση της διακήρυξής του για την «Πράσινη Επανάσταση». Ο Νίκος Ανδρουλάκης από τη πλευρά του, όλο και πιο συχνά δηλώνει ότι είναι «ευρωβουλευτής ΠΑΣΟΚ», μολονότι τυπικά ποτέ δεν εξελέγη ως τέτοιος: το 2014 ο εκλογικός συνδυασμός ονομαζόταν Ελιά, το 2019 ήταν πια Κίνημα Αλλαγής.
Το ζήτημα έχει σίγουρα ενδιαφέρον. Είναι όμως ταυτοτικό; Το όνομα «ΠΑΣΟΚ» έχει γενέθλια πράξη την 3η Σεπτέμβρη, με την σφραγίδα του ιδρυτή του, Ανδρέα Παπανδρέου και ιστορική διαδρομή με πολλά θετικά αλλά και αρκετά αρνητικά, τα οποία θα αποτιμήσει η Ιστορία. Είναι κατανοητό όσοι στρατεύτηκαν και πίστεψαν στην Αλλαγή και στον Ανδρέα Παπανδρέου, το ‘81 και στον Εκσυγχρονισμό και τον Κώστα Σημίτη, το 1996, να μην μπορούν να αποδεχθούν εύκολα ότι είναι καιρός να εγκαταλειφθούν όνομα και σύμβολα. Ότι ο ιστορικός κύκλος εκείνου του κόμματος ολοκληρώνεται.
Καθώς τα χρόνια περνούν όμως, θυμίζουν τους κομμουνιστές που δεν έχουν αποδεχθεί την αποτυχία του Υπαρκτού και μιλούν για «…τον σοσιαλισμό που υποχώρησε για να αντεπιτεθεί όταν ωριμάσουν οι συνθήκες». Ακόμη και ο νεαρότερος ψηφοφόρος του ΠΑΣΟΚ το ’81, σήμερα είναι ένας 60αρης. Για πιο πριν μην τα ψάχνουμε, θα μελαγχολήσουμε.
Ομως στη σημερινή πραγματικότητα στην Ελλάδα, μετά την σχεδόν 10ετη κρίση και τις προκλήσεις που αναφύονται μετά την πανδημία, τίθεται πια θέμα εθνικής ανεξαρτησίας και εθνικής κυριαρχίας, τα οποία στην 3η Σεπτέβρη ήταν στόχος δεδομένων των συνθηκών του ’74; Τίθεται θέμα εξόδου από το ΝΑΤΟ, κρατικοποίησης των παραγωγικών δομών ή κατάργησης της ιδιωτικής εκπαίδευσης, που στις τότε περιστάσεις ήταν εμβληματικές επιδιώξεις; Ωραία τα τοτέμ, τα γενέθλια και οι αναδρομές στο ένδοξο παρελθόν, αλλά δεν μπορούν να σε ετεροκαθορίζουν.
Εν έτει 2021, άλλα σημεία χρειάζονται νοηματοδότηση εκ νέου: για παράδειγμα, πώς θα επιτευχθεί η κοινωνική συνοχή και η οικονομική ανάπτυξη μετά την κρίση και την πανδημία; Ποιους θα αφορά;
Ιδρύοντας το ΠΑΣΟΚ, το 1974, ο Ανδρέας Παπανδρέου συμπεριέλαβε σοσιαλιστές, σοσιαλδημοκράτες, τριτοδιεθνιστές, τροτσκιστές, κεντρώους ριζοσπάστες και συντηρητικούς καθώς και άλλα ιδεολογικά ρεύματα για να διαμορφώσει «τη μεγάλη προοδευτική παράταξη» απέναντι στη Δεξιά και την κομμουνιστική τότε Αριστερά. Χάρη στην πληθωρική και χαρισματική προσωπικότητά του το ΠΑΣΟΚ ήταν κομμένο και ραμμένο όπως το ήθελε εκείνος. Και αφού το ίδρυσε μπορούσε να το εκφράσει ενιαία, όπως απεδείχθη με την εκλογική νίκη του ‘81. Υπό την ασφαλή σκέπη του, άλλωστε, γαλουχήθηκαν οι σημερινοί πρωταγωνιστές του χώρου.
Ακόμη και ο Κώστας Σημίτης, που ήταν συνιδρυτής του ΠΑΣΟΚ, είχε απέναντί του σχεδόν το μισό κόμμα όταν κυβέρνησε, αλλά το κράτησε στην εξουσία για οκτώ χρόνια.
Στις σημερινές συνθήκες όμως είναι σαφές ότι λείπει τόσο το πολιτικό αφήγημα όσο και το πρόσωπο που θα το εκφράσει ενιαία.
Στην προγραμματική πρόταση του ΚΙΝΑΛ λίγες είναι οι διαφωνίες κι αυτές επουσιώδεις. Παράδειγμα το νομοσχέδιο για τα εργασιακά: το καταψήφισαν όλοι οι βουλευτές του ΚΙΝΑΛ, υπερασπιζόμενοι όλοι τη μεταρρύθμιση που είχε εισηγηθεί, το 2010-11, ο Ανδρέας Λοβέρδος, υπουργός Εργασίας στην κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ, υπό τον Γιώργο Παπανδρέου. Ομως αυτό φαίνεται να μην αρκεί.
Είναι φανερό πως απαιτείται συγκεκριμένη πολιτική πρόταση και σχέδιο υλοποίησης της, ως απαραίτητη προϋπόθεση για να ανακάμψει δυναμικά ο ενδιάμεσος χώρος και να γίνει ξανά πρωταγωνιστής. Η Φώφη Γεννηματά περιέγραψε το «Πράσινο Κοινωνικό Συμβόλαιο» και ο Ανδρέας Λοβέρδος την «Πράσινη Επανάσταση». Δηλαδή;
Επίσης όμως απαιτείται και ενότητα του χώρου. Με αμοιβαίες υποχωρήσεις όλων. Εντός και εκτός ΚΙΝΑΛ. Ισως να έχει ενδιαφέρον να σκεφτεί κάποιος τι θα συμβεί στις επόμενες εκλογές αν κατέβουν όλοι μαζί, παραμερίζοντας προσωπικές πικρίες, πάθη και εγωισμούς. Μπορεί ο ΣΥΡΙΖΑ να βρεθεί προ εκπλήξεων. Και μετά και η ΝΔ…
Μιχάλης Μιχαήλ
