Οι τρεις παγίδες του Σκοπιανού “ρεαλισμού”

Γράφει ο Κωνσταντίνος Μανίκας, Οικονομολόγος – Ψυχολόγος, Συγγραφέας

Διανύουμε μια περίοδο όπου τα εθνικά θέματα προσεγγίζονται με όρους άμεσης “ρεαλιστικής” τακτοποίησης. Λες και η ένταση από το βάρος της πολυετούς διαχείρισης της πολύπλευρης κρίσης έχει επιφέρει τέτοια κόπωση ώστε οι αντοχές αυτοπεριορίζονται. Αρκεί η επόμενη κίνηση στην διπλωματική σκακιέρα να φέρνει κάποιο πρόσκαιρο όφελος. Τι κι αν πρόκειται για ηθελημένη θυσία του αντιπάλου, ανοίγοντας στρατηγική διαδρομή προς την πλήρη επικράτηση;

Στο Σκοπιανό μοιάζει να μην έχουμε διδαχθεί τίποτα από τα μέχρι τώρα λάθη μας. Δεν αντιδράσαμε στην δημιουργία του “Μακεδονικού” μύθου επί Τίτο επειδή θεωρούσαμε τον εαυτό μας αδύναμο σύμμαχο της Δύσης που όφειλε υποταγή στην τότε ευνοϊκή αντιμετώπιση του Γιουγκοσλάβου ηγέτη. Χρειαζόμασταν την “νίκη” της τότε οικονομικής στήριξης και της ασφάλειας, οπότε η σιωπή μας αποτελούσε μια… μικρή υποχώρηση. Κατανοήσαμε το τεράστιο σφάλμα όταν η διάλυση της γειτονικής χώρας μας έφερε αντιμέτωπους με τον “άγνωστο” “Μακεδονικό” αλυτρωτισμό.

Θεωρήσαμε ότι ένα αμετάφραστο όνομα γραμμένο στην Κυριλλική μορφή θα έλυνε το ζήτημα και θα ξεχνιόταν μέσα σε μια δεκαετία. Αποδείχτηκε από τον μετέπειτα ανιστόρητο εθνικισμό και τις προκλητικές υπερβολές των Σκοπίων ότι το κύριο θέμα δεν είναι η “ταμπέλα” αλλά η εθνική ταυτότητα και η γλωσσική οντότητα που προσπαθεί να πιστοποιήσει μέσω αυτής. Τότε αποφύγαμε το μέγιστο σφάλμα της τελευταία στιγμή. Σήμερα δείχνουμε έτοιμοι για μια συναινετική εθνική αυτοχειρία.

Μα υπάρχει το βέτο του 2008 για την ένταξη των Σκοπίων στο ΝΑΤΟ και η τότε αναφορά σε ονομασία με γεωγραφικό προσδιορισμό; Δεν καλυπτόμαστε ηθικά, πίσω από αυτό το δεδομένο, ώστε να γίνει αποδεκτό ένα από τα σύνθετα ονόματα που ακούγονται; Όχι βέβαια. Όποιος γνωρίζει ένα επίσημο έγγραφο κι όχι πολιτικές δηλώσεις, π.χ. τότε ανακοίνωση του ΝΑΤΟ, στο οποίο περιλαμβάνεται επίσημη αναφορά στο ό,τι η Ελλάδα αποδέχεται όνομα με γεωγραφικό προσδιορισμό στο “Μακεδονία”, ας το κοινοποιήσει. Η αρχική θέση του 1991 υπήρχε καταγεγραμμένη ήδη από την Σύνοδο των υπ. Εξωτερικών με την συμμετοχή του Αντώνη Σαμαρά.

Καμιά απόφαση της Επιτροπής Εξωτερικών της Βουλής και μια ιδιωτική, ή μη, συζήτηση Ελλήνων με Αμερικανούς, ή άλλους, αξιωματούχους δεν αποτελεί επίσημη, αδιαπραγμάτευτη εθνική θέση ή οποία δεν προσαρμόζεται ή διαφοροποιείται ανάλογα με τις συνθήκες. Το τότε ζητούμενο της μη εισδοχής των Σκοπίων στο ΝΑΤΟ, – κάτι που οι ΗΠΑ επιθυμούσαν σφόδρα, όπως και τώρα, για γεωστρατηγικούς λόγους στην ευρύτερη περιοχή – , απαιτούσε τακτικούς ελιγμούς και καλώς χρησιμοποιήθηκαν για να επιτευχθεί ο μέγιστος στόχος.

Παραβλέπουμε πως προτάσεις κάνει ο ειδικός διαμεσολαβητής, κ. Νίμιτς κι αναλόγως γίνονται αποδεκτές ή απορρίπτονται. Δεν υπάρχει κάποιο δεδομένο πλαίσιο προϋποθέσεων βάσει των οποίων υποχρεούμαστε να δεχτούμε μια συγκεκριμένη δήθεν “φιλική” πρόταση. Άλλο η γενική αναφορά σε κάποιον προσδιορισμό, ως μέσω αποφυγής μιας κακής εξέλιξης το 2008, χωρίς περαιτέρω δεσμεύσεις, κι άλλο η οριστική συναίνεση σε μια λύση.

Ακόμη όμως κι αν υποθέσουμε ότι οι γείτονες μας προχωρήσουν σε μια σειρά συμβιβασμών, αφαίρεση προπαγανδιστικών συμβόλων, συνταγματικές διορθώσεις για αλυτρωτικές βλέψεις κλπ, υπάρχουν τρεις τεράστιες παγίδες ικανές να ρίξουν το ελληνικό πολιτικό σύστημα στον απόλυτο πάτο.

1. Αν προχωρήσει μια λύση με γεωγραφικό προσδιορισμό όπως “Άνω ή Βόρεια” γραμμένο στην Κυριλλική, πόσο πιθανό είναι ο υπόλοιπος πλανήτης να το προφέρει αυτούσιο και να μην μεταφραστεί σε North Macedonia ή Nord Macedoine καταλήγοντας σταδιακά στο σκέτο Μακεδονία;

2. Με ποια εθνική ταυτότητα θα προσδιορίζονται και ποια γλώσσα θα αναφέρεται ότι ομιλούν; Ειλικρινά πιστεύουμε ότι ονόματα όπως αυτά που μόλις αναφέρθηκαν θα συνδυαστούν με πχ ΒορειοΜακεδοίτικη εθνότητα κι αντίστοιχη γλώσσα; Άλλωστε εθνοτικός διχασμός ανάμεσα σε Σλάβους και Αλβανούς δεν επιτρέπει οποιαδήποτε σχετική χρήση.

3. Το αποκορύφωμα της απογύμνωσης της ελληνικής προσέγγισης θα είναι να δημιουργηθεί ένα ενιαίο πλαίσιο κοινοβουλευτικής αποδοχής της πρότασης Νίμιτς, μετατοπίζοντας την θέση της χώρας σε ακόμη πιο κλειστό κύκλο λύσεων. Εάν προκύψει αρνητική αντίδραση στο εσωτερικό των Σκοπίων, μένουμε διπλωματικά γυμνοί για το μέλλον του θέματος με πολύ πιθανό ο επόμενος διαπραγματευτής να προέρχεται και πάλι από την πιο εθνικιστική πλευρά τους.

Υ.Γ. Κανείς δεν έχασε μια παρτίδα σκάκι επειδή καθυστέρησε την επόμενη κίνηση του ή επανέλαβε την ίδια. Η υπομονή είναι τεράστιο προσόν σε παιχνίδια στρατηγικής, εξίσου σημαντική με την διορατικότητα. Όποιος αποδεικνύεται πρόωρα “ρεαλιστής” συνήθως μέσα στον παρορμητισμό του ξεχνά να είναι επιφυλακτικός στους Δαναούς και τα αστραφτερά δώρα τους. Κι αυτό πληρώνεται με “αίμα” στο πεδίο της μάχης.