Είναι οι σύγχρονοι ανώνυμοι ήρωες…

Γράφει ο Γιάννης Γιώσας

Σε κάθε αγώνα υπάρχουν οι αφανείς και ανώνυμοι μαχητές, οι οποίοι νυχθημερόν σηκώνουν  το τιτάνιο, πολλές φορές, βάρος του. Είναι εκείνοι που μάχονται στην πρώτη γραμμή, υπερασπιζόμενοι άλλοτε τα ιερά και τα όσια και άλλοτε  τη ζωή χιλιάδων συνανθρώπων τους. Και αν συμφωνήσουμε ότι πιο ιερό από το μυστήριο της ζωής δεν υπάρχει, τότε επίσης θα συναινέσουμε στην παραδοχή ότι η κατάταξή τους στη χορεία των ηρώων   δεν είναι ούτε υπερβολική ούτε και αυθαίρετη.

Τέτοιοι είναι οι χιλιάδες συμπολιτών μας, γιατροί και νοσηλευτές στο Δημόσιο Σύστημα Υγείας – αυτό που τόσα χρόνια οι κατ΄εξακολούθηση μνημονιακές πολιτικές λιτότητας και η εμμονική ιδεοληψία της παράδοσης των πάντων μηδέ εξαιρουμένου και του αγαθού της υγείας στην άπληστη και αδηφάγα κερδοφορία, απαξίωσαν σε βαθμό αποδόμησής του- το υγιεινομικό, αλλά και διοικητικό προσωπικό των νοσοκομείων μας, που εδώ και ένα περίπου μήνα  (και δεν ξέρουμε πόσο ακόμα) δίνουν καθημερινά σκληρό αγώνα με τον θανατηφόρο ιό προκειμένου να περιορίσουν τη δολοφονική του δράση. Είναι οι άνθρωποι που με αυταπάρνηση διακινδυνεύοντας την υγεία τους, όχι λίγες φορές και τη ζωή τους, με εξαντλητικά ωράρια εργασίας και με ανεπαρκή μέσα προστασίας, μάχονται στην πρώτη γραμμή πλάι στους νοσούντες από τον άγνωστο κορονοϊό, για  να τους περιθάλψουν και να τους θεραπεύσουν. 

Είναι οι άνθρωποι, όπως στη γειτονική μας Ιταλία, αλλά και στην Ισπανία πιο δίπλα, οι οποίοι ελλείψει Μονάδων Εντατικής Θεραπείας, οι οποίες γέμισαν, ελλείψει αναπνευστήρων που είναι… κοστοβόρες  καλούνται με πόνο ψυχής και με σκληρή δοκιμασία της συνείδησής τους, να αποφασίσουν ποιος θα ζήσει και ποιος θα πεθάνει. Είναι, για τους πολλούς, οι σύγχρονοι αφανείς ανώνυμοι ήρωες, έστω κι αν ο χαρακτηρισμός αυτός ακούγεται βαρύγδουπος και υπερβολικός.  Και τούτο γιατί ανατρέχοντας  σε  έγκυρα λεξικά (Liddel Scott, Γ. Μπαμπινιώτη) και στο λήμμα «ήρωας» διαβάζουμε:

«1. Ο άνθρωπος που προβαίνει σε γενναία πράξη συχνά μέχρι σημείου αυτοθυσίας. 2. (γενικός χαρακτηρισμός) (α) ο γενναίος (β) αυτός που κατορθώνει κάτι εξαιρετικά δύσκολο (γ) ο πρωταγωνιστής  γεγονότος (δ) ο κεντρικός  χαρακτήρας σε αφήγηση (λογοτεχνική, θεατρική, κινηματογραφική) 3. Το πρότυπο που κάποιος θαυμάζει και μιμείται. (4) (στην αρχαιότητα) το μυθολογικό πρόσωπο που δεν είναι θεός και συνήθως ξεχωρίζει για την αρετή του. Αβέβαιου ετύμου, λέξη πολύ παλιά, η λέξη «ήρωας», με ιδιαίτερη σημασία, τη βλέπουμε στις πινακίδες της Γραμμικής Β γραφής, πιθανώς  συνδεόμενη με το θεωνύμιο της Ήρας, ενώ μια άλλη εκδοχή τη θέλει να ανάγεται στην ινδοευρωπαϊκή ρίζα ser-, που έχει την έννοια «προστατεύω», «προφυλάσσω», «υπηρετώ». 

Η άκρως δε ενδιαφέρουσα επιστήμη της Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, αντιμετωπίζοντας το θέμα -εκτός από την μυθολογική- και στην κοινωνιολογική του διάσταση, θεωρεί επίσης τον ήρωα ως ανάγκη μιας κοινωνίας ή ενός έθνους που χάνει τα ηθικά και πολιτισμικά του ερείσματα, το αξιακό του σύστημα. Ο ήρωας στην προκειμένη περίπτωση αποτελεί ένα ηθικό πρότυπο(υπόδειγμα) για τα νεαρά μέλη μιας κοινωνίας, αλλά και μια εξιλεωτική πράξη για την εγγενή αδυναμία της να αντιμετωπίσει τα πρακτικά της προβλήματα. Μια τέτοια διαδικασία μυθοποίησης, βέβαια, είχε έναν λειτουργικό ρόλο για τις αρχαίες κοινωνίες, ακόμη και αν δεν βρίσκονταν σε κατάσταση  αλλοτριωτικής φθοράς. Ο ήρωας και η δυναμική του μύθου λειτουργούσαν ως μέσο διδασκαλίας για τις επερχόμενες γενιές και ως μέσο πολιτισμικής τους ενσωμάτωσης.

Εξαιρετικά χρήσιμες οι πληροφορίες, τις οποίες έχει τη δυνατότητα κανείς να αντλήσει από την ως άνω ετυμολογική και εννοιολογική προσέγιση – ανάλυση της λέξης «ήρωας», μπορούν να αποτελέσουν, με την αναγωγή τους στις σημερινές κρίσιμες στιγμές («ένας ακήρυκτος πόλεμος»), οδοδείκτη των σκέψεών μας. Με την πολύσημη αυτή προσέγγιση, στην ίδια κατηγορία «ηρώων» οφείλουμε να συμπεριλάβουμε και άλλες κατηγορίες συμπολιτών μας: τους φαρμακοποιούς, τους εργαζόμενους στα σούπερ μάρκετς, στα Σώματα Ασφαλείας, τους ντελιβεράδες, τους εργαζόμενους στο χώρο της πληροφόρησης, Γραπτό και Ηλεκτρονικό Τύπο, τους περιπτεράδες, όσους  ανά πάσα στιγμή βρίσκονται- αναγκαστικά συγχρωτιζόμενοι- εκτεθειμένοι στον θανατηφόρο ιό. Το κρίσιμο, όμως, ερώτημα που παραμένει είναι αν η παρουσία «ηρώων» σε μια κοινωνία είναι απλά ένα αναγκαίο κακό, καλύπτοντας ουσιαστικές αδυναμίες στη λειτουργία της, όπως εν προκειμένω το ανεπαρκές δημόσιο σύστημα υγείας. Γιατί μια κοινωνία που θέλει να λέγεται πολιτισμένη ,δεν μπορεί και δεν πρέπει να στηρίζεται στον ηρωισμό των μελών της. Οφείλει να διαθέτει τους τρόπους και τα μέσα, τους αναγκαίους κοντολογίς πόρους, προπάντων, όμως, την απαιτούμενη οργάνωση, για την αντιμετώπιση οποιασδήποτε κρίσης και οποιουδήποτε προβλήματος. 

Αυτή την κοινωνία έχει καθήκον το πολιτικό προσωπικό της πατρίδας μας, μονιασμένο και με σοβαρό μακροχρόνιο προγραμματισμό, προπάντων με συνέπεια, απαλλαγμένο από τα σύνδρομα της μικροπολιτικής και του πολιτικού τυχοδιωκτισμού του παρελθόντος, να δημιουργήσει, για να μη χρειάζεται τον ηρωισμό των μελών της, αλλά απλά την αυτονόητη εκτέλεση των από την ιδιότητα του υπεύθυνου πολίτη απορρεόντων καθηκόντων – υποχρεώσεών του. Μια τέτοια κοινωνία, που να μην έχει ανάγκη από ήρωες, θα προτιμούσαμε όλοι. Οι καιροί, όπως όλοι πλέον αντιλαμβανόμαστε, «ου μενετοί».

ΥΓ.: Το σημερινό επιφυλλιδικό μας σημείωμα επικαιροποιείται έτι παραιτέρω με τον πρόσφατο, 7 του Απρίλη, εορτασμό από τη διεθνή κοινότητα της Παγκόσμιας Ημέρας Υγείας. Αν συμφωνήσουμε όλοι- που πρέπει- ότι το αγαθό της υγείας (μαζί με αυτό της παιδείας) είναι τα πολυτιμότερα στη ζωή μας, οφείλουμε να το δείξουμε έμπρακτα, πέρα από τα «μπράβο» στο twitter και τα χειροκροτήματα στα μπαλκόνια, κρατώντας το μακριά από μικροπολιτικές σκοπιμότητες και ιδεοληψίες, θωρακίζοντας το δημόσιο σύστημα υγείας με επαρκές υγιειονομικό προσωπικό- γιατρούς, νοσηλευτές και τεχνολόγους- με αμοιβές αξιοπρέπειας για όσους διαλέγουν να το υπηρετούν και με βελτίωση της εν γένει υλικοτεχνικής του υποδομής.